Reja: Maktabgacha ta’lim

Translated from Russian to Uzbek - www.onlinedoctranslator.com

Turkmaniston ta'lim tizimi

Reja:
1. Maktabgacha ta’lim
2. Umumiyo'rta ma'lumot
3. Boshlang‘ichkasbiy ta'lim
Roʻyxatadabiyot:

Maktabga kirishdan oldin bola uyda ta'lim oladi. Odatdagidek, ota-onalar farzandlarini 1,5-3 yoshda bolalar bog'chalariga yuborishadi. Turkmanistonda bolalar bog'chalari davlat va xususiy bo'lib, davlat maktablar va oliy ta'limga ko'proq e'tibor qaratayotgani uchun bog'chalarning aksariyati xususiydir. Bolalar ikki yoki uch yoshga to'lganda qo'shiq aytishni, raqsga tushishni, besh yoshga to'lganda esa o'rgatishni boshlaydilar.ingliz tili, rus tili, matematika va boshqa fanlar.

umumiy oʻrta taʼlim muassasalariga umumtaʼlim maktablari, litsey va gimnaziyalar kiradi. Rossiyadagi kabi o'quv yili boshlanadi1 sentyabrva may oyining oxirida tugaydi. Odatda ular 6 yoki 7 yoshida umumiy ta'lim muassasasiga kiradilar; 16 yoki 17 yoshda bitirgan. Shunday qilib, ta'lim 10 yil davom etadi. 10 yillik ta'lim barcha bolalar uchun majburiydir. 10-sinfni tamomlagandan so‘ng o‘quvchi to‘liq o‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi guvohnoma (Turkmanistonda – o‘rta ma’lumot to‘g‘risidagi guvohnoma) oladi. Oliy o'quv yurtiga kirish uchun odatda to'liq o'rta ma'lumot talab qilinadi: sertifikato'rta maktab, yoki o'rta kasb-hunar maktabini tamomlaganligini tasdiqlovchi hujjat.
Har yili keyin3 sinftalabalar imtihon topshirishadi. Oxirgi sinfning oxirida talabalar ba'zi fanlardan davlat imtihonlarini topshiradilar. Ushbu imtihonlar va yillik baholash natijalariga ko'ra abituriyentlik sertifikatiga baholar qo'yiladi. Imtihonsiz fanlar uchun yillik baho attestatga kiritiladi.
Umumiy taʼlim tizimida oʻrta maxsus maktablar yoki alohida fanlar chuqurlashtirilgan holda oʻqitiladigan alohida ixtisoslashtirilgan sinflar ham boʻlishi mumkin.xorijiy til, fizika, matematika, kimyo. Ular oddiy maktablardan ixtisoslashtirilgan fanlar bo'yicha qo'shimcha o'quv yuki bilan ajralib turadi.
Oʻrta kasb-hunar taʼlimi umumiy oʻrta taʼlim negizida Turkmaniston iqtisodiyotining tegishli tarmoqlari uchun oʻrta boʻgʻin mutaxassislarini tayyorlashga hamda shaxsning kasbiy taʼlim olish va chuqurlashtirishga boʻlgan ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan. O'rta kasb-hunar ta'limi muassasalarida kadrlar tayyorlash kunduzgi, kechki va sirtqi ta'lim shakllarida amalga oshiriladi.
Oliy taʼlim Turkmaniston fuqarolarining fundamental ilmiy va amaliy tayyorgarligini, ularning kasbi, qiziqishlari, qobiliyatiga muvofiq mutaxassislikka ega boʻlishini, ularning malakasini oshirishni, kasbiy tayyorgarligini oshirishni, qayta tayyorlashni, ilmiy va ilmiy-pedagogik kadrlar tayyorlashni taʼminlaydi. Oliy ma'lumotli mutaxassislar tayyorlash umumiy o'rta ta'lim negizida amalga oshiriladi. Turkmanistonda oliy oʻquv yurtlari: akademiyalar, universitetlar, institutlar, konservatoriyalar va boshqalar.
Turkman davlat universiteti Ashxobodda joylashgan. O'qitisholiy maktabturkman va rus tillarida olib boriladi. Oliy kasbiy ta'lim olish uning egasiga tegishli ishlarni amalga oshirishga imkon beradikasbiy faoliyat, shuningdek, oliy o‘quv yurtidan keyingi kasbiy ta’lim tizimi orqali ularning bilim darajasini, ilmiy va pedagogik malakasini oshirish.
Oliy oʻquv yurtidan keyingi kasbiy taʼlim Turkmaniston uzluksiz taʼlim tizimining eng yuqori darajasi sifatida oliy kasbiy taʼlim asosida yuqori malakali ilmiy kadrlar tayyorlashni maqsad qilgan. Oliy oʻquv yurtidan keyingi kasbiy taʼlim oliy kasbiy taʼlim muassasalari va ilmiy muassasalarda tashkil etilgan rezidentura, aspirantura (adyunktura) va doktoranturada, shuningdek, tanlov asosida olinishi mumkin.
Ajdodlarimizning “O‘qigan yurt faqir, o‘qimagan yurt faqir” degan naqli davlatning yangi davrini tiklashda katta ahamiyatga ega. Jahon tajribasi shuni ko‘rsatadiki, iqtisodiyoti barqaror rivojlangan davlat ta’lim sohasida tub islohotlarni amalga oshirishga qodir. O‘z mohiyatiga ko‘ra, barqaror rivojlanish – bu hozirgi va istiqboldagi imkoniyatlarni hisobga olgan holda, odamlarning talab va istaklarini qondirish maqsadida mamlakatning tabiiy resurslari, sarmoyalari, ta’lim tizimi va fan-texnika taraqqiyotidan oqilona foydalanish orqali ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishdir. .
Mustaqillik yillarida amalga oshirilgan tub o‘zgarishlar yosh avlod ta’lim va tarbiyasini takomillashtirish, mamlakatimiz ta’lim tizimini bosqichma-bosqich modernizatsiya qilishdan boshlandi.
Ta'lim tizimini isloh qilishning birinchi bosqichi Turkmanistonning mustaqil davlat sifatida mustaqil milliy ta'lim tizimining shakllanishi bilan tavsiflanishi mumkin.
Taʼlim tizimini isloh qilishning 2-bosqichini milliy taʼlim tizimini takomillashtirish zarurati bilan bogʻliq holda bozor iqtisodiyoti talablari va xalqaro standartlarga muvofiq isloh qilishning huquqiy, tashkiliy va uslubiy asoslari vujudga kelgan bosqich sifatida tavsiflash mumkin. Turkmanistonning jahon iqtisodiyotiga faol integratsiyalashuvi va bozor iqtisodiyotini chuqurlashtirish orqali.
Ta'lim tizimini isloh qilishning 3-bosqichini iqtisodiyotni sanoatlashtirish va innovatsion siyosatni amalga oshirishga qaratilgan bosqich sifatida tavsiflash mumkin. Bu bosqichda ta’lim tizimini isloh qilishning strategik maqsadiga yo‘naltirilganyoqilgan xavfsizlik foydalanish imkoniyati professional ta'lim yoqilgan hamma bosqichlar V muvofiqlik Bilan talablar innovatsion rivojlanish iqtisodiyot,tamoyillari raqamli iqtisodiyot Va ehtiyojlari shaxsanawn, jamiyat. , va davlat.
Zamonaviy bilimlarni rivojlantirish, aholining ilmiy, ma’rifiy va kasbiy saviyasini yuksaltirish mamlakatimizning barqaror rivojlanishi va xalqning moddiy farovonligining yuksak garovidir. Inson taraqqiyoti tajribasi ko‘rsatganidek, mamlakatimizni jahon miqyosida yetakchi o‘ringa olib chiqayotgan iqtisodiy taraqqiyot va taraqqiyot, avvalambor, yosh avlodga, fan va ta’lim tizimiga katta e’tibor qaratayotgan mamlakatlarga xosdir. .
Turkmaniston mustaqillikka erishgach, ta’lim tizimini takomillashtirish bosqichlari bir-biri bilan chambarchas bog‘liqligini ta’kidlash lozim.
Birinchi bosqich ta'lim tizimining shakllanishining birinchi davri bilan tavsiflanadi. Bu ta’limni o‘z davri bilan bog‘lash, o‘quv dasturini mahalliy materiallar bilan boyitish bu davrning asosiy xususiyati hisoblanadi.
Ta’lim tizimining ikkinchi bosqichi – tabiiy fanlar bo‘yicha tajriba to‘plash, tarixiy ma’lumotlarni qayta ko‘rib chiqish, mamlakat xususiyatlari nuqtai nazaridan eng kerakli ma’lumotlarni aniqlash davri bo‘lganligi bilan tavsiflanadi. Maktab o`quvchilarini jismoniy va pedagogik jihatdan takomillashtirish, o`quvchilar bilimini chuqurlashtirish bu bosqichning o`ziga xos xususiyatlaridan biridir.
Uchinchi bosqich davlatning iqtisodiy barqarorligini ta’minlash, o‘sib kelayotgan yosh avlodni ta’lim va tarbiyalashga ko‘proq moliyaviy resurslarni yo‘naltirish imkoniyatini yaratish, natijada umumta’lim maktablarini eng zamonaviy jihozlar bilan ta’minlash, o‘rta maktablarni joriy etish bilan tavsiflanadi. jahon tajribasining eng yuqori yutuqlariga muvofiq ta’lim texnologiyalari. Bu davrning o‘ziga xos xususiyati shundaki, maktab o‘quvchilari va talabalari o‘z bilimlarini jahon yoshlarining ta’lim darajasi bilan taqqoslaydilar, ularning intellektual rivojlanish darajasi turli fan olimpiadalarida boshqa mamlakatlar yoshlarinikidan past emas.
Mamlakatimiz ta’lim tizimi mustaqillikning 31 yilida to‘liq modernizatsiya qilindi. Sardor o‘rtoqimizning tinimsiz sa’y-harakatlari bilan bu tizim olg‘a qadam tashlab, taraqqiyotning yangi cho‘qqilarini zabt etmoqda.
21-asrda uzluksiz ta'lim tamoyili birinchi o'ringa chiqdi. Uzluksiz ta’lim barqaror rivojlanish garovidir. YUNESKO Bosh konferensiyasida qabul qilingan qarorga ko‘ra, 2022-yil Barqaror rivojlanish uchun xalqaro aniq fanlar yili deb e’lon qilindi. Mamlakatimizda tabiiy va aniq fanlarni o‘qitishni takomillashtirishga katta e’tibor qaratilmoqda. Umuman olganda, mamlakatimizda barqaror rivojlanishni ta’minlash jarayonida yoshlarning zarur fanlarni chuqur o‘rganishini ta’minlash, o‘qituvchilarning bilim saviyasini oshirish, o‘quv metodlari va o‘quv-uslubiy materiallardan foydalanish imkoniyatini yaratish, milliy ta’lim dasturlarini milliy va xalqaro miqyosda hukumat amaldorlari va jamiyatning turli qatlamlari uchun boshqaruv yechimlarini ta'minlash maqsadida mezbonlarning malakasini oshirish barqaror rivojlanish uchun ta'limni yanada rivojlantirishga yordam beradi.
Turkmaniston Ta'lim vazirligita'lim uchun mas'uldirTurkmanistonbarcha darajalarda. Turkmanistonda ta’lim muassasalarining keng tarmog‘i yaratilgan bo‘lib, ular olish uchun zarur shart-sharoitlarni ta’minlaydiasosiy,o'rtachava maxsus ta'lim. Bularga bolalar kiradimaktabgacha ta'lim muassasalari,maktablar,oliy ta'lim muassasalari,kasb-hunar litseylari,maktab-internatlarBolalar uchunnogironlar, uni saqlash davlat hisobidan amalga oshiriladi^[1]. Bugun Turkmanistonda bolalar va yoshlarning xalqaro andozalar darajasida ta’lim olishi uchun barcha shart-sharoit yaratilgan, bu esa millatning intellektual salohiyatini yuksaltirish, zamonaviy kadrlar bazasini shakllantirish va mamlakatimiz milliy iqtisodiyotini malakali kadrlar bilan ta’minlash uchun zarurdir. mutaxassislar
Turkmanistonda o‘rta ta’lim so‘nggi yillarda jiddiy islohotlarni amalga oshirdi. 1993 yilgacha u boshqa sobiq SSSR respublikalarining ta'lim tizimlari bilan bir xil edi va umuman sovet o'rta ta'lim an'analarini saqlab qoldi. LekinTurkmaniston Prezidenti Saparmurod Niyozov, “Turkmanistonda umumiy oʻrta taʼlimni taʼminlash masalalari toʻgʻrisida”gi maxsus qaror bilan oʻn ikki yillik umumiy oʻrta taʼlimga oʻtish konsepsiyasi tasdiqlandi. Uning doirasida tegishli o‘quv reja va dasturlari, darslik va o‘quv qo‘llanmalarini tayyorlash belgilangan. Bugungi kunda,o'rta ma'lumotTurkmanistonda o'n yil davomida uch bosqichda ishlab chiqariladi. Birinchi bunday bosqich maktabning 1-3-sinflarida ta'limni o'z ichiga oladi va mos keladiboshlang'ich ta'lim. Ikkinchi bosqich allaqachon olishning birinchi tsiklidiro'rta ta'lim. Va ikkinchi davr allaqachon yuqori sinflarni qamrab oladi - 9 va 10^[2].
2007 yilda umumta'lim maktablarida 1 million bola bor edi va taxminan 100 000 o'quvchi 1-sinfga o'qishga kirishdi.^[4]. 2010/2011 oʻquv yilida umumtaʼlim muassasalarida 931272 nafar oʻquvchi taʼlim oldi: shaharlarda 373160 nafar, qishloq joylarda 558112 nafar. Jami 1730 ta maktab - qishloq joylarda 1232 ta va shaharlarda 498 ta maktab mavjud (Davlat statistika qoʻmitasi). 69 437 nafar o‘qituvchi ishga qabul qilindi.
Ammo 2013/2014 o'quv yilida umumta'lim maktablari o'n ikki yillik ta'limga o'tdi. Oʻrta maktabda taʼlim olti yoshdan boshlanadi, boshlangʻich taʼlim birinchi sinfdan toʻrtinchi sinfgacha, asosiy oʻrta taʼlim 5-10-sinfgacha boʻlgan davrdan iborat, umumiy oʻrta taʼlim esa 11-12-sinf oʻquvchilari tomonidan amalga oshiriladi. , shuningdek, ularga o'zlari qiziqqan sohalarda o'z ta'limini tanlash imkoniyati beriladi

Roʻyxatadabiyot:

1. Chet eldagi rus vatandoshlariga yordam berish uchun: ma'lumotnoma nashri. [Matn] / Diaspora va integratsiya instituti. M., "P-Center" nashriyoti, 2007. B.573.
2. Evan Tratz. Turkmaniston ta'lim tizimi: spiral d
3.http://www.unesco.com
4. Demokratiya va huquq jurnali 2022 N:1