Шўъба ● секция ● 7,21
Yüklə 443,92 Kb. Pdf görüntüsü
|
| шўъба ● 4 СЕКЦИЯ ● 6( 7,21 Saidnazarov F.A., , D D FK G UD .25 21 1,1 02 , 9, ,47,62 , +2 7,1, % +2 6+ 2 5, СПОСОбЫ ОЦЕНКИ ФИНаНСОВО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ ПРЕДПРИЯТИЯ 0(7+2 6 )25 66(66,1 7+( ),1 1 , 1 ( 2120, 67 7( 2) 7+( (17(535,6( Annotatsiya. Ushbu maqolada korxonaning moliyaviy-iqtisodiy holatini tahlil qilishning ahamiyati muhokama qilinadi. Korxonaning maqsadi moliyaviy ahvolni yaxshilashning asosiy vositalarini ishlab chiqish vositasi sifatida yaxshilashning asosiy usullarini ishlab chiqishdir. Ushbu maqsadga erishish uchun muallif moliyaviy-iqtisodiy tahlilning nazariy jihatlarini ko‘rib chiqdi. Korxonaning moliyaviy-iqtisodiy holatini yaxshilash bo‘yicha chora-tadbirlar nazariy jihatdan asoslanadi va xulosalar qo‘llab-quvvatlanadi. Ilmiy ishlar natijalarining amaliy ahamiyati shundan iboratki, korxonaning moliyaviy-iqtisodiy holatini yaxshilash bo‘yicha taklif qilingan chora-tadbirlarni korxonalarda qo‘llash mumkin. Kalit so‘zlar: moliyaviy holat, moliyaviy natijalar, balans, moliyaviy natijalar to‘g‘- risidagi hisobot. Аннотация. В статье обсуждается важность анализа финансово-экономического состояния предприятия. Целью предприятия является разработка основных методов оздоровления как средства разработки основных средств улучшения финансового по ложения. Для достижения этой цели автором рассмотрены теоретические аспекты финансово-экономического анализа. Теоретически обоснованы меры по улучшению финансово-экономического состояния предприятия и подтверждены выводы. Прак тическая значимость результатов научной работы заключается в том, что предло женные меры по улучшению финансово-экономического состояния предприятия могут применяться на предприятиях. Ключевые слова: финансовое положение, финансовые результаты, бухгалтерский баланс, отчет о финансовых результатах. Abstract. The article discusses the importance of analyzing the financial and economic condition of an enterprise. The purpose of the enterprise is to develop basic methods of rehabilitation as a means of developing xed assets to improve the nancial situation. To achieve this goal, the author considers the theoretical aspects of nancial and economic analysis. Measures to improve the nancial and economic condition of the enterprise are theoretically substantiated and the conclusions are con rmed. The practical шўъба ● 4 СЕКЦИЯ ● 6( 7,21 signi cance of the results of scienti c work lies in the fact that the proposed measures to improve the financial and economic condition of an enterprise can be applied at L Key words: nancial position, nancial results, balance sheet, statement of nancial results. Kor onaning moliyaviy-iqtisodiy holati barcha ishlab chiqarish omillarining o‘zaro ta’sirini natijasidir va aktivlarga kiritilgan mablag‘larning pulga qanchalik tez aylanishiga bevosita mutanosibdir. Fikrimizcha, moliyaviy tahlilning asosiy vazifasi iqtisodiy va boshqaruv qarorlarini qabul qilish jarayoniga ta’sir etuvchi noaniqlikni kamaytirishdir. Moliyaviy tahlil qarorlarni qabul qilish va asoslash vositasi, shuningdek boshqaruv faoliyati sifatini va kor ona rentabelligini bashorat qilish usullarini baholash vositasi sifatida ishlatiladi. Moliyaviy faoliyat bilan shug‘ullanish uchun ushbu sohadagi bilimlarni bevosita o‘zlashtirishi, kor ona o‘z mablag‘larini juda samarali boshqarishi uchun ular moliyaviy tahlil o‘tkazishlari kerak. Moliyaviy tahlil bu tadqiqot va baholash jarayonidir, uning asosiy maqsadi kor onaning moliyaviy faoliyatiga ta’sir etuvchi omillar to‘g‘risida yanada ishonchli bashoratlarni ishlab chiqishdir [1]. Kor onaning moliyaviy boshqaruv tizimidagi moliyaviy tahlil yanada umumiy shaklda moliyaviy ususiyatga ega bo‘lgan ma’lumotlarni to‘plash, o‘zgartirish va ulardan foydalanish usulidir: ► mulk kompleksini va kor onaning moliyaviy holatini baholash va uning rivojlanish istiqbollarini aniqlash; moliyaviy avfsizlik nuqtai nazaridan kompaniya rivojlanishining mumkin bo‘lgan dinamikasini baholash; ► mumkin bo‘lgan qo‘shimcha mablag‘larni jalb qilish ehtimoli va zarurligini baholash; kompaniyaning kapital bozoridagi iqtisodiy mavqei prognozini tuzish. Moliyaviy ahvolni tahlil qilishning asosiy vazifasi kor onaning moliyaviy faoliyatidagi kamchiliklarni tezda aniqlash va yo‘q qilish hamda kor onaning moliyaviy holatini va uning to‘lov qobiliyatini ya shilash uchun za iralarni izlashdan iborat [4]. Bunday holda, quyidagi vazifalarni hal qilish kerak: 1. To‘g‘ridan-to‘g‘ri kor onaning moliyaviy holatidan daromad olinishi va ishlatilishini baholash zarur. Ushbu baho moliyaviy, sanoat, tijorat arakteridagi turli il faoliyat turlari o‘rtasidagi munosabatlarni o‘rganish yordamida amalga oshirilishi kerak. 2. Iqtisodiy arakterdagi rentabellik ehtimoli yuqori bo‘lgan moliyaviy tabiatning nati- jalarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta min qilish kerak va iqtisodiy arakterdagi amaldagi ish sharoit- larini hisobga olish kerak; va moliya sohasida tegishli modellarni yaratish. 3. Moliya sohasida kor onaning samarali ishlashiga hissa qo‘shadigan bunday faoliyatni bevosita yaratish. Iqtisodiy tahlil yordamida barcha muammolarni o‘z vaqtida oldini olish va kor onaning moliyaviy holatini ya shilashning asosiy usullarini aniqlash mumkin. Moliyaviy ahvolni baholash – bu moliyaviy tahlilning ma’lum bir qismi bo‘lib, unda maqsadlar va vazifalar to‘g‘ridan-to‘g‘ri hisobga olinadi, shu jumladan ma’lum davrdagi holatga nisbatan balans ko‘rsatkichlari bilan belgilanadi. Ekspress tahlil yoki faoliyat natijalarining umumiy sharhi kor onaning moliyaviy ahvolini tahlil qilish boshlanadigan birinchi bosqichdir. Ushbu bosqich kor ona faoliyatini umumiy tahlil qilishga imkon beradi, shu bilan birga ba’zi parametrlarning shakllanishiga ta’sir etgan 6 , 1 529 шўъба ● 4 СЕКЦИЯ ● 6( 7,21 omillarning ichki mohiyatini ochib bermaydi, shuningdek, ishlab chiqarish ko‘lamini, uning ususiyatlarini bevosita o‘rganishga imkon beradi. Ko‘pchilik kor ona ishi natijalarini umumiy ko‘rib chiqishning muhim manbalari bu statistik va bu galteriya hisoboti hisoblanadi [2]. Ekspress tahlil kor onani ba’zi bir standart parametrlar tizimi va quyidagi ususiyatlar va baholarni o‘z ichiga olgan juda sodda metodikaga asoslangan holda tezkor baholashni nazarda tutadi: 1) kor onaning umumiy ususiyatlari, ususan: mulk va sanoat turi, ishlab chiqarish turi va hajmi, quvvati, ishning umumiy moliyaviy natijasi bo‘yicha, ishchilarning o‘rtacha soni bo‘yicha tavsi ari; 2) ko‘rib chiqilayotgan davr uchun balans valyutasining o‘zgarishi ususiyatini baholash va kor ona mablag‘larini joylashtirish maqsadga muvo qligini baholash; 3) majburiyatlar, aktivlar va tovarlarni sotishdan tushadigan mablag‘larning dinamikasi va tarkibiy o‘zgarishlarini baholash; 4) oz miqdordagi namunalar, eng muhim umumlashtiruvchi parametrlar asosida kor ona ishi to‘g‘risida ulosa. Moliyaviy tahlilga standart yondashuv - likvidlik, to‘lov qobiliyati, moliyaviy barqarorlik, samaradorlik, ishbilarmonlik ko‘rsatkichlarini hisoblash va o‘rganish. Ushbu ko‘rsatkichlarni tahlil qilish asosida kor onaning to‘lov qobiliyati va kreditga layoqati aniqlanadi. Bunday baholashning maqsadi inqirozli vaziyatlarning paydo bo‘lishining sabablari va salbiy omillarini aniqlash hamda ularni bartaraf etish uchun zarurdir [25]. Kor onaning moliyaviy holatini belgilovchi asosiy omillar: ► moliyaviy rejani bajarish qobiliyati va kerak bo‘lganda o‘z aylanma mablag‘lari ehtiyojlarini foyda hisobiga to‘ldirish imkoniyati; ► kor ona aktivlarining aylanish darajasi. An’anaga ko‘ra, o‘jalik yurituvchi subyektlarning moliyaviy tahlilini o‘tkazish algoritmi quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi: 1) hajmi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri maqsadi, vazifalari va tahlil turiga bog‘liq bo‘lgan zarur ma’lumotlarni to‘plash; 2) auditorlar tomonidan olingan ma’lumotlarning ishonchliligini baholash; 1 - ж а д в а л .RU RQDODU PROL DYL IDROL DWLQL WDKOLO TLOLVK WXUODUL WLSRORJL DVL 7DKOLO SUHGPHWODULJD TDUDE – ; – q . 7DELDWLJD TDUDE – o o o q ; – qo‘ q ; – o g q qog‘o j q ; – u o q o‘ q ; 2 WND LVK XVOXELJD TDUDE – q q (go o ); – ( ); – f o (q o ); – o q ; – o o f o . 7DKOLO R QDOLVKODULJD TDUDE – o o u u o ; – o o ; – o’ o qo g o ; – of o q ; – f o o o f o o ; – o q 6 , 1 529 шўъба ● 4 СЕКЦИЯ ● 6( 7,21 3) tahliliy jadvallar, gra kalar va yig‘ma hisobot shakllarini tuzish orqali ushbu ma’- lumotlarni qayta ishlash [3]. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, ushbu algoritmda uslubiy jihat mavjud emas va shuning uchun bosqichma-bosqich moliyaviy tahlilning batafsil shakli taklif sifatida quyidagi 1-rasm- da ko‘rsatilgan. Ta’kidlash joizki, kor onaning moliyaviy holati kor onaning to‘lov qobiliyatidan foydalangan holda aniqlanadi. Kor onaning to‘lov qobiliyati to‘g‘ridan-to‘g‘ri kor onaning to‘lov talablarini qanday bajarishini aks ettiradi (masalan, soliqlarni to‘lash, ishchilarga ish haqi berish va boshqalar). Kor onanning iqtisodiy va ishlab chiqarish arakteridagi faoliyatiga bog‘liq bo‘lgani uchun moliyaviy rejani bevosita amalga oshirish. Shunday qilib, moliyaviy holatni baholash har qanday kor ona faoliyatida ulkan rol o‘ynaydi [4]. Bozor sharoitida kor ona uchun moliyaviy holatni tahlil qilish va uni ya shilash yo‘l- larini izlashning ahamiyati sezilarli darajada oshadi, chunki ularni amalga oshirmasdan kor ona iqtisodiy foyda ololmaydi[5]. Shu sababli, ushbu bosqichning muhimligini hisobga olgan holda, moliyaviy holatni ya shilaydigan asosiy yo‘nalishlarni berish maqsadga muvo qdir: 1. Ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannar ini pasaytirish, bu kor ona faoliyati samaradorligini tavsi ovchi asosiy ko‘rsatkichlarni tayinlash bilan bir qatorda kor onaning daromadlari va yalpi foydasiga ta’sir ko‘rsatish uchun ishlab chiqarish ehtiyojlarini minimallashtirish usullarini ishlab chiqishni nazarda tutadi. Shuni ta’kidlash kerakki, ushbu tavsiya faqat ishlab chiqarish sohasidagi kompaniyalarga osdir. 2. Kor onaga qo‘shimcha mijozlar oqimini jalb qilishni rag‘batlantirish va natijada daromadlarni maksimal darajada oshirish imkonini beradigan yangi assortiment pozitsiyalarini joriy etish yoki yangi turdagi izmatlarni taqdim etish. Tovarlar yoki izmatlarni diversi katsiya qilish uchun kompaniya o‘z mehnat resurslaridan ham foydalanishi va konsalting kor ona- larining muta assislari izmatiga murojaat qilishi mumkin. .HUDNOL PD OXPRWODUQL WR SODVK EX JDOWHUL D KLVRERWODUL ELODQ WDQLVKLVK 8PXPL PROL DYL EDUTDURUOLN YD WR ORY TRELOL DWLQL DQLTODVK .RPSDQL DQLQJ KDU WRPRQODPD PROL DYL KRODWL 4DEXO TLOLQJDQ PD OXPRWODUQLQJ LVKRQFKOLOLJLQL EDKRODVK %L QHV VDPDUDGRUOLJL YD UHQWDEHOOLN NR UVDWNLFKODULQL WDKOLO TLOLVK .RU RQDQLQJ PROL DYL R MDOLN IDROL DWLQL WDNRPLOODVKWLULVK ER LFKD WDYVL DODU YD FKRUDODUQL LVKODE FKLTLVK 7DVKNLORW PXONLQL EDKRODVK 7R ORYJD TRGLU HPDVOLN EDQNURWOLN WDKOLOL 0ROL DYL WDKOLO ERVTLFKODUL NRU RQD KRODWL 6 , 1 529 шўъба ● 4 СЕКЦИЯ ● 6( 7,21 3. Savdo hajmini oshirish. Ushbu tavsiyanomani qo‘llash uchun kompaniya dastlab ishlab chiqarishning qaysi sohalarida yetishmovchilik mavjudligini yoki aksincha, za iralarning haddan tashqari za iralanganligini baholashi va natijada nar larni aniqlash orqali iste’molchilar talabini qondirish uchun sotish hajmining o‘zgarishi to‘g‘risida qaror qabul qilishi kerak, bu esa kompaniyaning za iralari aylanmasi, mahsulot aylanmasi qiymatini oshiradi va uning moliyaviy holatini optimallashtiradi. 4. Asosiy vositalarni modernizatsiya qilish va zamonaviy te nologiyalarni joriy etish. Asosiy vositalardan foydalanish ularni ma’naviy va jismoniy eskirganlik sifatini anglatadi, shuning uchun ham ish sharoitida bo‘lish uchun kor ona asosiy vositalarni ish holatida saqlashi, yangi asosiy vositalar va zamonaviy te nologiyalarni joriy qilishi kerak, bu esa kadrlar samaradorligini va kor onaning raqobatbardoshligini oshirishga imkon beradi. 5. Kompaniyaning moliyaviy holatini ya shilash maqsadida muddati o‘tgan qarzlarni undirish. Ushbu tavsiya moliyaviy nazoratni takomillashtirishni nazarda tutadi, masalan, to‘lov taqvimini ishlab chiqish, muddati o‘tgan debitorlik qarzlarini tiklash choralarini ko‘rish. [6]. Moliyaviy-iqtisodiy holat kor ona ishining muhim arakteristikasidir, bu ususiyat moliyaviy yo‘naltirilgan resurslarni aks ettiradi, ya’ni bularning barchasi kor onaning mablag‘lari va ulardan bevosita foydalanish harakatidir. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YxATI 1. Gubertov Ye.A., Gribkova D.O. Ekonomicheskaya sushchnost’, printsipy i zadachi analiza nansovogo sostoyaniya predpriyatiya. Territoriya nauki. №6, 2017, str. 101–106. 2. Nogoybayeva E.K. Vzaimosvyaz’ statisticheskoy i bukhgalter- skoy ( nansovoy) otchetnosti v analize nansovo-khozyaystvennoy deyatel’nosti predpriyatiy. Izvestiya issyk-kul’skogo foruma bukh- galterov i auditorov stran tsentral’noy Azii. № 3(18), 2017, str. 375-380. 3. Baglayenko N.O. Otsenka ekonomicheskoy effektivnosti: rol’ finansovogo analiza v strategicheskom i operativnom upravlenii. Nauka i obrazovaniye: khozyaystvo i ekonomika; predprinimatelstvo; pravo i upravleniye. № 10(89), 2017, str. 60–62. 4. Ignatenko M.S. Analiz nansovogo sostoyaniya predpriyatiya. – Nauchnyye issledovaniya i razrabotki molodykh uchenykh. № 9–2, 2016, str. 61–64. 27. Kazakova O.V. Sushchnost, rol i znacheniye nansovogo analiza. Dnevnik nauki. №2 2017, str. 4. 5. Ganyuta O.N., Gilmanova YU.R. Rol analiza nansovogo sostoyaniya predpriyatiya v povyshenii effektivnosti khozyaystvennoy deyatel’nosti predpriyatiya. Ekonomika i menedzhment innovatsion- nykh tekhnologiy. №11(74), 2017, str. 16. 6. Tro mova M.N. Analiz i diagnostika nansovo-khozyaystvennoy deyatelnosti predpriyatiya: / M.N. Tro mova. – Tomsk: TMU, 2012. 96 s. 5. Vahobov A.V., Ishonqulov N.F., Ibrokimov A.T. «Moliyaviy va boshqaruv tahlili». Darslik. – T.: Iqtisod-Moliya, 2013. 600-b, 299-b. 6 , 1 529 Yüklə 443,92 Kb. Dostları ilə paylaş:
|