Strateji Ekoloji Qiymətləndirmə nədir?
• Strateji Ekoloji Qiymətləndirmə (SEQ) təklif olunan plan, proqram və ya digər strateji sənədlərin ətraf mühitə və
insan sağlamlığına potensial təsirlərinin planlaşdırma mərhələsində təhlil edilməsi və əldə edilən nəticələrin ilkin
qərar qəbulu prosesinə inteqrasiyasını, habelə davamlı inkişaf prinsiplərinin nəzərə alınmasını təmin edən sistemli,
ardıcıl qiymətləndirmə üsuludur.
Strateji Ekoloji Qiymətləndirmə üzrə beynəlxalq hüquqi sənədlər
• SEQ üzrə Avropa Direktivi 2001/42/EC və BMT-nin Avropa İqtisadi Komissiyasının (UNECE) SEQ üzrə
Protokolu əsas beynəlxalq hüquqi bazadır.
SEQ Protokolu BMT AİK-in Transsərhəd Konteksdə Ətraf Mühitə
Təsirin Qiymətləndirilməsi üzrə Konvensiyasının (Espoo Konvensiyası) Tərəflərinin 21 may 2003-cü il tarixdə Kiyev
şəhərində keçirilmiş növbədənkənar “Avropa üçün Ətraf Mühit” Konfransında imzalanmış, 10 iyul 2010-cu il
tarixdən qüvvəyə minmişdir.
SEQ-in tətbiqi sahələri:
• SEQ “kənd təsərrüfatı, meşəçilik, balıqçılıq, enerji, minadan təmizləmə də daxil olmaqla sənaye, nəqliyyat,
regional inkişaf, tullantıların və suların idarə edilməsi, telekommunikasiya, turizm, şəhərsalma və ya torpaqların
idarə edilməsi kimi sahələrə tətbiq edilir. Bu strateji sənədlər müvafiq icra orqanı tərəfindən qeyd olunan sektorlar
üzrə hazırlanan, eləcə də gələcəkdə ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsini tələb edən fəaliyyətlərin
layihələndirməsini nəzərdə tutan plan və proqramları (habelə digər strateji sənədləri) əhatə edir.
Ministry of Ecology and Natural Resources of the Republic of Azerbaijan
SEQ prosesi
SEQ-in
tətbiqinin
zəruriliyi
əsaslandırıldıqdan
(«screening» prosesi) sonra SEQ prosesi aşağıdakı
mərhələlərdə həyata keçirilir:
• Baza təhlilləri və qiymətləndirmənin əhatə dairəsinin
müəyyən edilməsi («scoping»)
• Ətraf mühitə və insan sağlamlığna təsirlərin
qiymətləndirilməsi və təkliflərin hazırlanması - SEQ
üzrə Hesabatının hazırlanması
• SEQ prosesində («scoping» və SEQ-nin nəticələri
üzrə) ictimaiyyətin iştirakının təmini
• Əlaqədar orqanlarla, eləcə də ətraf mühit və səhiyyə
orqanları ilə məsləhətləşmələrin aparılması
• Planlaşdırıcı orqan tərəfindən qərar qəbulu və
bəyənnamənin verilməsi
• Monitorinq (və ya fəaliyyətin izlənilməsi)
Qeyd olunan mərhələlərin icra mexanizmləri SEQ üzrə
Protokola uyğun təlimat sənədlərində öz əksini tapmış
və azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdir:
- Strateji Ekoloji Qiymətləndirmə Protokolunun icrası
üzrə təlimat vəsaiti – UNECE və Mərkəzi və Şərqi
Avropa üzrə Regional Ekoloji Mərkəz, 2012. İlk nəşr
2006, ikinci nəşr 2012.
Bax:
http://www.unece.org/env/eia/sea_manual/welcome.html
http://www.unece.org/fileadmin/DAM/env/eia/document
s/SEA%20Manual/translations/SEA_Resource_Manual_
Aze.pdf
SEQ üzrə pilot layihə haqqında .Bax:
http://www.unece.org/environmental-
policy/treaties/environmental-impact-assessment/about-
us/protocol-on-sea/envseaeapgreen/sea-pilot-
projects.html
SEQ üzrə fəaliyyət:
Azərbaycanda Respublikası BMT AİK-in Transsərhəd Konteksdə Ətraf
Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi Konvensiyasını (Espoo Konvensiyası)
ratifikasiya etmiş (1999,25 mart), SEQ üzrə Protokoluna qoşulmamışdır.
Hazırda Azərbaycanda SEQ Protokoluna keçidi sürətləndirmək məqsədilə
SEQ üzrə milli hüquqi və praktiki hazırlığın təmin edilməsi məqsədilə
Espoo Konvensiyasının “2014-2017-ci illər Fəaliyyət Planı” (2-5 iyun
2014-cü il tarixdə Cenevrə şəhərində keçirilmiş Tərəflərin VI Iclasda
(UNECE Espoo MOP6) Şərqi Avropa, Qafqaz, Mərkəzi Asiya və Cənubi
Şərqi Avropa ölkələri üçün qəbul olunmuşdur) çərçivəsində tədbirlər
həyata keçirilir. Tədbirlər Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii
Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən BMT AİK ilə əməkdaşlıq əsasında, eləcə
də Aİ Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri üçün Yaşıl İqtisadiyyat - “EaP Green”
Proqramının maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirilir:
•SEQ üzrə dövlət qulluqçularının, ictimaiyyətin məlumatlandırma
tədbirləri keçirilmiş, beynəlxalq təcrübə mübadiləsi aparılmışdır. Müvafiq
fəaliyyətin, xüsusilə SEQ üzrə imkanların genişləndirilməsi və kadr
potensialının inkişafı istiqamətində tədbilərin davam etdirilməsi
planlaşdırılmışdır.
• Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi üzrə yeni Qanun Layihəsi
beynəlxalq və milli ekspertlərin dəstəyi ilə təkmilləşdirilmiş və tətbiqinin
prakitiki yoxlanılması, eləcə də SEQ üzrə təcrübənin mənimsənilməsi
məqsədilə SEQ üzrə pilot layihə həyata keçirilmişdir.
•Pilot layihə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi ilə Alternativ və
Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyi arasında
koordinasiya və əməkdaşlıq əsasında “Alternativ və Bərpa Olunan
Enerji Mənbələrindən İstifadə üzrə Dövlət Strategiyası - 2015-2020”
layihə sənədinə tətbiq edilmişdir. Layihə Ekologiya və Təbii Sərvətlər
Nazirliyi tərəfindən Azərbaycanda SEQ üzrə həyata keçirilən ilk pilot
layihədir.