Tabiiy resurslarni boshqarish, ekologiya va atrof-muhit
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
| ǀ
ISSUE 3 ǀ 2022 ISSN: 2181-1601 Uzbekistan www.scientificprogress.uz Page 741 32 mlrd tonna ko’mir, 2.6 mlrd tonna neft, 6 mlrd tonna temir rudasi, 3.6 mln tonna xrom rudasi, 7.3 mln tonna mis rudasi, 3-4 mln tonna qo’rg’oshin rudasi, 159 mln tonna tuz, 120 mln tonnafosfotlar, 1.2 mln tonna uran, simob, molibdan, nikel, kumush, oltin, platina rudalari qazib olinmoqda. Aholi ko’paygani sari resurslar va jonli tabiat qisqarib boradimi? Javobi –bunday bo’lmaydi, tabiatni saqlab qolish, resurslardan unumli foydalanish, ekotizimni asrash va boyitishga qaratilgan chora-tadbirlar yo’lga qo’yilgan. Jamiyatning ta’lim olish va intelektual potentsialini o’sishini ta’minlovchi sharoit yaratilgan bu tabitga bo’lgan munosobatni yaxshilaydi. Tabiiy resurslardan foydalanishning iqtisodiy mexanizmlari takomillashtirilgan, bu unumli foydalanish va tabiatga ko’p miqdorda zarar bermaslikni ta’minlaydi. Maxsus muhofazaga olingan hududlarni boshqarish bo’yicha dasturlar ishlab chiqilgan. “Qizil kitob”, Qo’riqxonalar bunga misol bo’ladi. Atrof-muhitni ifloslanish manbalarini aniqlash bo’yicha nazorat tizimini takomillashtirilgan va rivojlantirilgan. Maishiy chiqindilar qayta ishlash orqali ifloslanish qisqargan. Genetik fond, turlar va landshaftlar xilma-xilligini saqlash borasida yuzlab ilmiy va amaliy ishlar olib borilmoqda. Xususiylashtirish jarayonlarida ekologik talablarga rioya qilish va atrof-muhitga zarar keltirmaslik uchun javobgarlik va nazorat qilish mexanizmini yaratish ustuvor qilib belgilangan. Xalq xo’jaligining turli sohalarida ekologik toza texnologiyalar, chiqindilarni zararsizlantirish va o’zlashtirish bo’yicha ilmiy-texnik ishlanmalarni hayotga tadbiq etish, hamda ilmiy tadqiqot ishlari olib borishni davom ettirish uchun barcha shart-sharoitlar yaratilgan. Atrof-muhitni muhofazasi, tabiiy resurslardan foydalanish masalalari bo’yicha hamjamiyat ekologik tashkilotlari bilan o’zaro hamkorlikni kuchaytirish va birgalikda ekologik qarorlar qabul qilish borasida samarili ishlar olib borilmoqda. Mamlakatimizda tabiiy resurslarni boshqarish va ekologik muamolarni bartaraf etish borasida sayi harakatlarga keladigan bo’lsak, qoniqarli darajada deya olamiz. Xususan ekoturiz sohasi. Zomin tog’ landshafti, baxmal tumani ekologik muhiti, Guliston tumanidagi ekomaskan, shovot turistik qishlog’i, Samarqand sohilbo’yi dam olish maskanlari va so’nggi yillardagi sayi harakatlar, kata mehnat natijasida tashkil qilingan “Orolbo’yi ekologik tizimi” bunga yaqqol namuna bo’la oladi. Ekologik muammolarni hal etishning asosiy yo’nalishlari Tabiatni muhofaza qilish davlat qo’mitasi, Vazirlar mahkamasi, turli nodavlat tashkilotlari hamda davlat tomonidan qabul qilingan Atrof - muhitni muhofazasi, gigienik, biologik xilma-xillikni saqlash bo’yicha milliy harakat rejalari va strategiyalarida o’z aksini topgan. Har bir viloyat, har bir shahar, har bir qishloqning o’z ekotizimi tashkillashtirilgan, bu quvonarli hol. O’simlik dunyosi boy va rang barang, hayvonlarni muhofaza qilish uchun qo’riqxonalar tashkil qilingan. qo’riqxonalarda har bir tabiiy mintaqa, balandlik mintaqasida tabiiy landshaftlar namunasi va landshaft elementlari, masalan, xarakterli manzara, relef shakllari, tabiat yodgorliklari, ayrim noyob turlar va hayvonlar saqlanib qolinadi. |