T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali

 
51 
 
 
Mark  Lowenthal  (2012:1
)  istihbaratı  tanımlamadan  önce,  pek  çok 
insana  göre  aynı  anlama  gelen  bilgi  ve  i
l
stihbarat  arasındaki  farka  dikkat 
çekmektedir.  Lowenthal  tarafından  istihbarat,  karar  veri
ciler  için  elde  edilen 
bilgi  ve  bunun  iĢlenmesinden  daha  fazla  bir  anlama  sahip  ürün,  politika 
yapıcıların ihtiyaçları için tanımlanmıĢ, toplanmıĢ ve analiz edilmiĢ bilgi olarak 
tanımlanmıĢtır.  Lowenthal
'a  (2012:1
)  göre  elde  edilen  istihbaratın  içeriği 
bil
giden  oluĢmaktadır,  ancak  sahip  olunan  her  bilgiyi  istihbarat  olarak 
algılamak  yanlıĢtır.  Burada  önemli  olan
, 
elde  edilen  bilginin  iĢleme  tabi 
tutularak  analiz  edilmesidir.  Analiz  edilmemiĢ  bilginin  istihbarat  değeri 
taĢımadığını söylemek mümkündür. 
 
 
Mill
i  Ġstihbarat  TeĢkilatı‟nın
 
(MĠT)  resmi  Ġnternet  sitesinde  istihbarat, 
“devlet  tarafından  belirlenen  ihtiyaçlara  karĢılık  olarak  çeĢitli  kaynaklardan 
derlenen  haber,  bilgi  ve  dokümanların  iĢlenmesi  sonucu  elde  edilen  ürün 
olarak”  tanımlanmıĢtır  (MĠT
  [web], 
2013).  Daha  geniĢ  bir  ifadeyle,  MĠT‟e 
(2013)  göre  teknik  olarak  kullanılan  istihbarat; 
"haberlerin  (ham  bilgilerin) 
iĢlenmesi (tasnif, kıymetlendirme, yorum) sonucu üretilen bir ürün veya bilgi
" 
olarak  tanımlanırken  devlet  çapında  kullanılan  istihbarat  ise; 
"devletin 
bütünlüğünü, rejimin emniyetini sağlamak için, milli politika tespit edilen milli 
hedefleri  elde  etmek  üzere  devlet  organlarının  yaptığı  istihbaratın  tümü,  bir 
baĢka  ifadeyle,  milli  güvenlik  politikalarının  oluĢturulması  ile  gerekli  bilgileri 
sağlayan  ve  ilgili  bütün  devlet  istihbarat  kuruluĢlarının  iĢbirliği  ve 
koordinasyonu ile üretilen istihbarat" olarak ifade edilmektedir.  
 
ABD  Merkezi  Ġstihbarat  TeĢkilatı‟na
  (CIA)  göre  istihbarat,  politika 
yapıcıların  karar  verme  sürecini  kolaylaĢtıracak  bilgi  ve  ön  bilgi
dir.  CIA 
tarafından  ortaya  konulan  farklı  bir  tanıma  göre  ise 
istihbarat, 
yabancı 
devletlerin  niyetlerini  anlamaya  yarayan  gizli  devlet  faaliyetleridir  (Warner, 
2006:2). 
Bu tanım
lar
ın, iĢ dünyasından baĢlayıp spor, güvenlik ve politikacılar 
gibi çok geniĢ bir alana hitap etttiğini söylemek mümkündür.
 
 
 
 

---

 
52 
 
 
ABD  Federal  SoruĢturma  Bürosu‟na
  (FBI)  göre  istihbarat,  politika 
yapıcılara karar verme sürecinde yardımcı olmak maksadıyla topl
anan analiz 
edilmiĢ bilgilerdir
 (FBI [Web], 2014). 
FBI ve CIA gibi ABD‟de faaliyet gösteren 
istihbarat birimlerine göre istihbarat üç baĢlık altında incelenmektedir: 
 
 
* 
Ġstihbarat,  karar  vericilerin  ihtiyaçlarını  karĢılamak  üzere  elde 
edilen bilgilerden o
luĢan üründür.
 
 
* 
Ġstihbarat,  bilgilerin  tanımlanıp,  toplandığı  ve  analiz  edildiği  bir 
süreçtir. 
 
* 
Ġstihbarat,  karar  verme  sürecinde  ham  bilgileri,  analiz  edilmiĢ 
istihbarata  dönüĢtüren  bireysel  organizasyonlara  ve  bu  organizasyonların 
daha geniĢ topluluklarına hitap etmektedir
 (FBI  [Web], 2014). 
 
Loch K.  Johnson (2006:1) 
istihbaratı, stratejik ve taktik olmak üzere iki 
Ģekilde  tasnif  ederek  tanımlamıĢtır.  Ona  göre 
stratejik  istihbarat,  hükümetin 
karar verebilme ve harekete geçebilmesi için çevrem
izde olup biten hakkında 
sahip olunan 
analiz edilmiĢ 
bilgidir. Taktik seviyedeki istihbarat ise, belirli bir 
harekât  alanındaki  durumsal  farkındalığı  tesis  etmek  maksadıyla 
toplanan 
analiz edilmiĢ bilgi
dir. 
 
Ġstihbaratı  dıĢ  ve  iç  istihbarat  Ģeklinde  tasnifleyerek  tanımlayan  bir 
baĢka 
yazar  ise  Richelson
'dır.  Richelson'a 
(2012:2)  göre  d
ıĢ  istihbarat
, 
yabancı  hükümetleri,  grupları  (terörist  gruplar 
dâhil)  veya  bölgeleri  içeren 
yabancı  unsurlara  yönelik  kullanılabilir  bilgilerin  toplanması,  iĢlenmesi, 
entegrasyonu,  değerlendirilmesi  ve  yorumlanmasından  elde  edilen  ürün
dür. 
Ġ
ç  istihbarat  ise 
benzer Ģekilde,  yabancı unsurlar yerine iç tehditlere yönelik 
yukarıda  belirtilen  süreçler
  sonunda  sahip  olunan 
üründür.  ABD  Ġstihbarat 
Talimnamesi  (FM  2.0)  benzer  b
ir  yaklaĢımla  istihbaratı
, 
yabancı  devletlere, 
düĢmana,  potansiyel  düĢman  kuvvetlerine  ve  muhtemel  harekât  alanlarına 
yönelik  bilgilerin  toplanması,  iĢlenmesi,  entegrasyonu,  değerlendirilmesi, 
analizi  ve  yorumlanmasından  elde  edilen  ürün  olarak  görmektedir
  (Field 
Manual  2.0,  2010:1-3).  Talimnamenin, 
Richelson‟ın  aksine,  tanım  içerisinde 
analize yer verdiği görülmektedir.
 

---

 
53 
 
 
Ġstihbarat, tarih boyunca toplumların varlığının devamı açısından önemli 
bir rol üstlenirken, günümüzde bu rolün önemi
nin daha çok arttığını söylemek 
mümkündür. 
21‟inci 
y
üzyılın  baĢlarından  itibaren 
istihbarat,  ulusal  ve 
uluslararası  güvenliğin  sağlanması  adına  üzerinde  en  fazla  tartıĢılan 
disiplinlerden  birisi  olmuĢtur. 
Özellikle, 
11  Eylül  saldırılarından  sonra
, 
u
luslararası 
politikada  bir  yandan 
istihbaratın  önemi  artarken,  diğer  yandan 
istihbarat 
paylaĢımı  konusunda  yaĢanan  zafiyetler
, 
bu 
disiplinin 
sorgulanmasına yol açmıĢtır
 (Scott ve Hughes, 2009: 6). Cavelty ve Mauer'e 
(2009:123)  göre  i
stihbarat  dünyasında  hiçbir  Ģey
, 
beklenmedik  bir  baskını 
önlemekten 
çok daha önemli değildir
. 
Bir baĢka ifade
yle 
istihbaratın 
özellikle 
askeri  alandaki  en  temel  görevinin
,  düĢman  baskınını  önle
meye  yönelik 
olduğunu  söylemek  mümkündür
. 
Aksi  takdirde  istihbarat  zafiyeti  olması 
halinde,  ola
sı  bir  baskını  önleyebilmek  pek  mümkün  görünmemektedir.
  Bu 
zafiyetlerin,  genellikle  istihbarat 
paylaĢımı  safhasında  ortaya  çıktığı 
söylenebilir (Cavelty ve Mauer, 2009: 124).
 
 
 
Sonuç  olarak,  yukarıda  yapılan  tanımlardan  da  anlaĢıldığı  üzere
,  ham 
bilgilerin 
analiz  edilmeden  tek  baĢına  istihbarat  olarak  değerlendirilmesi 
doğru  bir  yaklaĢım  değildir.  Ġs
tihbarat
ı
, 
çeĢitli  toplama  vasıtaları  kullanılarak 
elde  edilen  ham  bilgilerin,  belirli  bir  süreç  içerisinde  analiz  edilmesiyle  elde 
edilen  ve  karar  verme 
sürecinde  kullanılan  bir  ürün
  olarak  görmek 
mümkündür (Cox, 2009).  
c. 
Ġstihbarata Neden Ġhtiyaç Duyul
ur? 
 
 
Ġstihbarat  tanımlarından  yola  çıkarak  elde  edilen  sonuçlar 
değerlendirildiğinde,  istihbaratın  temel  amacının
,  mevcut  veya  potansiyel 
rakiplerin  kısa  veya  uzun  vadeli  niyetlerinin  anlaĢılması,  bu  niyetlerini 
gerçekleĢtirebilecek 
imkân 
ve  kabiliyetlerinin  ortaya  çıkarılması  olduğu 
söylenebilir.  Bu  kapsamda  istihbarat, 
özellikle  baĢta  devletler  olmak  üzere 
özel  Ģirketler,  kurumlar,  gruplar  ve  politika  yapıcılar/karar  vericilerin  stratejik 
bir  sürprizle 
karĢılaĢmalarının 
önlenmesine  ve  uzun  vadeli  bir  öngörü  ile 
politika oluĢturma sürecine katkıda bulunmaktadır (Özdağ, 2011)
.  

---