T. C. Kara harp okulu savunma bġLĠmlerġ enstġTÜSÜ GÜvenlġk bġLĠmlerġ anabġLĠm dali

 
121 
 
mümkündür  (Bozeman,  2009:64).  Aksi  takdirde  hem  stratejik  hem  de  taktik 
seviyede  endiĢe  duygusunu  tanımlayan  kültürel  Ģok  durumu  ile 
karĢılaĢmaları muhtemeldir (SoydaĢ,
 2010).  
 
Kültür  hakkında  elde  edilen  farkındalık,  devletler,  toplumlar  ve  bireyler 
arasındaki iletiĢimin  sağlıklı bir Ģekilde yürütülmesine olanak sağlamaktadır. 
Kültürler  arasında  oluĢturulan  iletiĢim,  sembol  ve  kültürel  algıları  farklı  olan 
insanlar  arasındaki  etkileĢim  olarak  tanımlana
bilir  (Samovar,  Porter  ve 
MacDaniel,  2009:12).  Teknolojide  yaĢanan  geliĢmeler,  kültürler  arasındaki 
iletiĢimi hızlandırmıĢ ve farklı kültürleri birbirine yakın kılmıĢtır. Ticari iliĢkiler 
ve  turizm  gibi  sivil  maksatlı  iletiĢimin  yanı  sıra
  askeri  harekâ
tların  meydana 
getirdiği  iletiĢim  ortamı,  farklı  kültürlerden  insanları  karĢı  karĢıya  getirmiĢtir. 
Bu iletiĢim ortamında insanlar, kendi kültürleri ile diğer
 kültürlerin özelliklerini 
karĢılaĢtırma  imkânı
 
bulmuĢlar,  kültürel  bilgiden  yoksun  olmaları 
halinde 
zaman  zaman 
kültürel  Ģok
 
yaĢamıĢlardır.  Dolayısıyla  kültürel  Ģok
tan 
kurtulabilmek ve sağlıklı bir iletiĢim kurabilmek maksadıyla kültürel bilgiye her 
zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulmuĢtur.
  
 
Sonuç olarak, 
stratejik seviyede devletlerin, taktik seviyede ise orduların 
kültürel  farkındalık  sağlayabilmelerinin  temelind
e,  kültüre  yönelik  bilgilerin 
elde  edilmesi  ve  bu  bilgilerin  analiz  edilerek  uygulamaya  geçirilmesinin  yer 
aldığı
  söylenebilir.  Kültürel  faktörlerin  derinlemesine  analiz  edilerek 
uygulamaya dönüĢtürülmesi
 
iĢleminin, doğru toplama vasıtaları ile sağlanan
 
ve  karar  vericilere 
zamanında  ulaĢtırılan
  kültürel  istihbarat  ile  mümkün 
olacağını değerlendirmek mümkündür. 
 
 
Bu  değerlendirme  ıĢığında  çalıĢmanın  bundan  sonraki  kısmında
,  yeni 
bir  istihbarat  alanı  olmamakla  birlikte,  akademik  literatürde  pek  fazla  yer 
almadığı  yönünde  bulgulara  sahip  olduğumuz  ve  devletler,  gruplar  veya 
bireylerin  kültürel  yapılarındaki  bilinmeyenleri  bilinir  kılmayı  hedefleyen 
kültürel  istihbarat  kavramı
 
tanımlanmıĢ,  süreci  ortaya  konulmuĢ  ve 
bu 
kavrama iliĢkin tarihsel örnek uygulamalara yer verilmiĢtir.
 

---

 
122 
 
5. 
KÜLTÜREL 
ĠSTĠHBARAT 
KAVRAMI 
a. 
GiriĢ
 
 
 
Geleneksel  istihbarat  tanımlarından  da  anlaĢılacağı  üzere 
(Johnson,  2006;  Cox,  2009;  Lowenthal,  2012;  Field  Manuel,  2010;  
Richelson, 2012) istihbaratı, çeĢitli toplama vasıtaları kullanılarak elde edilen 
ham bilgilerin belirli süreçlerden geçirilmesi ve analiz edilmesiyle 
ortaya çıkan 
ürün  olarak  görmek  mümkündür. 
Çınar  (1997:105)
, 
bir  istihbarat  tanımında
; 
tehdit,  dev
let,  gizlilik,  toplama,  analiz  ve  amaç  kavramlarının  bulunmasının
 
önemli 
olduğunu  belirtmiĢtir
. 
Çınar'a  (1997:105)  göre  bu  kavramların  en 
önemlisi  tehdittir,  tehdit  olmadan  istihbarata  gerek  yoktur.  Alan  Breakspear 
(2013
) farklı bir yaklaĢımla istihbarat kavramına yeni bir tanım kazandırmayı 
hedeflemiĢtir. Breakspear'a göre (201
3
) istihbarat, zaman içindeki değiĢimleri 
tahmin  edebilme  yeteneğidir.  Bu  yetenek,  öngörü  ve  içgörüyü  içerir,  fırsatı 
temsil  eden  olumlu  ve  tehdidi  temsil  eden  olumsuz 
değiĢim
leri  ta
nımlamayı 
amaçlamaktadır (Breakspear
, 2013
:688). Bir baĢka ifadeyle istihbaratı, 
GZFT 
(SWOT)
25
 
analizi  yapabilmek  amacıyla  yürütülen  kollektif  ve  profesyonelce 
yapılan bir faaliyet olarak tanımlamak mümkündür. 
 
    
Breakspear  tarafından  yapılan  bu  tanım
, 
devletler  bağlamında  yeni 
istihbari  yeteneklerin  kazanılması  ve  farklı  alanlara  odaklanılmasına  yönelik 
ihtiyacı  ortaya  koymaktadır.  Bunlardan  birisi  ve  belki  de  en  önemlisi  olarak, 
fırsatları  ve  tehditleri  oluĢturabilme  kabiliyetine  sahip  kültürel  faktörl
eri 
göstermek mümkündür (Duyvesteyn, 2011a). 
Breakspear'ın (2013) söylemini 
destekler  Ģekilde  Hamilton  Bean
  (2013:496), 
karar  vericilerin  belirsizliğini 
azalttığı öngörüsüyle, istihbaratın
 
temel rolünün kültürlerin anlaĢılması adına 
yeni bir pencere açmak 
olduğunu belirtmiĢtir.  
 
 
Kültür, son zamanlarda sosyal bilimlerin birçok dalı içerisinde kendisine 
yer  bulan  bir  kavram 
haline  gelmiĢtir.  Sosyal  bilimlerin  önemli  bir  konusu 
haline  gelen  kültürün  rolünün  ortaya  konulması, 
Duyvesteyn'a  göre 
(2011b:524)  dikkatli  bir  istihbarat  süreci  ile  mümkündür. 
Diğer  taraftan  Erik 
Nemeth  (2011)  farklı  bir  yaklaĢımla,  kültürel  değerlerin  ve  sembollerin 
                                            
25
 GZFT/
SWOT 
(Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar, Tehditler
/ Strengths,  Weaknesses,  
Opportunities, Threats )
 

---

 
123 
 
korunması  adına  kültürel  istihbarata  ihtiyaç  duyulduğunu  ifade  etmektedir. 
Ġstihbarat  ile  ilgili  tartıĢmalarda  kültür  ve 
istihbarat  üzerine  odaklanmak 
önemlidir. Bu konuda yapılan çalıĢmaların azlığı dikkat çekicidir 
(Duyvesteyn, 
2011a:524).  
 
Kültürel  faktörlere  iliĢkin  i
stihbarat 
çalıĢmalarına
 
iki  farklı  açından 
yaklaĢıldığını 
söylemek  mümkündür.  Bunlardan  birincisi;  Nemeth'in  (2011) 
belirttiği  Ģekilde,  kültürel  değer  ve  sembollerin  korunmasına  yönelik 
çalıĢmalardır. Taliban tarafından 1998 yılından beri ifade edilen, buna yönelik 
bir önlem alınmayan ve ġubat  2001'de yıkılan Budha heykelleri ile 11 Eylül 
2001
‟de 
ABD'd
e  gerçekleĢtirilen  saldırılarda  yıkılan  Dünya  Ticaret  Merkezi, 
kültürel  istihbarat  çalıĢmalarına  verilen  dikkat  çekici  örneklerdir  (Nemeth, 
2011:217).  Ġkincisi  ise 
kalpleri 
ve 
zihinleri 
kazanma 
stratejisine 
dayanmaktadır.
 
Kalpleri 
ve 
zihinleri 
kazanma 
stratejisi, 
toplumun 
kazanılmasına  odaklanan  bir  stratejidir  (Duyvesteyn,  2011b:
447). 
Bir  baĢka 
ifadeyle  kalpleri ve  zihinleri kazanma  stratejisi
, yerel kültürün anlaĢılması ve 
farkında olmayı öngörmektedir
  (Duyvesteyn,  2011b:  450). 
Bu tez çalıĢması, 
birinci k
onu göz ardı edilerek ikinci konu ile sınırlandırılmıĢtır.  
 
 
Smith  Rupert'e  göre  (2005)  günümüzdeki 
savaĢlar
,  istihbarat  ve  bilgi 
savaĢları  olarak  gerçekleĢmektedir.  Özellikle  toplumun  kazanılmasının 
hedeflendiği  harekâtlarda,  en  iyi  istihbarat  kaynağı  to
plumun  kendisidir. 
Ancak,  toplum  kendisini  güvende  hissetmedikçe  konuĢmaz  ve  ihtiyaç 
duyulan  istihbaratın  elde  edilmesi  oldukça  zordur. 
Nafiz  Tok  (2003)  bu 
durumu,  kültürün temel  özelliklerinin  bilinmesi  ile  iliĢkilendirmiĢtir.  Toplumun 
temel  kültürel  özelliklerinin  bilinmesi  ve  bu  yönde  hareket  tarz
larının 
geliĢtirilmesi
, 
topluma kazandırılacak güvenin ön koĢulu olarak görülebilir.
 
 
ÇalıĢmanın  bundan  sonraki  kısmında
, 
Breakspear'ın  (2013)  istihbarat 
tanımı ıĢığında
, 
kalpleri ve zihinleri kazanmayı öngören
 ve 
kültürel farkındalık 
sağlamanın  temelini  oluĢturan 
"kültürel  istihbarat" 
kavramı  tartıĢılmıĢtır. 
Öncelikle  çalıĢma  kapsamında  "kültürel  istihbarat  nedir"  sorusuna  cevap 
aranmıĢ  ve  mevcut  literatürden  yola  çıkılarak  özgün  bir  tanımın  ortaya 
konulması hedeflenmiĢtir.
    

---