RamiLƏ dadaşova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BUTROS BUTROS QALİ
BUTROS BUTROS QALİ (Misir) BMT- nın Baş katibi (1992- 1996-cı illər) Butros Butros Qali 1992-ci il yanvarın 1-dən 1996-cı il dekabrın 31-d ək BMT-nin Baş katibi olmuş- dur. Milliy ətcə ərəb, dini etiqa- dına görə əksər misirli müsəlman- lardan f ərqli olaraq, xristian olan Butros Butros Qali 1922-ci il noyabrın 14-də Qahirədə anadan olmuşdur. Monarxiya illərində bu familiya əsilzadə soyadı kimi tanınmışdır. Onun babası Abeddin Butros Qali XX əsrin əvvəllərində Misirin baş naziri olmuşdu, 1910-cu ildə ərəb millətçisi tərəfindən öldürülmüşdü. Əmisi Butros Qali Vazif 1919-cu ildə xarici işlər naziri vəzifəsinə təyin edilmişdi (47). B.Qali Makedoniyadan olan y əhudi qadınla – valideynləri antisemitizmd ən xilas olmaq üçün Rumıniyadan Misirə köç ən Liyya Mariya ilə ailə qurmuşdu. B.Qali 1946- cı ildə Qahirə Universitetində təhsil alaraq hüquq ixtisası üzrə bakalavr dərəcəsi almışdı (38). G ənclik illərini Fransada keçirən B.Qali Parisdə Sorbon Universitetinin politologiya, iqtisadiyyat, içtimai hüquq fakült əsində təhsil almış və hər bir ixtisas üzrə diploma yiy ələnmiş, Sorbonda fransız dilini, ingilis dilini çox mük əmməl öyrənmiş, 1949-cu ildə Sorbon Universitetin- d ə doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək beynəlxalq hüquq ixt isası üzrə fəlsəfə doktoru dərəcəsi almışdı. 50 Dill əri öyrənməsi, doktorluq dissertasiyasını beynəlxalq t əşkilatların fəaliyyətinin təhlilinə həsr etməsi B.Qaliyə BMT-nin B aş katibi vəzifəsi uğrunda mübarizədə üstünlük verdi. 1949-cu ild ən 1977-ci ilə qədər Qahirə Universitetind ə beynəlxalq münasibətlər və beynəlxalq hüquq ixtisasları üzrə müəllim vəzifəsində çalışan B.Qalini itiağıllı, son dərəcə acıdil bir insan kimi tanıyırdılar. O, həmişə zərif, zövqoxşayan geyinərdi. 1954-1955-ci ill ərdə Kolumbiya Universitetində elmi t ədqiqat işləri ilə məşğul olan B.Qali 1963-1964-cü ill ərdə Haaqa Beynəlxalq Hüquq Akademiyası tədqiqat m ərkəzinin direktoru olmuş, 1967-1968-ci illərdə Paris Universitetinin hüquq fakült əsində ştatdan kənar müəllim v əzifəsində çalışmışdı. G ələcək Baş katib Afrika, Asiya, Avropa, Amerika universitetl ərində beynəlxalq hüquq və beyn əlxalq münasibətlərə dair mühazirələr oxuyurdu. Özünün “Yerus əlimə Misir yolu” adlı xatirəsində yazdığı kimi, 1971- ci il oktyabrın 25-də B.Qalinin taleyi tamamil ə dəyişdi. Hər şey qeyri-adi oldu. Səhər Qahirə Universitetinin iqtisadiyyat v ə siyasi elmlər fakültəsində mühazir ə oxudu, günorta «Əl-Əhrəm» qəzetində növbəti m əqaləsi dərc edildi. Həmin gün prezident Ənvər Sadatın iqam ətgahından B.Qaliyə zəng etdilər və bildirdilər ki, o, Misir Ərəb Respublikasının xarici siyasətinin rəhbəri t əyin edilmişdir. Ə.Sadat ərəblərin İsrail ilə münaqişəsini nizama sala cağı ümidilə B.Qalini bu vəzifəyə təyin etdi. S əhərisi gün babası Abeddin Butros Qalinin köhnə kral saray ında B.B.Qalinin andiçmə mərasimi oldu və tarixdə ilk d əfə olaraq ərəblərin İsrail ilə danışıqları başladı (33). 51 Xarici işlər naziri olması barədə prezidentin f ərmanını oxuyan B.Qali bir qədər ümidsizliyə qapıldı. F ərmanda deyilirdi ki, o, xarici işlər naziri vəzifəsinin müv əqqəti icraçısıdır. B.B.Qali Ə.Sadatın və sonralar, uzun ill ər prezident Hüsnü Mübarəkin hakimiyyəti ill ərində də xarici işlər nazirinin müvəqqəti icraçısı olaraq qaldı. B.Qali xatirələrində bu barədə yazırdı: “İşdə bu deyilmirdi, m ən xarici işlər naziriyəm, yoxsa onun müv əqqəti icraçısı”. B.Qali 1965- ci ildən Misir beynəlxalq hüquq cəmiyyətinin prezidenti oldu. O, 1974-cü ildən 1977-ci ilə qədər Ərəb Sosialist İttifaqı Siyasi Bürosu və Mərkəzi Komitəsinin üzvü, 1975-ci ildən “Əl-Əhrəm” siyasi tədqiqat mərkəzinin rəhbəri, 1978-ci ildən Haaqa Beynəlxalq Hüquq Akademiyası kuratorlarının idarəçilik Şurasının üzvü, Menton Ümumdünya Sülh Akademiyası Elmi Komitəsinin üzvü, 1979-cu ildən Roma Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun müxbir üzvü, 1971-1979-cu illərdə Beynəlxalq Əmək Təşkilatının tövsiyə və konvensiyalarının qəbulu üzrə komitənin üzvü oldu. B.B.Qali 1977- ci ilin oktyabrından 1991-ci ilədək xarici işlər naziri olmuşdu. ”BMT və apparteid”, ”BMT və Kamboja” və s. kitabların müəllifi olan Butros Butros- Qali bir çox illər ərzində diplomat, hüquqşünas, alim və çoxsaylı məqalələrin müəllifi kimi beynəlxalq müna- sibətlərlə məşğul olmuşdu. “ Əl-Əhrəm əl iqtisadi” jurnalının yaradıcısı olan B.Qali 1960-1975-ci ill ərdə onun redaktoru vəzifəsində çalışmış, 1991-ci ilin dekabrına qədər isə üç aydan bir buraxılan “Əs-siyassa ad-Dauliya” jurnalının redaktoru 52 olmuşdur. B.Qali 1979-cu ildən 1991-ci ilə qədər Beyn əlxalq hüquq komissiyasının, hüquq, beynəlxalq münasib ətlər və politologiya sahəsində fəaliyyət göstərən bir çox ixtisas v ə elmi cəmiyyətlərin, eyni zamanda, Beyn əlxalq Hüquq İnstitutunun, Beynəlxalq İnsan Hüquqları İnstitutunun, Afrika Siyasi Tədqiqatlar C əmiyyətinin, Parisdə olan İçtimai-Siyasi Elmlər Akademiyasının üzvü oldu. 1980-cı ildən Milli- dem okratik partiyanın katibliyində işləyən B.Qali 1987- ci ild ən Misir parlamentinin üzvü, BMT-nin Baş katibi v əzifəsinə gələnə qədər isə Sosialist İnternasionalının s ədr müavini, 1997-ci ildən Frankofon Dövlətlər Assosiasiyasının baş katibi oldu. Qırx illik fəaliyyəti ərzində B.Qali çoxsaylı görüşlərdə və iclaslarda iştirak etmiş, onun iştirakı ilə keçirilən görüşlərdə beynəlxalq hüquq, insan hüquqları, sosial-iqtisadi inkişaf, müst əmləkəçiliyə qarşı mübarizə, Yaxın Şərq problemi, beyn əlxalq hümanitar hüquq, etnik və milli azlıqların hüquqları, suverenlik, inkişaf və Afrika-ərəb əməkdaşlıq probleml əri müzakirə edilmişdir. 1978- ci ilin sentyabrında Kemp-Devid görüşündə yüks ək səviyyədə iştirak edərək Misir və İsrail arasında 1979-cu ild ə bağlanan Kemp-Devid sazişində mühüm rol oynayan B.Qali İsrailin xarici işlər naziri Moşe Doyan ilə görüşə ciddi hazırlaşmışdı. B.Qali Moşe Doyan ilə tanışlıqda, söhbət zamanı İsrailin xarici işlər nazirinin də onun kimi arxeologiya il ə maraqlandığını, evində gözəl antikvar kolle ksiya topladığını bildirdikdə, İsrail naziri gülüms əyərək B.Qaliyə belə cavab verdi: “Cənab nazir, bizi sizinl ə daha çox yaxınlaşdıran arxeologiyadan çox, 53 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|