T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
78 
sözleşmenin amacı, alacakların iktisadi yapısını değiştirmektir. Geniş anlamda aktif 
swapları, sentetik bir varlık yaratmak için bir aktif ve bir swapın birleştirilmesinden 
ibarettir.  Bu  işlemle,  örneğin  aynı  para  birimi  veya  farklı  para  birimlerinden  sabit 
faizli  bir  aktif,  değişken  faizli  bir  aktif  haline  getirilebilir
162
.  Böyle  bir  değişiklik, 
yatırımcı için ödeme akımlarını istediği faiz oranına ya da para birimine dönüştürme 
imkanı yaratmaktadır
163
.  
Aktif  swapı  ile  yatırım  portföyü,  bankanın  fonlama  yapısı  ile  daha  tutarlı 
veya  uyumlu  hale  getirilebileceği  gibi,  yatırımcılar  için  daha  cazip  bir  şekle  de 
sokulabilir. Bir varlığın getirisinin başka bir para birimine dönüştürülmesi suretiyle 
kur riskine karşı korunmak da mümkün olabilmektedir
164
.  
Aktif  swapının  bir  diğer  önemli  avantajı,  sabit  faizli  tahvil  sahiplerine, 
faizlerde  meydana  gelebilecek  dalgalanmalara  karşı  korunma  imkanı  vermesidir. 
Aktif swapına girmek, faiz oranlarının gittikçe yükseldiğini gözlemleyen bir portföy 
yöneticisinin karşı karşıya kalacağı alternatiflerden biri olacaktır. Tahvil sahibi, aktif 
swapı aracılığıyla portföyündeki sabit faizli tahvilleri değişken faize çevirerek daha 
yüksek bir faiz elde edebilir
165
. 
IV.
  Swap Sözleşmesinin Konusu 
Swap  sözleşmesi,  ödeme  akımlarının  mübadelesini  öngörmektedir. 
Dolayısıyla  sözleşmenin  konusunu,  tarafların  birbirlerine  yapacakları  ödeme 
miktarları  oluşturur.  Bu  ödemelerin  ifa  zamanları  ve  ödenecek  meblağların 
hesaplanma şekli ise sözleşmenin türüne göre farklılık gösterir.  
                                                 
162
 CHAMBERS, 137; AMMANN, 31; HAPPE, 21. 
163
 AMMANN, 31; PETERS, 20. 
164
 AMMANN, 32. 
165
 ANTL, 6. 

---

 
79 
A.
  Faiz Oranı Swap Sözleşmesinin Konusu 
Faiz  oranı  swap  sözleşmesinin  konusu  karşılıklı,  dönemsel  ödeme 
akımlarıdır
166
. Sözleşmenin kurulması ile taraflar, birbirlerine sözleşmede belirlenen 
tarihlerde karşılıklı ödemeler yapmak yükümü altına girerler
167
. Yapılacak ödemeler, 
işlemin türüne göre sabit ya da değişken olabilir
168
. Sabit ödeme miktarları, taraflarca 
sözleşmenin  kuruluşu  aşamasında  tespit  edilir  ve  sözleşmede  kararlaştırılan 
tarihlerde  itfa  gerçekleşir.  Bu  miktarların  sözleşme  sonuna  kadar  yeniden 
hesaplanmaları söz konusu olmaz
169
. Değişken ödeme miktarları içinse farklı bir esas 
geçerlidir.  Öncelikle  değişken  ödeme  miktarları,  sözleşme  kurulurken  kesin  olarak 
belirlenmezler.  Sözleşmede  yalnızca  bu  miktarların  hesaplanması  için  gerekli 
parametreler  yer  alır
170
.  Ödenecek  miktarların  değişken  oluşu,  hesaplama  sırasında 
farazi  anaparaya  uygulanacak  faiz  oranının  değişkenliğinden  kaynaklanır
171
. 
Kararlaştırılan  değişken  faiz  oranının  her  bir  periyodun  başlangıcında  farazi 
anaparaya  uygulanmasıyla  elde  edilecek  rakam,  ilgili  periyodun  sonunda  ödenmesi 
gereken miktarı gösterecektir
172
. 
                                                 
166
 FISCHER, 520; EBENROTH/MESSER, 3. 
167
 EBENROTH/MESSER, 3. 
168
  Sabitten  değişkene  faiz  oranı swap sözleşmesinde taraflardan birinin  sözleşme  gereğince ifası  ile 
yükümlü olduğu ödeme miktarı, farazi anaparaya bir sabit oranın uygulanmasıyla  belirleneceğinden, 
sözleşme süresi boyunca sabit kalırken; diğer tarafın yapmakla yükümlü olduğu dönemsel ödemelerin 
miktarı, sözleşmede kararlaştırılan faiz oranına bağlı olarak değişkendir. Değişkenden değişkene faiz 
oranı swap sözleşmesinde ise taraflardan her ikisi için de farklı bir değişken faiz oranı belirlenmiştir. 
Dönemsel ödemelerin miktarları bu değişken oranlara tabidir (JOHNSON, 955; HU, Swaps, 347) .  
169
 AMMANN, 85. 
170
 Faiz oranı swap sözleşmesinde, taraflarca kararlaştırılan anapara miktarı farazi nitelik taşıdığından, 
yalnızca dönemsel ödemelerin hesaplanmasında temel gösterge olarak kullanılır. Karşılıklı olarak ifası 
taahhüt  edilen  dönemsel  ödemeler  ise  aynı  para  birimi  ile  ifa  edileceklerdir.  Dolayısıyla  faiz  oranı 
swapında  döviz  kuru,  edim  miktarının  belirlenmesinde  etkili  değildir.  Buna  göre  faiz  oranı  swap 
sözleşmesinde, değişken ödemelerin miktarlarının hesaplanmasında esas alınacak parametreler, farazi 
anapara  meblağı,  değişken  faiz  oranı  ve  hesaplama  dönemi  olarak  ortaya  çıkar  (DECOVNY,  18; 
JOHNSON, 956; DARRINGER, 267; LORETAN, 119). 
171
  Swap  piyasasında  değişken  faiz  oranı  olarak  çoğunlukla  “prime  rate”  ya  da  “libor” 
kullanılmaktadır (SOMER, 387; HU, Swaps, 347). 
172
 LORETAN, 121. 

---

 
80 
Faiz oranı swap sözleşmesinde tarafların birbirlerine ifa ile yükümlü oldukları 
ödeme akımları, sözleşmede belirlenen farazi anaparaya sabit veya değişken bir faiz 
oranının  uygulanmasıyla  hesaplanmakta  olmalarına  rağmen  faiz  ödemesi  niteliği 
taşımazlar
173
.  Zira  hukuken  faiz,  alacaklının  alacak  olarak  talebe  yetkili  olduğu  bir 
miktar  parayı  kullanmaktan  belirli  bir  süre  mahrum  kalması  sebebiyle  kendisine 
ödenen  bir  karşılıktır
174
.  Buna  göre  swap  sözleşmesinin  içeriğinde  yer  alan  ödeme 
akımlarının  faiz  olarak  nitelendirilebilmeleri,  ancak  sözleşmenin,  taraflardan  her 
birinin, diğer tarafın temel işlemden kaynaklanan faiz ödeme yükümlülüklerini, swap 
sözleşmesi  nazarında  üçüncü  şahıs  durumunda  olan  alacaklıya  ifa  etme  veya 
alacaklının  da  rızası  ile  borcu  üstlenme  taahhüdünde  bulunmasını  öngördüğünün 
kabulü  halinde  mümkün  olabilir
175
.  Oysa  swap  sözleşmesi  ifanın  veya  borcun 
üstlenilmesi sözleşmesi olmadığı gibi içeriğinde sermayenin kullanılmak üzere karşı 
tarafa  bırakılması  unsuru  da  yer  almamaktadır
176
.  Alacaklının,  alacak  olarak  talebe 
yetkili  olduğu  bir  meblağı  kullanmaktan  mahrum  kalması  da  söz  konusu  değildir. 
Yapılan  ödemeler  doğrudan  doğruya  swap  sözleşmesinden  kaynaklandıklarından, 
hukuki anlamda faiz ödemesi olarak değerlendirilemezler
177
.  
Faiz  oranı  swap  sözleşmesinde  karşılıklı  dönemsel  ödemelerin  aynı  para 
birimi  ile  ifa  edilmesi  gerekir
178
.  Bu  sebeple  tarafların  karşılıklı  yükümlülüklerinin 
takas yoluyla sona erdirilmesi mümkündür
179
. 
                                                 
173
 LORETAN, 118; ERNE, 20, dpn. 86; CHENG, 325, dpn. 60. 
174
 EREN, 939; OĞUZMAN/ÖZ, 241; FIKENTSCHER, 134; HAPPE, 46; LORETAN, 33. 
175
 ERNE, 49; HAPPE, 46; AMMANN, 75; LORETAN, 107. 
176
 Bkz. §8, II, B, 1, d. 
177
 HAPPE, 47; LORETAN, 118; ERNE, 47. Dönemsel swap ödemelerinin hukuki niteliği ile ilgili 
ayrıntılı bilgi için bkz. §10, I, A, 1, a. 
178
 DECKER, 1002; JACKSON, 3210; DOZIER, 1427; DARRINGER, 268. 
179
 AMMANN, 80; FLANAGAN, 221; TUCKER, 587; MÖRNER, 5; LINDHOLM, 79. 

---