Radyo telev zyon s nema anab L m dali lat n amer ka

 
 
107 
Bolivya’da  1960’lardan  önce  önemli  bir  sinema  üretimi  bulunmamaktadır. 
1952’deki devrimin ardından ülkede bir rahatlama dönemi yaşanır. 1952 devriminin 
getirdiği  yasal  kolaylıklar  sayesinde  Sanjines  ve  arkadaşları  1960’larda  belgeseller 
çekmeye  başlar.  1965  yılında  Bolivya’da  bir  darbe  daha  olur  ve  Sanjines  film 
kurumunun  başına  geçer  (Armes,  1987:  178).  1966’da  kapanıncaya  kadar  Bolivya 
Film Enstitüsü başkanı olan Sanjines, 1971’de sürgüne gitmek zorunda kalır. 1965–
1971  arasında  ilk  dönem  filmleri  olan  Yawar  Mallku  (Bolivya,  1969)  ve  Halkın 
Cesareti
’ni    (El  Coraje  del  Pueblo,  Bolivya,  1971)  çeken  Sanjines  sürgünde  Latin 
Amerika’yla  ilgili filmler  yapmaya  devam  eder, 1978’de  sürgünden  döner,  ama bir 
sene sonra yine sürgüne gider.  Sanjines’in filmlerinin Bolivya’da gösterilebilmesi ve 
film çekebilmesi ikinci kez gittiği sürgünden döndükten sonra olabilecektir.  
 
Sanjines’in filmlerinde maden işçileri ve köylüler ön plandadır. Yerliler önce 
sömürgecilikten, şimdi ise devlet politikalarından dolayı sorunlar yaşamakta ve kendi 
içlerine  kapalı  olmak  zorundadırlar.  Sanjines’in  filmleri  Marksist’tir.  Bazı  filmleri 
sosyal  ve  politik  çözüm  açısından  silahlı  mücadeleyi  bile  desteklerken,  diğerleri 
sendikalar  ve  politik  örgütler  kurmayı  ve  etrafında  bütünleşmeyi  önerir  (Ruffinelli, 
2003:  194).  Filmleri  sosyal  adaletsizliği  yenecek  bir  devrimi  başlatmak,  halkı 
harekete  geçirmek  ve  bunun  için  uygun  stratejileri  belirlemek  için  yapmaktadır 
(Campbell,  Cortes,  1979:  384).  1979’da  “Halkla  Yapılan  Sinemanın  Teoriği  ve 
Pratiği” adlı bir makale yayınlar ve halkın perspektifi ile uyuşan sosyal ve politik bir 
sinema  üzerine  görüşlerini  açıklar  (Ruffinelli,  2003:  195).  Sanjines,  diğer  sinema 
teorisyenleri gibi, Latin Amerika’nın ABD emperyalizminin baskısı altında olduğunu 
söyleyerek  kıtasal  örgütlenme  için  çalışır  (Ruffinelli,  2003:  195).  Sanjines’in 

---

 
 
108 
amaçları arasında Latin Amerika’daki özgürlük mücadelelerine yardım etmek de yer 
almaktadır.  
 
Sanjines’in  filmlerinde  mestizolarla  yerlilerin  çelişkileri  ve  rasyonel  Batı 
anlatısı ile mitsel yerli anlatısının farklılıkları bulunur (Ruffinelli, 2003: 195). Ulusal 
sinema yerine halkın sinemasını oluşturmayı amaçlamakta ve bu sinema içinde  nka 
kültürünün etkileri bulunmaktadır. Bolivya’da yerli ve mestizo kültürleri arasında ve 
eğitimli seçkinlerle, halkın çoğunluğu arasında fark olduğundan dolayı egemen olan 
mestizo
  kültürünün  karşısında  yerlilerin  kültürünü  anlatır.  Azgelişmişlik  ve  sınıf 
çatışması  filmlerinin  genel  temaları  arasındayken,  köylülerin  politik  eğitimi  de 
önemli  bir  yer  tutmaktadır.  Filmlerinde  belgesel  görüntülerle,  dram  beraber 
bulunmaktadır. 
 
Sanjines’e göre, yönetmenin rolü hikâye anlatmaktan çok tarih-yapıcı olmak 
ve  politik  devrimciliktir  (Campbell,  Cortes,  1979:  383).  Yoksulluk  ve  baskının 
dramatizasyonunun  vurgulanmasının  yanında,  bu  durumdan  sorumlu  kişiler  ve 
kurumları da tanımlamak gerekmektedir (Campbell, Cortes, 1979: 383). Solanas ve 
Getino’ya  göre  devrimci  sinemanın  devrimci  bir  biçimi  olmalıdır.  Bu  biçimi 
oluşturduğundan dolayı Sanjines övülür ve üçüncü sinemanın en önemli temsilcileri 
arasında sayarlar (Buchsbaum, 2001: 160). 
 
lk  filmleri  Ukamau’da  (Jorge  Sanjines,  Bolivya,  1966)  yerli  bir  kadının 
öldürülmesi  ve  kocasının  intikamını  alma  çabaları  anlatılmaktadır  (Armes,  1987: 
296).  Diğer  Latin  Amerikalı  sinemacılardan  farklı  olarak,  Sanjines’in  filmleri  çok 

---

 
 
109 
sayıda  seyirciye  ulaşmış  ve  Yawar  Malku’yu  Bolivya’da  450.000  kişi  izlemiştir. 
Halkın  Cesareti
  gerçekten  yaşanmış  bir  maden  baskınını  gösterirken,  başyapıtı 
sayılan  Geleneksel  Ulus’ta  (La  Nacion  Clandestina,  Bolivya,  1989)  Bolivya  içinde 
bir  seyahat  üzerinden,  o  toplumun  geleneksel  ve  modern  değerlerini  ve  sorunlarını 
karşıtlıklar içinde göstermeye çalışır. 
 
 
2.4.5-)  
 
 Ş L  YEN  DALGASI 
 
Latin Amerika’da bir diğer önemli sinema hareketi de Şili Yeni Dalgası’dır. 
Ş
ili  Yeni  Dalgası,  Halk  Birliği  Sineması  ya  da  Allende  Sineması  olarak 
isimlendirilen ve 1969–1973 yılları arasında süren hareket politik iktidarla doğrudan 
ilişki  içerisindedir  ve  Salvador  Allende’nin  Halk  Birliği  iktidarının  ürünüdür.  Şili 
sineması 1970’lerin başında Salvador Allende’yi seçen Halk Birliği ile eş anlamlıdır 
(Nowel-Smith,  2003:  841)  ve  Allende’nin  iktidarının  devrilmesiyle  son  bulmuştur. 
Ş
ili’de  1966  öncesinde  135  film  çekilmiştir,  ama  bu  filmler  ulusal  kültür  ve  tarihi 
yansıtmaktan  uzaktır  (Armes,  1987:  168).  1970’lerin  başında  yeni  Şili  sineması 
dünya sinemasını kısa süreli de olsa etkiler ama bu sinema 1973 yılında faşist askeri 
darbe tarafından yok edilir (Monaco, 2002: 315).  
 
1969’dan  başlayarak  Şili’de  bir  sinema  kurumu  kurulmuş  ve  genç 
yönetmenler  film  çekmeye  başlamıştır.  Bu  sinemacılar  arasında,  Patricio  Guzman, 
Miguel  Littin,  Raul  Ruiz,  Helvio  Soto,  Aldo  Francia  sayılabilir.  Film  kurumunun 
başına  Littin  geçer  ve  Allende’nin  ulusallaştırma  politikalarına  uygun  filmler 

---