162
Kaş ki, yeraltı keçiddəki qoca nənə yerində olaydı. Adətən
mənə lazım olmayan əldə tikilmə salfetləri aldığım nənə.
Uzaqdan gördüm – dayanmışdı.
- Bax, Kamil, o qarını görürsən? Ağ yaxalıqlı qoca nənəni
deyirəm. Get, onun bütün salfetlərini al.
- Nina, nə danışırsan, onlar mənim nəyimə lazımdır?
- Al, Kamil, sənin biznesin daha yaxşı gedəcək! - əminliklə
söylədim.
O, nənəyə yaxınlaşdı. Onun qarşısındakı çamadanın üstünə
ağ parça salınmış, müxtəlif ölçüdə tikilmiş salfetlər qoyulmuşdu.
Tikişlər bərabər deyildi, şəkillər bəzi yerlərdə itirdi, ümu-
miyyətlə, bu salfetlər kimə lazım ola bilərdi?
Amma qarının siması!..
İnqilab dövründə zadəganlar nəsildən-nəslə keçən əşyala-
rını küçədə satırdılar. Bu nənəni gördükdə, gözlərim önündə
məhz həmin obraz yaranırdı. Onun qırışlı, xəstəhal siması, də-
rinliyə batmış, yaşaran gözləri ləyaqət hissi ilə dop-dolu idi.
O, heç kimi səsləmir, heç kimi çağırmırdı. Başdan-başa qara
geyinmişdi. Bu sadəcə kədər və əlacsızlıq rəmzi idi. Sanki ar-
tıq başqa dünyadandı. Yalnız qara paltarda kəskin seçilən qar
kimi ağ yaxalığı onu bu günə bağlayırdı. O, tamamilə fərqli
bir adam idi və heç kimdən heç nə xahiş etmirdi.
Görünür, bunu Kamil də hiss etdi. O, artıq ciblərindəki
pulu axtarırdı.
- Anacan, bütün malı mənə ver, - o, pulu uzadaraq, ko-
budvari dedi. Pul kifayət qədər idi. – Taranı da götürürəm,
- deyərək, çamadanı göstərdi.
- Yox, cavan oğlan. Əgər salfetlərə görədirsə, siz çox verir-
siniz. Əgər sakvoyaja görədirsə, o satılmır.
- Əlavə etsək, onda necə? – Yəqin Kamilin rublları qurtar-
dığından o, yüz dollarlıq əskinası çıxartdı.
Nənə qətiyyən karıxmadan, əminliklə təkrar etdi:
- Lazım deyil, cavan oğlan. Sövdələşməyə ehtiyac yoxdur.
Mən sakvoyajı sata bilmərəm.
- Nənəcan, axı hər şey satılır. Hər şeyin qiyməti var, - Kamil
əminliklə başladı. – Yaxşı, beş yüzə. Mən bu pullara sənə beş
yeni təptəzə sakvoyaj ala bilərəm.
163
Mitropolit Kiril “Postskriptum” müəllifinə rus pravoslav kilsəsinin
fəxri fərmanını təqdim edir
164
- Xahiş edirəm, özünüzü qızışdırmayın. Bu tibbi sakvo-
yajdır. O sizin nəyinizə lazımdır axı, - o, mülayimliklə izah
etdi.
- Mən həkiməm, lazımım olar, - Kamil artıq qızışaraq,
nənəni sıxışdırmağa başlamışdı.
- Əgər həkimsinizsə, asanlıqla başa düşərsiniz, nə üçün
heç vaxt bu portfeli satmayacam. Hətta ancaq çörək və su
ilə dolansam da. Hətta müalicəyə pul tapmasam da. – Onun
səsi həyəcandan titrədi və yüngülcə qırıldı, amma özünü tez
ələ aldı.
- Bu sakvoyaj akademik Amosov Nikolay Mixayloviçin
idi. Siz əlbəttə, bu dahi həkimi tanıyırsınız. Belələri daha
uzun müddət olmayacaq. O, minlərlə insanı xilas edib. Mən
isə onun baş cərrahiyyə tibb bacısı idim. Bu, mənə onun bəx-
şişi... mükafatı... və xatirəsidir...
Onun “bəxşiş” (hədiyyə yox, məhz bəxşiş) söyləməsi ay-
rıca hisslərini, xüsusi iftixarını göstərirdi.
- Hə, yaxşı, ana. Bax, veteranlar öz medallarını satırlar,
elə bilirsən onların heyifləri gəlmir? Satırlar ki. Al, sənə min
dollar, mən artıq getməliyəm. – O, beş yüz dollara beş yüz
də əlavə edərək, onları yaşlı qadına uzatdı. Min dollar cəlbe-
dici yaşıl yelpik kimi Kamilin əlində açılır, bağlanırdı. Mən
əmin idim ki, bu zənginlik qarşısında qadın təslim olacaq.
Amma baş cərrahiyyə tibb bacısı hətta əlini də uzatmadı,
yalnız astadan dedi:
- Onlar medallarını yaxşı yaşadıqlarına görə satmırlar ki.
Çox vaxt bundan sonra özləri də tezliklə ölürlər... Çünki ya-
şamaq... Çünki yaşamaq istəmirlər. Sən get, oğlum. Axı mən
görürəm ki, sənə heç nə lazım deyil. Amma məncə sən çox-
dandır ev yeməyi yeməmisən. Yola götür.
O, sakvoyajdan ağappaq parça salfetə bükülmüş nəsə
çıxardı.
- Bu ev piroqudur, yumurta və kələmlə.
Amma iştah açan iydən onsuz salfetin içindəkinin əsl ku-
linariya incisi olduğu sezilirdi.
- Təmizliyinə şübhə etmə. Məndə hər şey sterildir, avtok-
lavdan sonrakı kimi. Ye, nuş olsun.
165
Kamil gözlənilməz hadisədən donub qalmışdı. Amma
özünü ələ ala bildi. Üstəlik, pis də alınmadı.
- Qonaq etdiyinizə görə, sağ olun. Amma işiniz mənim
xoşuma gəldi, ona görə də salfetləri mən götürürəm, alıram,
- o, dəqiqləşdirdi. – Əl işini necə qiymətləndirmək isə mə-
nim işimdir. Bu pulları götürün, siz onları qazanmısınız. Xa-
hiş edirəm, bu dəfə imtina etməyin.
- Sağ ol, oğlum, - o, qıyıqgöz Kamilin əlinə toxunaraq
təşəkkür etdi. – İmtina etmərəm. Sən mənə çox kömək etdin,
bunu bil. Mən sənin üçün dua edəcəyəm.
- Yaxşı, ana. Sən də sağ ol. Sən də mənə kömək etdin. Mə-
nim üçün dua et. Deyirlər, tanrı birdir.
166
PREZİDENT MÖHÜRÜ AYAQLAR ALTINDA
(FORDUN EVİNDƏ)
Təxminən iki il öncə, qarlı meşədə, Qayalıq dağların
əhatəsində, Koloradoda bütün dünyaya səpələnmiş həmkar-
ları kimi çox işgüzar olan amerikalı rieltorlar min kvadrat
metrlik evlə tanış olurdular. Ev satışa çıxarılmışdı. Və sahib-
ləri evi 13 milyon dollara satmaq istəyirdilər. Bu köhnə ev
Hollivud ulduzlarının imarətlərinə baxanda kiçik görünür-
dü. Əlbəttə, xüsusi tarixçəyə malik olmasaydı, bu tikilini heç
kim belə baha qiymətə satmaq fikrinə düşə bilməzdi. Amma
Amerika prezidenti tərəfindən inşa edilmiş bina ucuz qiy-
mətə satıla bilməz. Üstəlik, elə həmin prezident bu evin ilk
sakini olubsa.
Rieltorlar yataq otaqlarına (evdə yeddi yataq otağı vardı),
yemək otağına, kitabxanaya, basseynə baxdıqdan sonra çıxıb
getdilər. Əlbəttə, evi əhatə edən qeyri-adi gözəllik onların
yaddaşına həmişəlik həkk olunmuşdu... Evə daxil olursan,
insanı heyrətə salan mənzərə arxada qalır. Bayıra çıxdıqda
isə möcüzə təkrarlanır. Təbiət – dağlıq ərazinin təkrarsızlığı
səni ağuşuna alır, ruhunu fəth edir. Hər halda mən orada
olanda bu hisləri keçirdim. ABŞ-ın 38-ci prezidenti Cerald
Rudolf Fordun ölümünə on iki il qalmış. Biz onda tamamilə
gözlənilmədən Fordun qonağı olmuşduq. Yaxşısı budur, hər
şey barədə ardıcıllıqla danışım.
Bu, 1994-cü ildə baş vermişdi. Həmin il Alekseyin say-
sız-hesabsız səfərləri, ən müxtəlif beynəlxalq forumlarda
çıxışları olmuşdu. İyunda, məzuniyyətlər başlananda, o,
Amerika Sahibkarlıq İnstitutunun təşkil etdiyi Ümumdün-
ya forumuna dəvət edildi. Bu, bir çox tanınmış siyasətçilə-
rin, iqtisadçıların, maliyyəçi və bankirlərin çalışdığı böyük
intellektual mərkəz idi. Bu mərkəzdə işlənib hazırlanan
sənədlər bir çox hallarda ABŞ prezidentinin qərarlarını
müəyyənləşdirirdi. Keçmiş Amerika prezidenti Ford isə
Dostları ilə paylaş: |