- Bəs siz nə sənət sahibisiniz? - deyə Muxtara müraciət elədi. Ə l-bəttə,
onun nə sənət sahibi olduğunu çox gözəl bilirdi, neeə də bil-məyə bilərdi ki,
söhbətləri bayaqdan məhz elə Muxtarın işi-peşəsiylə əlaqədar idi.
Muxtar qımışdı və zeytunu ağzma atıb:
Mən televiziya rejissoruyam, - dedi, - amma rnənim də əsil pe-şəm
deyil bu... Təhsilimə görə mən kino rejissoruyam. Vaxtilə M osk-vada kino
institutunu qurtarmışam. Bu, uzun əhvalatdır...
Muxtar bunu elə tərzdə dedi ki, Zaur düşundü: “Deyəsən, mən də yaralı
yerinə toxunmuşam”, - məmnun oldu bundan, amma bu səfər Təhminə
əlüstü söhbətə qarışdı:
İnstitutu qurtarandan sonra Muxtarı burada, “Mosfılm"də sax-
layırlarmış... Elə nahaq qalmamısan o vaxt... Qalsaydın, indi neçə böyük
fılm çəkmişdin.
Muxtar:
Ay Təhminə, məgər iş fılmin böyüklüyündə, kiçikliyindədir? - dedi. -
Hər şey daha qəlizdir həyatda. Həm də daha sadə... Həm daha qəliz, həm
daha sadə, - deyə bir daha təkrar elədi. - İnsan ömründə bir sərhəd var,
görünməz yaş sərhədi, - əlbəttə, sən də, Zaur da bu sər-həddən hələ çox
uzaqsınız, amma mən daha keçmişəm bu sərhədi, odur ki, danışa bilərəm bu
barədə... Bu sərhədə çatanacan hər şey qa-baqdadır, ümidlərlə, arzularla,
xoyallarla yaşayırsan - fılan şeyi fılan filan eləyəcəyəm, fılan iş filan cür
olacaq. Elə ki, bu sərhədi keçdin - istəyirsən lap bizim o Şirəli baba kimi
yüz əlli il yaşa - hər şey arxa-da qalmış olacaq, ancaq xatirələr, həyata
keçməmiş arzular barəsində, baş tutmamış niyyətlər haqqında xatirələr,
vəssalam.
Konyakdan bir qurtum aldı və Zaura baxdı:
Bilirsiz, Zaur, lent, plyonka - böyük məsələdir. Lent qalır - böyük fılm
olsun, kiçik olsun, fərqi yoxdur - plyonkaya, Ientə çəkmi-sən - kinofılm, ya
telefilm - qalacaq. Amma mənim peşom kədərli pe-şədir. Televiziya
verilişləri, fılmləri yox a, verilişləri rejissoru... Veri-lişi hazırladın, efırə
verdin, vəssalam, şüttamam, daha yoxdur o veri-liş, heç bu qədor zəhmətin,
əzab-əziyyətin elə bil yerli-dibli olma-yıb... Başa düşürsüz?
Zaurun yerinə Təhminə cavab verdi:
Lap mənim kimi. Elan elədim, ekrandan getdim, vəssalam, izim-
sorağım qalmır.
Muxtar:
- Bəli, - dedi, - doğrudan, kədərli işdir. Nə qədor omək sərf elə-yirsən,
gecə-gündüz bilmirsən, ağlında, qəlbində nə varsa hamısmı tökürsən
ortalığa, əsəblərinin, sağlamlığının hesabına veriliş hazırla-yırsan, bəzən
həftələrlə, aylarla ancaq bu barədə düşünürson, bütün istedadmı, - yaxşı,
deyək ki, istedad böyük sözdür, - qabiliyyətini deyək, bacarığını-təcrübəni
deyək - bir söz, varın-yoxun nəyin varsa, qabında, necə deyərlər, nə varsa
atırsan ortahğa, veriliş hazırlayırsan, yarım saat, qırx dəqiqə, çoxu bir saat
efırdə səslənir, sonra... - siqare-tindən bir qullab alıb dodaqlarını araladı,
tüstü burula-burula yuxarı qalxdı, - bax bu tüstü kimi uçub gedir hamısı, heç
nə qalmır... Yox, doğrudan, çox kədərli peşədir...
Ofısiantların pcşəsi kimi? - deyə Zaur yadına saldı. Təhmino dərhal:
Tək ofısiantların yox, həm də Allahın, - dedi.
Muxtar gülümsündü:
Bəli kədərimiz Allahınkı qodərdir, amma müdrikliyimiz yoxdur.
Təhminə:
Muxtar, gəl bir yerdə bir film eləyək. Son çək, mon do oynayım.
Bilirsən necə oynayaram... Sənin bütün məşhur aktrisalarından yaxşı. Hə,
nə olar, gol bir toşobbüs eloyək də... Ümumiyyotlo, gəl soninlo birgo bir iş
görok do axır ki. Zaura Tohminənin bu ciimlosi bir az iki-başlı göründü.
Mon ki sono çoxdan bunu toklif cdirom. - Muxtar da beloco iki-başlı
cavab verdi.
Tohmino:
- Ciddi dcyirom, dedi. Yoni tokid eloson, sono film vcrmozlor
çəkmoyo?.. Niyo baş qoşmursan bu işo axı? Heç olmasa monimçün, monim
xotrimo... Baş rolda çokorson məni?..
Muxtar:
Gecdir daha, dcdi. - Bu yaşda mən həyatımı doyişmoyocoyom ki?..
Elo sənin do daha vaxtın kcçib.
Təhminə:
...- Utanmazın biri utanmaz, dedi, - dilin necə gəlir mono belo söz
demoyo. Ölürom, kinoda çəkilmək istəyirom. Heç olmasa no iso qalsın bu
dünyada məndən bir gün yıxılıb öləndə. Özü do indi istoyi-rəm, çünki
sonra, son demiş, doğrudan da, gec olacaq, vaxtı keçocok. İstoyirəm ki,
kino ulduzu olum, şəkillərimi jumallarda çap elosinlor. Sevdiyim rəng?
Mavi... Bəyəndiyim fılm lər- rejissor Muxtar Mohor-rəmovun əsərləri...
Xobbim? Nədir, doğrudan da mənim xobbim?
Muxtar:
Bəzənib-düzənmək, - dedi.
Təhminə:
Əh, siz kişilər heç nə başa düşmürsüz bu dünyada, - dedi - Ba-şa
düşmürsüz ki, gözəl qadm da milli dəyərdir, nadir ağaclar kimi, fay-dalı
qazıntılar kimi, tarixi abidələr kimi...
Muxtar:
Təvazökarlığına söz ola bilməz, - dedi.
Təhminə:
- Nədir, deyəcəksən, gözəl deyiləm? Gözəlliyimi də danacaqsız yoxsa?
Muxtar:
Yox, danmıram, - dedi. - Amma doqiqləşdirmək istəyirəm. Sən
doğrudan da çox gözəl idin. Tokrar edirəm: idin...
Təhminə:
Naxal, - dedi və barmağıyla zarafatyana hədələdi Muxtarı, sonra Zaura
tərof döndü. - Zaur, bəs sən nə ağzına su alıb durmusan, necə centlmensən,
müdafıə eləsənə məni bu köntöy ədəbsizdən.
Amma Zaur ağzını açmamış Muxtar:
Sənin cavabını verirdim, - dedi, - Muxtar Məhərrəmovun əsər-ləri
haqqında istehzana görə...
Ay Muxtar, yəni zarafat-zad başa düşmürsən?
Bəs sən? Son zarafat başa düşmürsən? Heç mən sənin gözəlliyin
haqda keçmiş zamanda danışa bilorəm?
Zaur hiss eləyirdi ki, Muxtarla Tohminənin arasında gedən bu ya-
rızarafat, yarıciddi atışmanın dalında uzun illərin sıx münasibətləri, ta-
nışlığı, dostluğu durur, - bunlar hamısı bütöv bir alomdir və Zaur bu
aloırıdon tamam bixobərdir...
Ofısiant isti yeməkləri gətirdi, onlar yemoyə başladılar, arabir sağ-
lıqsız-zadsız, qurtum-qurtum konyakdan da içirdilər, içkinin xumarı yavaş-
yavaş Zaurun fikirlorini dumanlandırırdı və o sıxılır, özünü son dərəcə
naqolay və artıq hiss cloyirdi bu məclisdə. İstər-istəməz özünü Muxtarla
müqayiso eləyirdi və Muxtarın hazırcavablığı, ülfəto-ünsiyyətə yatımhğı,
hətta yumşaq kodəri müqabilində Zaur özünü son dərocə ağır, qılıqsız,
hətta, küt və bosit adam kimi qavrayırdı... Yadı-na salırdı Təhminənin
dünənki sözlərini, gecə nəvazişlorini. düşünürdü ki, bütün bunlar yalan
deyilsə, onda Təhminə nəyə görə. axı, nəyə görə, Zauru sevir? Təhminə
kimi bir qadın hansı cəhətləri-
nə, hansı məziyyətlərinə görə Zaur kimi bir adamı sevə bilər axı? Ancaq
Zaurun zahiri görünüşünə, boy-buxununa, sir-sifətinə, cavan-lığına, gücünə
görəmi? Əgər belədirsə, deməli, onları yalnız və yalnız şəhvət bağlayır?
Bəs onda Domodedovo meşəsində cəh-cəh vuran quşlar, Moskva
küçələrindəki dünənki şıltaqlıqları, əlaqələrindəki bütün poeziya - bunlar
necə olsun bəs, bütün bunlar da yalnız şəhvət oyunlarıyçün bir hazırlıq imiş
yoxsa?
Muxtar danışır, danışırdı. Zauru fikirlər aləminə, qəm dəryasına qərq
eləmiş içki Muxtarı əksinə nəşələndirmişdi, dil-boğaza qoymur-du. İndi o
öz peşəsini yamanlamırdı, əksinə tərifləyirdi, deyirdi ki, dünyada heç bir
başqa sənotə dəyişməz onu, doğrudan da, deyirdi, məgər möcüzə deyilmi
bu? Gecənin tənhahğında tək bir adamm başı-na gələn fıkirlər, sözlər
ovvəlcə kağız üzərində maddiləşir, sonra isə səhərisi gün onlarla, yüzlərlo
adamın iştirakıyla sifətlərə, rəngləro, soslərə, lövholoro çevrilir, canlı
hoyatın bir parçası olur və bütün bu həyatın nobzi rejissorun ovcunun
içindədir. Bu həyat ekran işığıyla minlərə, milyonlara göstorilir, onların
yaddaşına, zehnino həkk olunur. Nə olsun ki, ekran sonra solub sönəcok,
bütün sözlər, bütün sifotlor oriyib yoxa çıxacaq - bu dünyada daimi no var
ki? Xoş bir yuxudan al-dığımız təəssürat kimidir bu - yaddaşımızda,
qəlbimizdo qalır. Vo xoş bir yuxudan, ya yaxşı bir verilişdən yaddaşımızda
qalan iz mogor ho-yatın başqa maddi lozzotlorindon daha azmı zövq verir
insana? Mux-
tar niyyotlorindon, hoyata keçmomiş arzularından danışırdı
ayrı-ayrı
sohnolor, parçalar, obraz - dağıntıları...
İçorişohor haqqında fılm çəkmok istərdim, deyirdi.
İçorişo-
horin evlori yadmızdadır da... Bax, bütün hadisolor bu cvlordo, hoyot-
lordo, o dar küçolordo gedordi, finalda iso - fınalını elo aydın görürom ki,
filmin, tcz-tcz yuxuma girirlor bu kadrlar - finalda İçorişohor evlo-rinin
damlarını göstorordim vo damlardan birinin üstüno zil qara pal-tarlı gonc,
gözol bir qız paltar sorordi... İpin üstündo ağlar, moləfolor, balış üzlori
asılıb. Hamısı da ağappaq, meh onları yellodir vo qara pal-tarlı qız da bu ağ
parçaların arasında görünüb itir, göy üzü açıqdır, uzaqda da gömgöy dəniz...
bu bir növ rəqsdir- ağ parçaların, qara pal-tarlı qızın, küləyin rəqsi... Amma
eyni zamanda kondirdoki ağlar elo bil yelkondir və bu evlər də yelkənli
qayıqlardır, uzaqdakı mavi dəni-zin içində üzürlər... Başa düşürsüz,
kameranı elə nöqtədə qoyardım ki, evlorin damı gəmi göyərtəsinə oxşardı
və ağlar da yelkon kimi dəni-zin fonunda görünərdi - həm plastik obrazdır
bu, həm do romzi... Biz
Dostları ilə paylaş: |