Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası,
Minilliyin Layihəsi
2007 Gələcəyin Durumu
76
Qrafik 15.
Qlobal Çağırışlar və GDİ Prosesi
- Ən yaxşı və pis dəyərlər
- Tendensiyaların Təsirinin Təhlili
- GDİ-yə təsir edən amillər
- Tarixi Məlumat və Proqnozlara Baxış
- Metodologiyaya yenidən Baxış
- Real Time Delphi-dən istifadə edərək Dəyişənlərə yenidən baxış
Qlobal Çağırışlar
Gələcəyin Durumu İndeksi
GDİ-nin Yenilənməsi
Milli GDİ
-
Ümumi Təsvir
- Regional Baxışlar
- Fəaliyyət
- İndekslər
182 Dəyişiklik
180 Dəyişiklik
Distilə edilmiş
Məlumat
131 Fəaliyyət ilə
15 Məsələ
213
Fəaliyyət ilə
15 İmkan
213 Fəaliyyət ilə
15 Qlobal Çağırış
Qlobal Çağırışlar
- Davamlı Yenilənmə
- Tərəqqinin Ölçülməsi
- Ən yaxşı və pis dəyərlər
- Tendensiyaların Təsirinin Təhlili
- GDİ-yə təsir edən amillər
- Tarixi Məlumat və Proqnozlara Baxış
- Metodologiyaya yenidən Baxış
- Real Time Delphi-dən istifadə edərək Dəyişənlərə yenidən baxış
Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi
2007 Gələcəyin Durumu
77
2. Gələcəyin Durumu İndeksi
Gələcəyin Durumu İndeksi ümumilikdə gələcəyə baxışın onillik ölçüsüdür.
O əsas
dəyişənlərdən və proqnozlardan istifadə edilərək hazırlanır və bütövlükdə gələcəyin daha
yaxşı və ya pis olacağını təsvir edir. GDİ gələcəyə baxışın istiqamətlərini və intensivliyini
göstərmək və məsul amilləri müəyyən etmək niyyəti daşıyır. Minillik Layihəsinin bəzi
indeksli eksperimentləri, irəli sürülmüş strategiyaların
nominal Gələcəyin Durumu
İndeksinə təsirini nümayiş etdirməklə strateji məqsədlər üçün necə istifadə oluna
biləcəyini aydınlaşdırıb. GDİ yanaşması sistem daxilindəki elementlər arasındakı əlaqələri
– vahid dəyişikliyin necə bütün sistem boyu pulyasiya etdiyini - araşdırmaq üçün
mexanizm təqdim edir. Başqa sözlə, bəzi müsbət, gözlənilən,
həmçinin gözlənilməyən
nəticələr və bu il aparılan işlər də daxil olmaqla, millət-millət müqayisələrini artıracaq milli
GDİ-lərin qurulması üçün standartlar yaradır.
Lakin çoxlu sayda dəyişənləri vahid indeksdə birləşdirmək detalların itkisinə gətirib çıxara
bilər. İndeksin yaradılması, təkcə daxil ediləcək dəyişənlərin seçilməsini deyil, həm də
onların qiymətləndirilməsini tələb edir. Qlobal şərtlərin indeksi regionlar, millətlər və ya
qruplar arasındakı dəyişənlərin üstünü örtə bilər. İndeksin
aşkar qiymətləndirilməsi
asanlıqla onun dəqiqliyi ilə səhv salına bilər. Bu səbəblərdən, sosial və iqtisadi şərtlərin
izlənilib tapılmasında maraqlı olan bir çox insanlar özlərinin vacib, xüsusi və fərqli hesab
elədikləri dəyişənləri saxlamağa üstünlük verirlər.
Nəticə etibarilə, indeksi formalaşdıran
dəyişənlərə xüsusi diqqət yetirilir. Bu dəyişənlər dəqiq mənbələri axtarıb tapır və
dəyişikliklər meydana gələrkən onarı izləyib tapır.
Gələcəyin Durumu İndeksi ilk dəfə Minillik Layihəsinin 2001-ci il üçün Gələcəyin Durumu
hesabatında şərh edilib. O vaxtdan bəri Gələcəyin Durumu hesabatlarının GDİ fəsli bütün
səylərini məlumatlar mənbəyində və metodun özündə təkmilləşdirmə aparmağa
cəmləşdirib. Bu fəsil 2006-07-ci illərdə həyata keçirilmiş GDİ araşdırmasının xülasəsini
təqdim edir. GDİ-lərin altı-illik təffərüatları və təhlili və köməkçi məlumatlar kompakt disk
versiyasının 2-ci Fəslinə daxil edilib.
Ümumdünya BMT Assosiasiyaları Federasiyası, Minilliyin Layihəsi
2007 Gələcəyin Durumu
78
Cədvəl 2. GDİ Dəyişənləri
2007-ci il üçün GDi-nə Daxil Edilmiş Dəyişənlər
Təmiz su mənbələrindən istifadə imkanı olmayan əhali (əhalinin faizi)
Savadlılıq səviyyəsi, yaşlı insanların ümumi sayı (yaşı 15 və daha çox olan insanların faiz
göstəricisi)
Korrupsiya səviyyəsi (15 ən böyük ölkə)
Məktəblərə qəbul, orta məktəblər (ümumi faiz)
Gündəlik 1 dollar səviyyəsində adambaşına düşən yoxsulluq nisbəti (əhalinin faizi) (Aşağı və
Orta Gəlirli Ölkələr)
Nüvə silahına malik və ya onunla bağlı planlarının olması zənn edilən ölkələr (sayı)
CO2-nin (karbon qazının) emissiyası (qlobal, karat
)
İşsizlik, ümumi (ümumi işçi qüvvəsinin faizi)
Enerji istifadəsinin hər bir vahidi üzrə ÜDM ( hər neft kiloqramı ekvivalenti üzrə 2000$
konstanta)
Geniş silahlı münaqişələrin sayı (ölüm hallarının sayı >1 000)
Əhali artımı (illik faiz)
Tədqiqat və Təkmilləşdirmə xərcləri (dövlət büdcəsinin faizi)
Terror aktları nəticəsində öldürülmüş və ya yaralanmış insanlar (sayı)
Bölünməyən və qeyri-mədən mənbələrdən hasil edilən enerji (əsas enerji
təchizatının müəyyən faizi olaraq)
Qida ehtiyatı (kalori/həcm)
Müstəqil ölkələrdə yaşayan əhali (ümumi qlobal əhalinin faizi)
Qlobal Səthi Temperatur Anomaliyaları
Adambaşına düşən ÜDM (sabit 2000 ABŞ dolları)
Seçkilərdə səs verən Əhali (səsvermə hüququna malik olan əhalinin yaş qrupunun faizi)
Terapevtlər (hər 1000 adama) (Səhiyyə işiçilərini əvəz edə biləcək)
İnternet istifadəçiləri (hər 1000 adama)
Körpə ölümü (hər 1000 doğuma düşən ölüm sayı)
Meşə torpaqları (bütün torpaq sahələrinin faizi)
Doğum zamanı gözlənilən həyatın davamlılığı (illər)
Parlamentlərdə qadınlar (bütün üzvlərin faizi)
Qaçqınların sayı (ümumi əhalinin hər 100.000-nə düşən)
Tam Borc Xidməti (Ümumdaxili Gəlirin faizi) (Aşağı və Orta Gəlirə malik Ölkələr)
HİV virusunun yayılması (əhalinin faizi)
Qətillər, düşünülmüş (qəsdlə) (hər 100 000 adama)