Ta’lim tugrisida

10.O‘quvchilar bilimini tashxis etish - didaktik tushuncha sifatida


Tashxis – bu didaktik jarayon kechadigan barcha sbaroitlami oydinlashtirish,
uning natijalarini belgilash demakdir. Tashxissiz didaktik jarayonni
samarali boshqarish, mavjud sharoit uchun optimal natijalarga
erishish mumkin emas.
Didaktik tashxislashning maqsadi о‘quv jarayonida kechadigan barcha jihatlami uning mahsuli bilan bog‘liq holda, o‘z vaqtida aniqlash, baholash va tahlil qilishdan iborat.
Tashxislash nazorat, tekshirish, baholash, statistic ma’lumotiar to‘plash, ulami tahlil qilish, dinamika,
tendensiyalami aniqlash, voqealaming keyingi rivojini taxminlashni o'z ichiga oladi.
O'quvchilaming bilim, ko'nikma va malakalarini nazorat qilish, baholash tashxislashning zaruriy tarkibiy qismlari sanaladi.Ta’lim jarayonining muhim tarkibiy qismlaridan biri - nazorat. va hisobga olishdir. Nazorat (ta’lim jarayonida) ta’lim oluvchining bilim, ko'nikma va malakalari darajasini aniqlash, o'lchash va baholash jarayonini anglatadi. Aniqlash va o'lchash esa tekshirish deb ataladi.
Tekshirish - nazoratning tarkibiy qismi bo'lib, uning asosiy didaktik vazifasi o'qituvchi va o'quvchilar o'rtasida aks aloqani ta’minlash, pedagog tomonidan o'quv materialini o'zlashtirish haqida obyektiv axborot olinishi hamda bilimlardagi kamchilik va nuqsonlami o‘z vaqtida aniqlashdir. Tekshirishning maqsadi nafaqat 0‘quvchining bilim darajasi, sifati, balki uning o‘quv mehnati hajmini ham aniqlashdan iborat. Tekshirishdan tashqari nazorat o‘z ichiga baholashni (jarayon sifatida) va bahoni (natija sifatida) ham oladi.
Baholash deb bilim, ko‘nikma va malakalami o‘quv dasturidako‘rsatilgan etalon (ko‘rstakich, qolip, o‘lchagich)lar bilansolishtirishni aytamiz. Baho deb baholashning ball shaklidako‘rsatilgan son jihatdan o‘lchamiga aytiladi.0 ‘qituvchi o‘qitish bilan bir vaqtda o'quvchilaming o‘rganilayotgan mavzuni qanday qilib idrok etishini, esda saqlashga harakat qilishini va uni amalda qo‘llash malakalarini egallashini
hisobga olib borishi kerak. ^
Hisobga olish - bu o‘qitishning muayyan bir davrida o‘quvchilar va o‘qituvchi faoliyatini umumlashtirib xulosalash.O'zlashtirishni nazorat qilish va hisobga olish nazorat, 0‘qitish. tarbiyalash va rivojlantirish vazifalarini bajaradi.