ionlararo o`zaro ta‘sir kuchlari va geksanning uzidagi dispersion o`zaro ta‘sirning
urnini bosa olmaydi.
Yog` suvda rimaydi chunki eritmadagi kuchsiz dipol–induksiyalangan dipol
tipidagi
kuchsiz molekulalararo o`zaro ta‘sir kuchlari suv molekulalari orasida hosil
buladigan kuchli vodorod bog`lanish va geksanda hosil buladigan dispersion uchlar
o`rnini bosa olmaydi.
Yog` geksanda eriydi chunki eritmadagi dispersion kuchlar yogdagi va geksandagi
dispersion kuchlarga o`xshash buladi.
Qo`shaloq qutblilik va uning eruvchanlikka ta`siri.
Spirtlarning suvdagi va geksandagi eruvchanligini solishtirish zarur ya‘ni
erituvchilarda keskin farq qiladigan o`zaro ta‘sir kuchlarini. Spirtlar –
bu organik
moddalar uz tarkibida qutbsiz uglevodorod radikali R – ga bog``langan qutbli
gidroksil gurux (-OH) tutgan (spirtlar formulasi R – OH).
•
- OH guruh kuchli vodorod bog`lanish orqali suv molekulalari va kuchsiz dipol –
induksiyalangan dipol tipidagi kuchsiz kuchlar orqali suv molekulalari bilan
bog`lanadi.Spirtlarning
umumiy formulasini OH; quyida n=0 dan 5 gacha bo`lgan
spirtlar ko`rib o`tilgan.
1.
n=0–2 gacha bo`lgan spirtlar uchun ularning suvda eruvchanligi yuqori bunda –
OH guruh bunday spirtlarda nisbatan katta hajmni egallaydi. Bunday spirtlarning
molekulalari bir–biri bilan vodorod bog`lar orqali ta‘sirlashadi. Jarayon suv
molekulalari bilan ham boradi.Erigan moddadagi va
erituvchi orasidagi vodorod
bog`lari erigan modda va erituvchi orasidagi vodorod bog`lariga almashinadi.
Buning natijasida bunday spirtlar suvda chegaralanmagan darajada eriydi.
2.
n>2 bo`lgan spirtlar uchun suvda kam eruvchanlik xarakterli spirtdagi uglerod
atomlari soni n>6 bo`lganlari suvda umuman erimaydi.Bunday spirtlarda qutbsiz
zanjirlar (R ) suv molekulalari orasida harakatlanishi
kerak molekulalar orasidagi
kuchsiz o`zaro ta‘sirlarni spirtlar molekulasi va suv orasidagi kuchli vodorod
bog`lanishga almashinishi kerak buladi. Biroq–OH gurux bunday spirtlar
molekulasida kichkina qismni egallaydi shuning uchun spirtning –
ON guruhi - suv
molekulasi toza suvdagi barcha vodorod bog`larini uza olmaydi va tegishlicha
spirtdagi uglevodorod radikali ortib borishi hisobiga erigan moddaning suvda
eruvchanligi keskin kamaya boradi.
Dostları ilə paylaş: