T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
269 Bununla birlikte yaĢanan gerginliklerin Ġki ülke arasındaki ekonomik ve ticari iliĢkileri etkilemediği ifade edilebilecektir. Daha önce de bahsedildiği üzere 2003 Irak SavaĢı sonrasında Ġsrail‟in Irak‟ın Kuzeyinde yoğunlaĢan faaliyetleri, Türkiye - Ġsrail iliĢkilerinin gerilmesinde diğer bir önemli sorun olarak kendini göstermektedir. Türkiye‟nin PKK Terör Örgütü ile olan sorunlarının devam etmesi, Irak‟ın toprak bütünlüğü konusunda hassasiyetleri nedeniyle Türkiye, Ġsrail‟in bu tutumundan rahatsız olmaktadır. Yakın dönem Türkiye - Ġsrail iliĢkileri genel olarak değerlendirildiğinde, iliĢkilerin gerileme içinde olduğu; iniĢli çıkıĢlı bir dönemde seyrettiği ifade edilebilecektir. Bu dönem değerlendirildiğinde söz konusu gerilemenin Türkiye‟nin 59. Hükümetle birlikte izlediği farklı dıĢ politika ile birlikte bölgesel değiĢikliklerden de etkilendiği, söz konusu gerilemede konjonktürel olayların da etkili olduğu ifade edilebilecektir. Zira iki ülke arasında geleneksel bir düĢmanlık bulunmamaktadır. Özellikle 60. Hükümet DıĢiĢleri Bakanı Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu‟nun görüĢleri doğrultusunda geliĢen Türk dıĢ politikası, Orta Doğu‟da aktif bir siyaset izleme hedefi gütmektedir. Bu politika gereği Türkiye, Arap ve Müslüman Dünya ile de yakın iliĢkiler içinde olm aya çalıĢmakta buna yönelik söylemler geliĢtirmektedir. Bu politikanın da BaĢbakan Erdoğan‟ın Orta Doğu‟da son derece popüler oluĢu ve Türk siyasetinin Orta Doğu ülkelerinde yakinen izlenmesi ile birlikte değerlendirildiğinde, belirlenen hedef doğrultusunda devam ettiği görülmektedir. Türkiye - Ġsrail arasındaki gerginlikler değerlendirildiğinde yaĢanan olayların, bir anlamda iç politikaya yönelik giriĢimler olarak da değerlendirilmesi mümkündür. Zira gerek Ġsrail‟de gerekse Türkiye‟de, bu olaylar ses getirm ekte ve medyada yoğun Ģekilde yer almakta, iki ülke dıĢında büyük boyutlu bir etki yaratmamaktadır. Mavi Marmara saldırısı olayında da görülebileceği üzere, iki ülke medyası olaya geniĢ yer verirken Dünya basınında küçük baĢlıklar halinde yer almıĢ ya da hiç yer almamıĢtır. 270 Türkiye - Ġsrail gerginliğinin ticari iliĢkilere yansımaması, bu durumun ilerde düzelme ihtimali bulunduğunu göstermekte, yine de iki ülke iliĢkilerinin 90‟lı yıllardaki konumuna gelmesinin beklenmemesi gerektiği ifade edilebilecektir. Zi ra Türkiye‟nin konjonktürel olarak bölge ülkeleri ile yakınlaĢmakta ve komĢularından yakın dönemde konvansiyonel bir tehdit beklememektedir. Ayrıca Ġsrail‟in Irak‟ın kuzeyine yönelik politikaları ve bu politikaların Türkiye‟nin çıkarlarına zarar vermesi, Ġsrail‟in Mavi Marmara sonrası Türkiye‟nin taleplerine olumlu yanıt vermemesi gibi nedenler sıralandığında iliĢkilerin yakın dönemde yumuĢayacak olsa bile eski çizgisine ulaĢmayacağını ifade etmek mümkündür. 2003 Irak SavaĢı sonrasında Orta Doğu siyasi tarihinde yaĢanan en önemli geliĢmelerden birisi, Orta Doğu ülkeleri arasında hızlı bir kasırga gibi yayılan ve etkilediği bütün ülkelerde yıkıcı bir etki doğuran, yaygın biçimde “Arap Baharı” olarak nitelendirilen halk hareketleridir. Bu geliĢmeler Orta Doğu‟nun yakın dönemde yeni bir yapıya bürüneceğinin göstergesidir. KuĢkusuz bu süreç daha pek çok ülkede etkisini göstereceğe benzemektedir. Bu süreç dikkatle analiz edildiğinde daha önce detaylı olarak değinilen Büyük Orta Doğu Projesi ile de iliĢkilendirilebileceğini görmek mümkündür. Bu noktada, günümüzde Orta Doğu‟da yaĢanan geliĢmelerin ABD stratejilerine uygun ve önceden hazırlanmıĢ planlar olabileceklerini ifade etmek mümkündür. Bu koĢullar değerlendirildiğinde Ġsrail açısından da mevcut geliĢmelerin önceden öngörüldüğü ve bu geliĢmelerle ilgili planlar hazırlandığı tahmin edilebilecektir. Ġsrail açısından mevcut geliĢmelerin handikabı, mevcut rejimlerin yıkılıp da yerine radikal Ġslamcı yönetimlerin baĢa geçmesidir. Zira Ġsrail güvenliği açısından en önemli hususlardan birisi Mısır‟la 1979‟dan beri süregelen barıĢtır. Buna göre Ġsrail Mısır‟la 1979‟dan bu yana iyi iliĢkiler içindedir ve Mısır, Arap Dünyası ile kötü olma pahasına bu iliĢkileri sürdürmektedir. Mevcut geliĢmelerin Mısır‟da daha radikal unsurların göreve gelmesine sebep olması ve Mısır - Ġsrail barıĢının tehlikeye girmesi 271 durumunda Ġsrail‟in en yakın komĢusundan yoğun bir tehdit algısına kavuĢacağı düĢünülebilir. Ancak Ġsrail‟in mevcut geliĢmelere kayıtsız kalması ve Mübarek‟e yönelik eleĢtirileri, Ġsrail‟in rejim değiĢikliğine hazırlıklı olduğunu ve dıĢ politikasında çok önemli bir değiĢiklik beklemediğini ortaya koymaktadır. Ġsrail açısından Orta Doğu‟da yaĢanan geliĢmeler, önemli avantajlar da içermektedir. Zira Orta Doğu‟da Arap Dünyasında yaĢanacak istikrarsızlıklardan faydalanarak daha da güçlü bir Ģekilde bölge ülkeleri üzerinde kontrolünü artırabileceği gibi yaĢanan geliĢmelerin Ġran‟a sıçraması ile Ġsrail‟e Ġran gibi güçlü bir düĢman rejimden de kurtulabilme Ģansı tanıyabilecektir. Bu durum, çok boyutlu düĢünüldüğünde aynı zamanda ABD‟nin yardımlarla ayakta tuttuğu rejimleri artık desteklemekten vazgeçmesi, yeni kurulacak rejimlerin ABD‟ye daha az yük olacağı beklentisinden de kaynaklanıyor olabilecektir. Önemli bir ekonomik krizden geçen ABD ekonomisi dıĢ yardımları azaltma stratejisi güdüyor olabilecektir. Bu doğrultuda bölgede ekonomik açıdan ABD‟ye muhtaç olmayan, kendi ayakları üstünde duran, bununla birlikte demokratik temele sahip ülkeler oluĢturma stratejisi, muhakkak ki ABD ve Ġsrail politikalarına uygun bir stratejidir. ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinin Orta Doğu petrolüne olan bağımlılıklarını azaltmak için alternatif bölgelerden petrol ithalini yoğunlaĢtırma stratejisi içinde olabileceğini incelemiĢtik. Bu doğrultuda bölgede demokrasinin yaygınlaĢtırılması ile otokratik yönetimlerin petrol üzerindeki tahakkümlerinin kırılarak, serbest piyasa ve rekabet sisteminin yaygınlaĢtırılması ABD ve Ġsrail politikalarına uygun bir strateji olabilecektir. Bölgede demokrasiye geçiĢ süreci boyunca istikrarsız ülkeler etrafında yer alan Ġsrail ve Türkiye, bu süreçten güçlenerek çıkabilecektir. Burada Türkiye‟nin Orta Doğu‟da “Yükselen Bir Güç”, “Bölgesel bir lider” biçiminde Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|