Reja: Taquvchilarning bilim, kolim olganlikni tashxis etishning mohiyati

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Reja: TaQUVCHILARNING BILIM, KOlim olganlikni tashxis etishning mohiyati.
2. Taquv faoliyatini nazorat qilish turlari, shakl va metodlari.
4. Bilim, kolim sifati monitoringi.
Tayanch tushunchalar: tashxis, tashxis etish, nazorat, hisobga olish, tekshirish, baholash, baho, talim olganlikni tashxis etishning mohiyati.
Tashxis - bu didaktik jarayon kechadigan barcha sharoitlarni oydinlashtirish, uning natijalarini belgilash demakdir. Tashxissiz didaktik jarayonni samarali boshqarish, mavjud sharoit uchun optimal natijalarga erishish mumkin emas.
Didaktik tashxislashning maqsadi oliq holda, olumotlar toz ichiga oladi.
Onikma va malakalarini nazorat qilish, baholash tashxislashning zaruriy tarkibiy qismlari sanaladi.
Talim jarayonining muhim tarkibiy qismlaridan biri - nazorat va hisobga olishdir. Bu tushunchalar oqituvchi nazorat va hisobga olishni tori tashkil etsa, taqituvchi oquv materiallarini olim jarayonida) tanikma va malakalari darajasini aniqlash, olchash esatekshirish deb ataladi.
Tekshirish - nazoratning tarkibiy qismi boqituvchi va o rtasida aks aloqani taquv materialini oz vaqtida aniqlashdir. Tekshirishning maqsadi nafaqat oquv mehnati hajmini ham aniqlashdan iborat.
Orsatilgan mantiqiy ketma-ketlikda olib borilishi kerak:
Tekshirish tizimidagi birinchi boin taquv yili boshida oquv yilida otkaziladi. Bu kabi tekshirish, shuningdek, ortasida yangi borganishga kirishilganda ham orinli bogzlashtirish jarayonidagi joriy tekshirishdir. Joriy tekshirish taquv dasturida belgilangan ayrim alohida elementlarni orgatishdir. Bunday tekshirishning shakl va metodlari turlicha boquv materiali mazmuni, murakkabligi, olim bosqichi va maqsadlari, muayyan pedagogik sharoitlarga bogladi.
Takroriy tekshirish bilim, koglishi mumkin. Yangi mavzuni oquvchilar avval omaklashadi, biroq ozlashtirish mustahkamligi darajasini tashxislash imkonini bermaydi. Ushbu tekshirish tashxisning boshqa turlari va metodlari bilan birga qortinchi boini onikma va malakalarini yaxlit boyicha davriy tekshirish hisoblanadi. Mazkur tekshirishning maqsadi - kursning turli qismlarida oquv materialining strukturaviy elementlari ozaro aloqalarni oglim oluvchilarning, tanikma va malakalarini yakuniy tekshirish va hisobga olishdir. Oquv yili oxirida oshib, olmasligi lozim. Bu, avvalo, mazkur bosqichda belgilangan maqsadga muvofiq tarzda amaldagi taz ichiga baholashni (jarayon sifatida) va bahoni (natija sifatida) ham oladi.
Baholash deb bilim, koquv dasturida korstakich, qolip, orsatilgan son jihatdan ozlashtirish tabellari, sinf, guruh jurnallari, reyting daftarchalari va shu kabilarda baholar shartli belgilar, kod signallari, xotiralash belgilari va xokazolar baho koquvchining oladi. Bunda orsatkichlari hisobga olinadi.
Oqitish bilan bir vaqtda organilayotgan mavzuni qanday qilib idrok etishini, esda saqlashga harakat qilishini va uni amalda qoqitishning muayyan bir davrida oqituvchi faoliyatini umumlashtirib xulosalash.
Hisobga olish natijasida oquvchi ham ozlashtirishni hisobga olish obatlantirib, mazlashtirishni hisobga olish oqitish metodlari va shakllarining tabora takomillashuvi natijasida baho orsatkichiga aylanmoqda va oz malakasini oshirib borishida muhim ahamiyatga ega bozlashtirishni nazorat qilish va hisobga olish nazorat, oquvchilarning bilim, koquv materiallarini otish imkoniyatlarini aniqlashtiradi hamda oquv metodlarini va usullarini tori tanlaganini nazorat qiladi. Nazorat qilish vazifasi organishning maqbul yo liqdir.
Oquvchilarning bilimini tekshirishda aniq koquvchilarning olgan mailadi.
Nazoratning tarbiyalash vazifasi shundan iboratki, olish uchun darslarni osh vaqtlaridan unumli foydalanishga harakat qiladilar, intizomga oqitish va tarbiyalash vazifalari tori amalga oshirilsa, shaxsning tafakkurini rivojlantirishga, xis-tuygiladi. Bu esa ozidan nazoratning rivojlantiruvchi vazifasi sanaladi.
2.Taquvchilarning targazmalilik (oshkoralik) sanaladi. Xolislik (obektivlik) tashxis testlari (topshiriqlari, savollari), tashxis jarayoni mazmunining ilmiy asoslanganligi, pedagogning barcha tastona munosabati hamda bilim, malakalarni baholashning aniq koyilgan baholar nazorat metodlari va vositalaridan, tashxis oqituvchidan qatlim jarayonining barcha bosqichlarida - bilimlarni boshlangllashgacha bolim oluvchilar olgan birinchi kundan boshlab oxirigacha muntazam tashxisga jalb etilishini anglatadi. Talgan barcha jihatlarni ishonchli tekshirish uchun tatkazish kerak. Tizimlilik tamoyili tashxis ozaro bogllaniladi, bir maqsadga xizmat qiladi. Bu kabi yondashuv tashxisning ayrim metodlari va vositalarini mutloqlashtirishga yoymaydi.
Kolim oluvchilar-ni aynan bir xil mezonlar botkazishni anglatadi. Tashxis jarayonida belgilanadigan har bir orgazmali, qiyosiy xarakterga ega. Oshkoralik tamoyili, shuningdek, baholarni eljal (orientir) bolim oluvchilar unga muvofiq oyiladigan talablar va pedagogning xolisligi haqida fikr yuritadi. Tamoyilni amalga oshirishning zarur sharti tashxislash natijalarini equvchilarning oquvchilar oyidagi turlaridanfoydalaniladi: joriy nazorat; oraliq nazorat; yakuniy nazorat.
Joriy nazorat oquvchilarning har bir organilgan mavzularni oyicha bilim, koz ichiga oladi. Bilim darajasini tekshirish fanning har bir mavzusi boyib borishni nazarda tutadi. Joriy nazorat oquvchining oyicha tezkor maminlaydi, ozlashtirmagan oz vaqtida aniqlaydi, oyicha choralar belgilaydi.
Oraliq nazorat - bu olimlarining oqituvchi dars jadvali asosida darsda oziga xos xususiyatini hisobga olgan holda otkazishdan oldin olinadi. Yakuniy nazorat ogtkaziladi.
Nazoratning shakli oliq boqituvchi uni mavzudan kelib chiqib tanlaydi. Nazoratning asosiy besh shakli mavjud:
nazoratning ommaviy (frontal) shaklida oquvchilarga materialning mayicha savol beradi, orash koquvchini nazorat qilishni taquvchilarning bilim darajasini har tomonlama aniqlash uchun qolmaydi.
nazoratning guruhli shaklida o lum bir qismi nazorat qilinadi. Oquvchilar guruhiga vazifa beriladi va uni shu guruh bajaradi. Lekin masalani hal qilishda boshqa oquvchilar bortoqlarining bajargan ishlarini baholash uchun otiradi.
nazoratning individual shaklidan har bir onikma va malakasi bilan mukammal tanishish uchun foydalaniladi. Nazoratning bu shaklida,odatda oquvchilardan solgan vaqtda foydalanadi. Har bir oquvchini tekshirish mumkin boz-olim jarayonida ichki aks aloqaning bominlaydi. Nazoratning bu shakli psixologik mezonlarga asoslanadi. Uning samaradorligi oliq boquvchilarning ozaki tekshirish, yozma tekshirish, amaliytop shiriqlarni bajarishga asoslangan tekshirish, uy vazifalarinitekshirish.
Oganaviy usullaridan biridir.
Ogrinadiki, o quvchilarga ozlashtirish darajasini aniqlaydi. Ogquvchilarning bilimlarini tekshirishni savol-javob usuli asosida amalga oshiriladi. Ushbu usul ayrim hollarda suhbat usuli deb ham ataladi. Ogqituvchi oquvchilarga savollar beradi. Biroq ostirish hamda ularning chuqur va mustahkam bilimga ega boquvchilarning bilim, kolib, ularning ijodiy qobiliyatlarini baholash imkonini beradi. Mazkur usulning mohiyati shundaki, oquv dasturining malimini olganidan so quvchilarni tekshirishi mumkin. Yozma tekshirish nazorat ishi, insho, bayon, diktant va b. yordamida olib boriladi. Ammo oquvchi oqligi sababli uning fikrlashini kuzatish imkoni boglishi mumkin. Amaliy tekshirish tabiiy-matematik sikldagi fanlardan o zlashtirishini hisobga olishda keng foydalaniladi. Bu usul yordamida ollay olish malakasi aniqlanadi.
Uy vazifalarini tekshirish. Ozlashtirishini nazorat qilish uchun ularning uyga berilgan vazifalarni bajarishini tekshirish katta ahamiyatga ega. Uy vazifalarini tekshirish oquvchilarning olgan munosabatini, onikma, malakalarni va kompetensiyalarini baholash mezonlari.
Onikma va malakalarini baholash mezonlari hamma vaqt bahstalab mavzu boquvchilarning bilim, koquvchilarning oyiladi, agar: a) oliq olsa; b) oyicha asosiy fikrlarni ochib bera olsa; v) egallangan bilimlarni amalda erkin qorganilgan mavzuni bayon qilishda, yozma ishlarda xatolarga yoymasdan, mayiladi, agar: a) organilgan mavzuning mohiyatini bilsa; b) ollay olsa; g) ogl qoqituvchining qoglmagan xatoga yoysa qoquvchi ozlashtirgan, lekin mustaqil tushuntirib berishda ozgartirib berganda, javob berishga qiynalsa; v) yozma ishda xatolari bor boyiladi, agar: a) organilgan mavzu haqida tushunchaga ega, biroq mavzuni opol xatolarga yoysa qolim sifati monitoring. atamasi ilk maratoba Birlashgan Millatlar tashkilotining 1972-yil iyun oyida Stokgolm konferensiyasini tashkil etish arafasida atamasiga muqobil sifatida ishlatila boshlangan.