T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
99 
başvurmalarının  en  sık  rastlanan  sebeplerinden  biri,  böyle  bir  temel  işlemden 
kaynaklanan  riskleri  bertaraf  etmek  ya  da  temeldeki  finansal  işlemden  doğan 
yükümlülüklerin  yapısını  -iktisadi  anlamda-  değiştirmek  arzusudur
267
.  Hal  böyle 
olunca, her ne kadar hukuki açıdan temel finansal işlemden tamamıyla bağımsız olsa 
da, swap sözleşmesinin hükümlerinin, söz konusu temel işlemin hükümlerine paralel 
bir  şekilde  belirlenmesi  gerekmektedir.  Buna  göre,  örneğin  swap  ödemelerinin 
hesaplanmasında  kullanılacak  oranlar  ya  da  ödemelerin  vadeleri,  swapla  bağlantılı 
olarak  satın  alınan  diğer  araçların  ya  da  yapılan  anlaşmaların  hükümleri  dikkate 
alınmak  suretiyle  kararlaştırılacaktır
268
.  Sözleşmenin  kurulmasından  sonra, 
taraflardan  birinin  swap  yükümlülüklerini  ifa  etmemesi  halinde  diğer  tarafın  karşı 
karşıya kalacağı zararın miktarı da böyle bir durumda daha yüksek olacağından, ifa 
ihlalleri hususunda uygulanacak hükümlerin de özenle ele alınması zaruridir
269
.  
Genel  olarak  swap  sözleşmelerinin  ana  bölümü,  swap  ödemelerinin  temel 
esaslarını  ve  hesaplama  usulü,  kullanılacak  oranlar  ve  ödeme  tarihleri  gibi,  bu 
esaslarla  ilgili  bazı  tanımları  içerir.  Swap  sözleşmesinde  taraflardan  her  biri,  diğer 
taraftan  bir  mukabil  ödeme  elde  etmek  beklentisiyle  yükümlülük  altına 
girmektedir
270
.  Bu  sebeple  tarafların  birbirlerine  karşı  yükümlülüklerinin  şartlarını 
düzenleyen  ya  da  karşılıklı  yükümlülüklerin  takas  yoluyla  sona  erdirilmesini 
sağlayan hükümler özellikle önem taşırlar. Sözleşmenin diğer kısımları ise temerrüt, 
fesih sebepleri, temsil ve teminatlara ilişkin hükümlerden oluşur
271
.  
                                                 
267
 JOHNSON, 954; HU, Swaps, 350; TUCKER, 588; LINDHOLM, 83. 
268
 SOMER, 387; FLANAGAN, 222; HU, 1467. 
269
 DECKER, 1001; GOOCH/KLEIN, 5; DAS, 624. 
270
 ADAMS/RUNKLE, 612. 
271
 GOOCH/KLEIN, viii. 

---

 
100 
Swap  sözleşmeleri  karşılıklı  yükümlülükleri  içerdiklerinden,  bu  hükümler 
kural olarak her iki tarafa da aynı şekilde uygulanır
272
. 
A.
  Sözleşmenin  çeriğini Düzenleme Serbestisi 
Sözleşmenin içeriği kavramı, dar anlamda herhangi bir sözleşme ilişkisi için 
geçerli  olan  normlar  bütününü  ifade  eder.  Bu  normlar,  her  sözleşme  türünde, 
tarafların  karşılıklı  hak  ve  borçlarını  göstermektedir.  Böylelikle  dar  anlamda 
sözleşmenin  içeriği,  her  sözleşme  tipinde  tarafların  karşılıklı  haklarının  ve 
borçlarının  bütünü  olarak  tanımlanabilir.  Geniş  anlamda  sözleşmenin  içeriği  ise 
tarafların istedikleri, anlaşıp kararlaştırdıkları tüm hususları ifade eder. Sözleşmenin 
amacı  da  geniş  anlamda  sözleşmenin  içeriğine  dahildir
273
.  Borçlar  Kanunu  m.  19/I 
hükmü,  taraflara  sözleşmenin  içeriğini  serbestçe  düzenleme  yetkisini  tanımıştır
274
. 
Buna  göre  swap  sözleşmesinin  tarafları  da,  kural  olarak  sözleşme  hükümlerini 
serbestçe düzenleme imkanına sahiptirler.  
Sözleşmenin  içeriğini  düzenleme  yetkisi,  yalnızca  sözleşmenin  tipini  ve 
taraflarını değil, edimlerin miktarını, konusunu, süre ve tarzını da serbestçe belirleyip 
seçme  imkanı  sağlamaktaysa  da  mutlak  bir  serbesti  getirmez
275
.  Kuralın  temel 
istisnasını  belirleyen  BK  m.  19’a  göre  taraflar  sözleşmelerini  “kanunun  gösterdiği 
sınırlar içerisinde” serbestçe şekillendirebilirler. Bu sınırlar, BK m. 19/II ve m. 20/I 
ile  çizilmiştir.  Buna  göre,  sözleşmenin  konusu  ya  da  şartları  hukuka, ahlaka,  kamu 
                                                 
272
 DAS, 625. 
273
 LARENZ, 65; EREN, 285; BAŞPINAR, 58. 
274
 EREN, 284; KILIÇOĞLU, 54; ERMAN, 603. 
275
 FIKENTSCHER, 74; EREN, 285; ERMAN, 609; KILIÇOĞLU, 54. 

---

 
101 
düzenine  ve  kişilik  haklarını  koruyan  emredici  hükümlere  aykırı  olamaz.  fası 
imkansız olan bir sözleşme de akdedilemez
276
.  
Sözleşmenin  tipini  seçme  serbestisinin  bir  sonucu  olarak  ortaya  çıkan  swap 
sözleşmelerinin  şekillendirilmesinde  de,  içeriğin  belirlenmesiyle  ilgili  bu 
sınırlamaların dikkate alınması gerekir.  
B.
  Sözleşmenin  çeriğinin  Düzenlenmesinde  Standart  Sözleşme 
Metinlerinin Etkisi 
Bir  sözleşmenin  kurulabilmesi  için  tarafların,  sözleşmenin  tüm  esaslı 
noktaları  üzerinde  karşılıklı  ve  birbirine  uygun  iradelerini  açıklamış  olmaları 
gerekir
277
.  Swap  sözleşmesinin  esaslı  noktaları,  teknik  esaslı  noktalar  ve  hukuki 
esaslı noktalar olarak iki gruba ayrılabilir
278
. Vade, farazi anapara, sabit ve değişken 
ödeme  miktarlarının  hesaplanmasıyla  ilgili  oranlar,  sabit  ve  değişken  ödeme 
akımlarının yönü (sabit meblağ ödeyicisi ve değişken meblağ ödeyicisi), para swap 
sözleşmesinde işlemin başlangıcında ve sonunda karşılıklı olarak ödenmesi gereken 
miktarların  hangi  para  cinsinden  olacağı  hususu,  dönemsel  ödemelerin  ifa  tarihleri, 
ödeme  yeri  ve  hukuk  seçimi,  teknik  esaslı  noktaları  oluşturur
279
.  Hukuki  esaslı 
noktalar  ise  takas  kaydı,  temerrüt  faizi,  üçüncü  kişiye  karşı  temerrüt  kaydı  ve 
uygulama alanı, temsil, ifa etmeme ve imkansızlık durumlarına ilişkin hükümler, ifa 
etmeme  ve  imkansızlık  sebebiyle  doğan  zararın  hesaplanmasına  yönelik 
                                                 
276
 KILIÇOĞLU, 55; FIKENTSCHER, 74; EREN, 285; ERMAN, 617. 
277
 BK m. 1. 
278
  Swap  uygulamasında  sözleşmeye  ilişkin  teknik  hususların  genellikle  telefon  aracılığıyla  yapılan 
sözleşme  görüşmeleri  esnasında  ele  alındığı  gözlenmektedir.  Bu  müzakereler  esnasında  taraflar, 
planlanan  işlemin  gerçekleştirilebilmesi  için  iktisadi  açıdan  en  uygun  şartları  ortaya  koyarak 
sözleşmenin kurulabilmesi için gerekli zemini oluşturmaya çalışmaktadırlar; ancak bu aşamada henüz 
taraflar arasında bir sözleşmenin kurulup kurulmayacağı belli değildir (LORETAN, 124). 
279
 AMMANN, 58. 

---