Bu ctiraf artıq idi, onsuz da o barıt hisindon qapqara olmuşdu,
bərk torlomiş vo çiynindoki sıyrıntıdan axan qana bulaşmışdı.
- Yaxşı, — dcyo zabit tokrar ctdi. - İki saatdan sonra siz güllə-
lonorsiniz.
Fransuaza qışqımıadı. O yalnız lal bir iztirab vo kodorlo əllorini
qaldırdı. Zabit qızın bıı horokotini gördü. İki soldat Dominiki qonşu
otağa apardı, soldatlar orda onu mühafizo altında saxlayacaqdılar.
Fransuazanın dizlori qatlanmağa başladı, o, stulun üstünə yıxıldı, o
ağlaya bilmodi - oııun nofəsi tongloşdi. Zabit iso holo do ona baxırdt
vo nohayət, qıza müraciət cdərok:
- Bu oğlan sizin qardaşınızdımıı? - dcyo soruşdu.
Fransuaza yox dcmok istəyərok baştnı yırğaladı. Zabit yenə də
öz soyuqqanlılığını itirmodon vo gülümsomodon dayanmışdı. Sonra
bir qodər sükut cdorək səruşdu:
- O çoxdanmı burada yaşayır?
Fransuaza ycnə də başının hərəkətilo cavab vcrdi: “Boli” .
- Bclə isə, o qonşu mcşolori yaxşı tammalıdır?
Bu dofə Fransuaza dilo goldi.
- Bəli, conab, - dcyo o bir qədor hcyrotlə zabito baxdı.
Zabit artıq hcç bir söz dcmədi, o dabanları üstündə çcvrilərək
koııd bələdiyyə roisinin gotirilməsini təlob ctdi. Fransuaza ayağa
qalxdı, x ə fif bir qızartı qızın üzünü bürüdü: ona elo gəldi ki, o bu
sorğu-sualın monasını anladı vo onun qolbində bir ümid oyandı. O
özü atasının dalınca qaçdı.
Atışma kəsilon kimi Mcrlyc dayı doyirmanın çarxını yoxlamaq
istəyorkon cəld taxta qalcrcyaya düşdü. Mcrlyc dayı qızını dərin bir
m əhobbətlə scvirdi, Dominiko, golocok kürokoninə qarşı m öhkəm
bir dostluq hissi bosloyirdi, lakin cyni zamanda dəyirm an çarxı da
onun qolbindo ay ycr tutmurdu. İndi onun uşaqları bu vur-çatlasından
sağ vo salamat çıxarkon, ə ürokdoıı bağlı olduğu doyirmanm da qcy-
dinə qaldı - dəyirm an isə artıq xosarətə uğramışdı. O, doyirman çar-
xmın iri gövdosi üzərino oyilorok, qayğılı bir sima kimi onun aldığı
yaraları gözdon kcçirirdi. Çarxın pərlərin d ə n bcşi çilik-çilik
olmuşdu, osas hissoni iso güllo lo rd əlik -d əlik clomişdi. O, barm aq-
larını g ü llolərin açdığı dcşikloro səxaraq onların dorinliyini
ölçürdü; o bu ziyan dəyən ycrləri təzədən nə cür düzəldəcoyi
haqqında düşünürdü. O artıq dcşik ycrlori taxta parçaları vo yosun
ilə tutmaqda idi ki, Fransuaza onun yanına gəldi.
146
- Ata, — dcyo qız onu soslodi, — onlar sizi təlob cdirlor.
Sonra qız bütün cşitdiklorini atasına nağıl cdorok ağladı. Mcrlyc
dayı başını yırğaladı. Adamları bu cür güllələmozlor. Mosoloni aydın
ctmək lazımdır. Mcrlyc dayı həmişoki kimi susqun vo sakit bir halda
doyirmana qayıtdı. Zabit soldatlar üçün ondan orzaq tolob ctdikdo,
o cavab vcrdi ki, Rokryoz sakinlori qaba roftara dözon adamlar dcyil-
lər vo əgər zorakılıq göstorilso, onlardan hcç bir şcy almaq mümkün
olmayacaqdır. O yalnız tok özü hərokot cdocoyini şort kosorok hor bir
şcyi düzəltmoyi boynuna götürdü. Bu sakit ton ovvəlcə zabiti hirs-
ləndiron kimi oldu, lakin sonra qocanın qısa və düzgün dolillorino
qulaq asaraq o güzoştə gctdi. O hotta qocanı daldan sosloyib soruşdu:
- Bu mcşolorin, bax bu qabaqdakı mcşolorin adı sizdo nodir?
- Soval mcşoloridir.
- Çox uzaqlara qodormi uzanırlar?
Doyirmançı diqqotlo zabito baxdı.
- Bilmirom, - deyo cavab vcrdi.
Qoca çıxıb gctdi. Bir saat sonra, zabit torəfindon omok sursatı
vo pul ilə toləb olunmuş kontribusiya' doyirman hoyotində hazır
idi. Yavaş-yavaş hava qaranlıqlaşırdı. Fransuaza hoyocanla soldat-
ların horokotini toqib cdirdi. Qız Dominikin hobs cdildiyi otaqdan
uzaqlaşa bilmirdi. Saat ycddiyə yaxın Fransuaza ölümcül bir hoyo-
can kcçirdi: o, zabitin əsir Dominikin yanına girdiyini gördü; on bcş
doqiqoyə kimi içəridon onların soslori gəldiyini vo gctdikco daha
bərkdən danışdıqlarını cşitdi. Sonra zabit bir anlığa qapı ağzında
görünorok alm anca əm r vcrdi, Fransuaza onun nə dcdiyini
anlamadı; lakin on iki soldat golib ollorindo tüfong hoyotdə sıraya
düzülondə, qızın bodonino bir titrotmo düşdü. O artıq şüurunu itir-
diyini hiss ctdi. Dcmok hor şcy oldon çıxmışdı: ölüm cozası ycrino
yetiriləcəkdi. On iki n əfər soldat artıq on doqiqodon bəri hazır
dayanmışdı, lakin Dominikin sosi ycno ovvolki kimi gəlirdi vo bu
səsdə kəskin bir ctiraz cşidilirdi. Nohayət, zabit q əzəblə qapını çır-
paraq vo son sözlorini dcyərok hoyoto çıxdı vo dcdi:
- Yaxşı, ətraflı fikirləşin... Səhoro kimi sizə möhlot vcrirəm.
Zabit əlilə işaro cdorok, hazır dayanmış soldatları buraxdı.
Fransuaza hcyrət içində donub qalmışdı. Çubuğunu tüstülədən
Mcrlyc dayı sado bir maraq ilo soldatlara tamaşa cdirdi, sonra o
1 Z o b t o lu n an y crlo rin o h alisindon d ü sm on to rofindon alınan m ocburi vcrgi
qızına yaxınlaşıb novazişlo onun qolundan tutdu. O, I-'ransuazanı
otağına apardı.
-
Tolaşa düşmo, - dcyo qızına tosolli vcrdi, - yuxulamağa çalış.
Axşamın xcyrindon sabahın şəri yaxşıdır - görok sabah nə olur.
Mcrlyc dayı çıxıb gcdorkon chtiyat üçün qızının otağının qapı-
sını cşikdən bağladı. Qocanın oqidəsinə göro qadınlar hcç bir şcyə
yaram ırdılar vo onlar ciddi işloro qarışdıqda h ər bir şcyi
korlayırdılar. Fransuaza iso yatmadı. O, uzun müddot yatağında otu-
rub qaldı vo cvdon golon soslərə qulaq asdı. Hoyətdo yerloşmiş
alman soldatları oxuyur vo gülürdülər; görünür saat on birə qədər
onlar ycyib-içirdilor, çünki sos-küy bir doqiqə də olsun kəsilmirdi.
Hordonbir doyirmanın özündon ağır ayaq soslori golirdi - yoqin ki,
gözotçilər növbolorini doyişdirdilor. Lakin onun diqqotini xüsusilo
colb cdon hordonbir aşağıdakı otaqdan gəlon soslor idi. O bir ncço
dofo döşomonin üstüno uz.anaraq qulağını taxtalara söykomişdi.
Dominik homin bu aşağıdakı otaqda həbs cdilmişdi. Dcyəson
Dominik öz otağında divardan poncoroyo torof gcdib-golərok
gozinirdi, çünki Fransuaza uzun müddot onun aşağıdan gəlon
müntozəm ayaq səslorini cşitdi; sonra aralığa dorin bir sükut çökdü
- dcmok o oturmuşdu. Ümumiyyotlo, bütün cvdo soslor kəsilm əyo,
hamı yuxuya gctm oyə başlamışdt. Bütün cvin yuxuladığmı yəqin
cdərok, Fransuaza son dorocə chtiyatla pəncəroni açdı vo pəncəro
ağzına söykondi.
İlıq vo aydın bir gcco idi. Soval mcşəlori arxasına kcçon cnsiz
ay, otrafa bir çıraq kimi işıq salmışdı. Uca ağacların uzun kölgoləri,
çomonlorin qaralan lokolorino qarışmışdı, ay işığı düşon ycrlordə
iso ot yumşaq yaşıl rəngli bir m oxməri andırırdı. Lakin Fransuaza
gcconin bu osrarlı gözolliyinə ctina etmirdi. O çölloro tə ro f göz
gəzdirorok alm anların otrafda qoyduqları gözotçilori görm əyə
çalışırdı. O, bu gözətçilərin çay boyu uzanıb gcdon kölgələrini lap
aydın görürdü. Dəyirmanın qarşısında, çayın o tayında yalnız bir
nofor gözətçi dayanmışdı, - o budaqları suya sallanan söyüd ağa-
cının yanında durmuşdu. Fransuaza onu aydın görürdü. O, xoyala
dalmış bir çoban kimi üzünü göyə tutaraq yerindo hərəkotsiz dayan-
mış ucaboylu bir oğlan idi.
Fransuaza otrafı diqqotlo nozordən kcçirib ycnə öz yatağı
üstündo oturdu. Düz bir saat o dərin fikirləro qorq olaraq oturdu.
Sonra tozodən ətrafı dinlodi: evdən artıq hcç bir səs golmirdi. O ycno
148
do poncoroyo yaxınlaşdı, başını çıxarıb otrafa boylandı, lakin ayın
ağaclar arxasında görünon kiçik qövsü, dcyoson ona holə bir ongəl
kimi göründü; o ycnidon gözlomoyo başladı. Nohayot, o gözlədiyi
vaxtın golib çatdığını qol clodi. Gcco qaranlıq idi, on yaxın
gözotçini bclə scço bilmirdi; clo bil dörd yana qara mürokkob
tökülüb yayılmışdı. O bir an ycno otrafı dinlədi vo qot clədi. Yaxında,
poncorə yanında divara bond cdilmiş domir bir pilləkon vardı; pil-
ləkon doyirman çarxından çardağa qalxırdı, o bir vaxtlar doyirman-
çıların dəyirman çarxını yoxlamaları üçün xidmot cdirdi; sonralar
mexaniz.m ycnidon qurulduqda pilləkon və doyirmanın bu hissəsi
artıq sıx sarmaşıq içərisində batıb qalmışdı.
Fransuaza cəsarotlo pəncərodon aşıb pilləkon sürahilorinin birin-
don yapışdı və havada asılıb qaldı. Sonra o aşağı düşmoyo başladı.
Tumanı ona çox manc olurdu. Birdən bir balaca daş parçası divar-
dan qopub şappıltı ilə Morcl çayına düşdü. Qorxudan qızın bodoni
buz kimi oldu vo o dayandı. Sonra onun ağlına gəldi ki, bondin
üstündon tökülon suyun aramsız uğullusu onun horokotlorindən
om olə gəlon hor bir sosi müoyyon məsafədo cşidilmoz cdəcək; bu
fikirlə o daha cosarotlo, ayaqları ilo sarmaşıqlara toxunaraq, oli ilo
tutmağa ycr axtararaq aşağı cnmoyo başladı. Dominik üçün mohbəs
cdilmiş otağa yctişorok o dayandı. Gözləmodiyi bir manco onu az
qalmışdı ruhdan salsın: aşağıdakı pəncoro onun otağmın pəncorosi
altına tuş golmirdi, bu pəncorə piİlokondon konarda qalmışdı, indi
Fransuaza olini ora uzadarkən, poncoro bildiyi ycrdə divara
toxunmuşdu. Doğrudandamı o özniyyotini yerino yctirmodon, yuxan
qayıtmalı olacaqdı? Onun ollori taqotdon düşmoyə başladı, Morcl
çayının aşağıdan golən şarıltısı onun başını gicollodirdi. Fransuaza
divardan bir ncço parça ohəng qoparıb onları Dominikin poncorə-
sino atdı. Dominik bu səsi cşitmədi; görünür o yatmışdı. Fransuaza
barmaqlan sıynla-sıyrıla divardan yeno bir qədər suvaq qopardı. Qız
artıq tam amilə gücdon düşmüşdü, o bu saat arxası üstə ycro yıxı-
lacağmı hiss cdirdi ki, nəhayət, Dominik ehtiyatla poncoroni açdı.
-
M onəm, - deyo Fransuaza pıçıldadı. - Tcz məni tut, mon
yıxılıram.
Fransuaza birinci dəfo idi ki, Dominiko “son deyə müraciot
cdirdi. D om inik başını poncərodən çıxarıb aşağı salladı,
Fransuazanı qollanna ahb otağa apardı. Burada qızm göz yaşları scl
kimi axdı, lakin o cşidilmosin dcyo öz hönkürtüsünü boğmağa
başladı. Sonra o iradosini toplayaraq birtəhər özünü sakit clodi.
Dostları ilə paylaş: |