tiklash
uchun
yaratilgan
moddiy
boyliklarning
iste’mol qilinishidir.
Jamiyatning taraqqiyoti ishlab chiqarish jarayoni bilan uzviy bog’liqdir.
Ishlab chiqarish jarayoni insonlarning mehnat qilish jarayoni bilan bog’liq bo’lib,
ular o’z ehtiyojlarini to’liq qondirish uchun mehnat qiladilar.
Ishlab chiqarish
jarayonida insonlar mehnatlari orqali yashash va taraqqiy etish uchun zarur bo’lgan
moddiy ne’matlarni yaratibgina qolmay, ongli ravishda mehnat qiladilar va o’z
malakalarini doimiy ravishda oshirib boradilar. Ishlab chiqarish jarayonining asosiy
omillari quyidagilar:
Inson omili
— deb ishchi kuchining aqliy va jismoniy
mehnat qobiliyatini
o’zida ifodalashiga aytiladi. Ya’ni mehnat qobiliyatiga ega bo’lgan insongina ishchi
kuchi qobiliyatiga ega bo’ladi. Insonlar mehnat qilish jarayonida tabiatning
o’zgarishiga ta’sir etishi bilan birga o’zining bilim
doiralarini ham kengaytirib
boradilar.
Mehnat resurslarining o’rtacha ish bilan bandligi soni 2007 yilda 2006
yildagiga nisbatan 2.6 foizga o’sgan va 10735,4 ming kishini tashkil etgan. Iqtisodda
band bo’lganlarning 2006 yilda 22,1 foizi davlat muassasalarida va 77,9 foizi
nodavlat tashkilotlarida band bo’lganlar. 2007 yilda ishlab chiqarishda band bo’lgan
aholining o’sishi asosan nomoddiy sohalarda 3,0 foizga va moddiy ishlab chiqarish
tarmoqlarida 2,4 foizga ko’paygan. 2007 yilda mehnat bilan ta’minlash bo’yicha
557,4 ming kishi ishga joylashtirish tashkilotlariga murojaat qilganlar. Bu
ko’rsatkich 2006 yilga nisbatan 42,4 foizga ko’paygan. Ishga joylashtirish bo’yicha
murojaat
qilganlarni
74,5
foizi
qishloq
aholisi
tashkil
etgan
10
.
Mehnat omillari
deb inson o’z ta’sirini o’tkazadigan tabiat boyliklariga
aytiladi. Mehnat omillari xom ashyo holatida va tayyor mahsulot ko’rinishida
bo’lishi mumkin. Masalan, g’isht ishlab chiqarish sanoati uchun tuproq xom ashyo
sifatida foydalaniladi. U ishlab chiqargan tayyor mahsulot g’isht, tovar bo’lib
iste’molchi
quruvchilar
uchun
xom
ashyo
bo’lib
hisoblanadi.
Fan va texnika taraqqiyoti yangi "mehnat omillarini
ishlab chiqarishga olib
kelsada tabiiy, mehnat omillari asosiy omil sifatida o’z mavqeini hech qachon
yo’qotmaydi. Buyuk iqtisodchi olim U. Pettining «Mehnat boylikning otasi va faol
12
prinsipidir, er esa uning onasi» degan iborasi o’z qiymatini shu kunda ham to’la
saqlab qolgan.
Dostları ilə paylaş: