Seminar mashg’ulotlari 1-mavzu. Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli Muhokama uchun savollar



Yüklə 15,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə84/452
tarix05.01.2023
ölçüsü15,64 Mb.
#98221
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   452
0500de0e3a84008f07a8a69c740ecd021b49d24d

Қ
aдuмги
Ҳ
индистон фалсафасu


TARQATMA MATERIALLAR 

 
 
 

 
 

12
Веда"лар тўртта тўплам-


дан иборат бўлиб,булар
"
Ригведа" "Самаведа" 
"
Яжураведа" "Адхарва-
веда" деб аталади.Улар-
нинг фалсафий шарҳ-
лари, фалсафий мушо-
ҳадага оид қисмлари
"
Упанишад"лар деб
номланди.
Қадимги ҳинд
фалсафий
мактаблари икки
гуруҳга
бўлиниб,улар
Астика
ва Настика деб
аталади.
Астика гуруҳига кирув-
чи фалсафий мактаб-
лар Веданта, Санкхья,
Йога, Вайшешика, 
Ньяя ва Миманса
мактаблари "Веда“-
нинг илоҳийлигини
тан олишади ва бу
ёзма ёдгорликни ҳақи-
қатнинг ягона манба-
си деб билишади. 
Настика гуруҳи-
га кирувчи мактаб-
лар сифатида
Чорвака, Локаята,
буддизм, 
жайнизм мактаб-
лари қайд
қилинади. 
16
Қaдuмги Хитой фалсафасu
Эрамиздан олдинги VI-III асрларда
Хитойда асосан олтита фалсафий
таълимот (мактаб) шаклланган:
конфуцийчилик, даосизм, 
моизм, легизмлар ва бошқалар.
Конфуцийчилик таълимоти бўйича
ҳар бир ижтимоий қатламнинг ахлоқ
нормалари мавжуд бўлиб, уни ўзгартириш
мантиқка зиддир. Масалан бошқарувчилар
тоифасига кирган кишилар ахлоқ
нормаларини иктисодий кам таъминланган
ижтимоий қатлам ахлоқ қоидаларига
қараб ишлаб чиқиш мумкин эмас. 
Ахлоқ мезонлари кишиларнинг
жамиятдаги мавқеларига, иқтисодий
таъминланганлик даражасига қараб
ўзгариб, такомиллашиб борувчи
ижтимоий жараёндир.


TARQATMA MATERIALLAR 

 

17
Асосий фалсафий доктриналар


Хитой фалсафасининг даврлари ва ўзига хослиги
Хитой фалсафаси
Хитой фалсафасининг ривожланиш даврлари.
Хитой фалсафасида ўз аксини топган Олам ва борликнинг хитойча куришнинг ўзига хос хусусиятлари
•мил. авв. VII а. – мил. III а. –кадимги миллий фалсафий мактабларнинг вужудга келиши ва ривожланиши;
• III - XIX аа. – Хиндистондан буддизмнинг кириб келиши ва миллий фалсафий мактабларга таъсири;
• Хитойни мавжуд оламнинг маркази сифатида кабул килиш;
• алохида ходисалар, тарихни циклик (айланма) жараен сифатида тушуниш;
• Ер ва Осмон олдида Ерда космик циклларнинг тугри амалга ошиши учун жавобгарлик сезиш;
• инсон, табиат ва коинот бир бутунлик сифатида кабул килиш;
• онгнинг консервативлиги, утмишга йуналганлик, узгаришлардан куркиш;
• XX а. – хозирги давр – хитой жамиятининг епиклигига чек куйилиши, хитой фалсафасининг гарб ва жахон фалсафаси
ютуклари билан бойиши.
• жамоадан алохида бир шахснинг ажратилмаслиги;
• табиат офатлари билан курашда алохида шахснинг кучсизлигини англаш;жамоавий (оммавий) мехнат шаклларига ургу
бериш (Буюк Хитой девори курилиши, дамбалар курилиши, каналлар казилиши, сув тошкинлари билан кураш, 
ирригацион дехкончилик ва б.); шундан – ташкил килувчи куч-давлат-олдида хурмат ва куркув;
• инсон, жамият ва давлатни бутун бир бирлик сифатида кабул килиш; жамиятда вертикал муносабатларнинг (хокимият-
буйсуниш), субординация, бошликларга буйсуниш, императорни давлатни бирлаштирувчи буюк куч сифатида тан
олиниши, давлатни эса-жамиятни бирлаштирувчи куч сифатида тан олиш, император шахси, хокимияти ва мансабининг
худолаштирилишининг таркалиши;
• узаро муносабатларда конформизм, тинчлик ва харакатсизликка мойиллик билдириш;
• хаетни авваломбор рухнинг танадаги хаети сифатида кабул килиш, нариги дунедаги хаетни ердаги хаетдан устун куйиш, 
хар бир инсоннинг ердаги хаетини имкон даражасида узайтириш (утлар, жисмоний машклар ердамида, тугри хает тарзи
олиб бориш, оламга туғри муносабатда булиш);
• ташки кучларни реал деб тан олиниши, улганларни тирикдек кабул килиш;
• ота-оналарга, катталарга хурмат, аждодлар ва рухларга ("шэнларга") эхтиром.
21

Yüklə 15,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   452




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə