Reja: Ijtimoiy guruhlar haqida tushuncha

elementlari
Sotsial institutlar singari sotsial tizim amalqilishini ta'minlaidigan ijtimoiy strukturaning a
sosiy«hujayra»laridan biri sotsial tashkilotlardir. Sotsialinstitutlardan farqli ravishda, sots
ial tashkilotlardeganda odamlarning ish jarayonida muayyanvazifalarni bajarishdagi ixtiy
oriy yoki majburiyuyushmasi tushuniladi. 
a'zosi bo'lgan odamlarning manfaatlari umumiyligitashkilotning ideal holga ega bo'lishini
tashkilotningmaqsadi uning barcha a'zolari maqsadi bilanmuvofiq kelishi ko'zda tutiladi.
Tashkilotga quyidagicha ta'rif berishmumkin. Tashkilot deb, eng avvalo o'zarobog'langa
n va o'ziga hos maqsadlarga erishishgayo'naltirilgan ijtimoiy guruhlarga aytiladi. 
G'arb sotsiologiyasida sotsial (ijtimoiy) tashkilotlarni 
tadqik qilishda
, ularning psixologik 
qonuniyatlariga ko'proq e'tibor beriladi. 

---

Masalan: 
sotsiologik nazariyalarida ijtimoiy tashkilotlardagisubyektning hulqi va motivini psixologik
asosdatushuntirishga asoslaniladi.M.P. BlauG. Zimmel(1858 – 1918) 
Amerikalik mashhur sotsiolog J. Homansning (1910-1989) ijtimoiy tashkilotlarni tadqiq 
qilishda sotsiologiya, psixologiyava pozitiv mantiqqa asoslanishzarurligi to'g'risidagi fikri, 
hozirgidavrda nazariy jihatdansotsiologiyani rivojlantirishdamuhim ahamiyatga egadir. 
Yana bir Amerikalik sotsiolog D. Bell (1919–2011)“universitet, institutlarijtimoiy 
tashkilotlarningmarkaziy o'rinlariniegallaydi” deb ko'rsatadiUning maorif va fan ijtimoiy p
rogressnita'minlovchi asosiy institutlar hisoblanadi, deganfikri hozirda bir qator ilg'or dav
latlar tajribasidaisbotlandi. 
Sotsial tashkilotlar ikkihil 
funksiyani bajaradi:1. Axloq normalari va qadriyatlarni o'zlashtirish yo'li 
bilan ijtimoiylashuvni ta'minlash, insonlarning ijtimoiymunosabatlarda qatnashuvlari uch
un dastlabki shart-sharoitlar yaratish.2. Individ hatti-harakatlari, yo'nalishlari va 
munosabatlarining mavjud tizim doirasidan chetgachiqmasligini nazorat qilish. 
Amerikalik sotsiolog A.Ettsioni rasmiy tashkilotlarni 3 ta asosiy tashkilotga ajratadi: 
(1929)1. Erkin tashkilotlar (ko'proq jamoattashkilotlari, xotin- qizlar jamiyatlari va h.k. 
2. Utilitar (manfaatli) tashkilotlar.
Kooperatsiya, birlashmalar, firmalar, davlat 
muassasalari va h.k.3. Majburiy tashkilotlar. Axloq tuzatish 
muassasalari, qamoqxona, turma, armiya va h.k.