224
təcrübə ilə bağlı məlumat toplamaq, nəticələr əldə etmək
lazımdır. Cədvəl 17.2-nin 2-ci sətrində Cənubi Qafqaz
dövlətlərinə aid əks olunmuş rəqəmlərin bir-birindən kəskin
fərqlənməsi bu dediklərimizi sübut edir.
Hüquq ixtisası üzrə keçmişdən gələn ajiotaj hələ də
davam edir. 1998-ci ildə özəl universitetlərin 20000 tələbəsindən
12000-i hüquq fakültələrində oxuyurdu.
Azərbaycan prezidenti cənab Heydər Əliyevdən başqa
milli təhsilə məsul rəhbərlərdən heç kəs bu sahəyə işıq
tutmayıbdır, bu problemlə bağlı aydın fikir söyləyibdir. Bu işə
cavabdeh olanlar, rəsmi mətbuat, TV, KİV, radio və bunun kimi
digər vasitələrlə məsələyə aydınlaq gətirməyiblər.
Cənab Prezident özəl təhsilə öz münasibətini bir neçə dəfə
bildirib. 1998-ci il Prezident seçkilərində seçdiyi üç rektor
vəkildən ikisinin özəl universitet rektorları olmasını (prof.
S.Xəlilovu və prof. H.Bağırovu) cənab prezidentin ümumi halda
təhsildə liberalizmə, demokratiyaya, xüsusi halda özəl təhsilə
müsbət münasibət bəslədiyi kimi qiymətləndirmək olar. Digər
tərəfdən 2001-ci il sentyabrın 1-də ilk özəl ümumtəhsil məktəb
kompleksinin açılışındakı çıxışında möhtərəm prezidentimiz:
“Özəl təhsil müəssisələrinin yaranması Azərbaycanda
yeni bir hadisədir və biz bunları dəstəkləyirik» -dedi.
Bu fikirdən sonra cənab prezident özəl təhsilin
cəmiyyətdə yeri ilə bağlı daha ciddi fikir söylədi:
«Ancaq bir şeyi qeyd etmək istəyirəm ki, ümumiyyətlə,
təhsil biznesə çevrilməməlidir. Bunu hamı bilməlidir”.
Bu fikirlərin hər ikisi özəl məktəblərin cəmiyyətdə yeri
haqqında mükəmməl və dəyərlidir, riyazi dillə desək həm zəruri,
həm də kafidir.
Rezerfordun belə bir fikiri var:
“İstənilən həqiqət üç
mərhələdən keçir. Birinci mərhələdə deyirlər: bu ola bilməz,
ikinci mərhələdə deyirlər: bu ola bilər, üçüncü mərhələdə
deyirlər: bu ki çoxdan məlumdur”.
225
Özəl universitetlər Azərbaycanın təhsil sistemində yeni
bir həqiqət olaraq öz inkişafının birinci mərhələsini yaşadı. İlk
özəl ümumtəhsil kompleksinin açılışında etdiyi çıxışında
möhtərəm prezidentimiz özəl məktəblərlə bağlı müsbət fikirlərini
söylədikdən sonra özəl məktəblər öz varlığının ikinci mərhələsini
yaşayır. Özəl məktəblərin öz varlıqlarının 3-cü mərhələsini
yaşayacağı gün uzaqda deyildir.
Respublika Statistika Komitəsinin məlumatına görə
2000/2001-ci dərs ilinin əvvəlinə 28,7 min tələbənin təhsil aldığı
dövlət lisenziyalı 18 qeyri-hökumət ali təhsil müəssisəsi fəaliyyət
göstərmişdir.
Təhsil nazirinin dəvəti ilə 26 fevral 2001-ci ildə keçirilən
bir kollegiya iclasında iştirak etdim. Kollegiyanın materiallarına
istinadən qeyd etmək istəyirim ki, 2000/2001-ci il tədris ilinin qış
imtahan sessiyasının yekunları və eksperimentlərinin
nəticələri bu
sahədə bə`zi qüsurlarla yanaşı böyük irəliləyişlərdən xəbər verir.
Belə ki, qış imtahan sessiyasının ümumi müvəffəqiyyət
göstəricisi dövlət ali təhsil müəssisələrində 69,6 faiz olduğu
halda, özəl təhsil müəssisələrində 82,5 faiz olmuş, monitorinq
aparılan qruplarda müvəffəqiyyət göstəricisi dövlət təhsil
müəssisələrində 38,5%, özəl təhsil müəssisələrində 66,7%
olmuşdur. Nəzərə alsaq ki, özəl universitetlərə qəbul olan
tələbələrin bilik səviyyəsi adətən dövlət universitetlərinə qəbul
olanlarınkından xeyli aşağı olur (bax: Cədvəl 17.5), onda bu
nəticələr özəl universitetlərin uğuru kimi qiymətləndirilməlidir.
Dövlət və özəl ali məktəblərə qəbul olanların
bala görə faizlə paylanması
Cədvəl 17.5
Bal intervalı
Qəbulolma faizləri
Dövlət
Özəl
1
50-100
1,4
0,1
2
100-200
25
37,1