166
/ Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
vazgeçmiĢtir. Ancak akabinde alınan kararlarla okullarda ve diğer kurumlarda
Türkçenin kullanılması ve Türk kültürünü yansıtan haklar yasaklanmıĢtır
34
.
Diğer yandan, 30 Ekim 1981‟de alınan 1391 nolu karar ile Türklerin
planlı bir program dâhilinde güney illerine göç ettirilmeleri kararlaĢtırılmıĢtır.
Bu amaçla Türkler için 20.000 konut yaptırılmıĢ ve Kerkük‟ten buraya
Türklerin göç ettirilmesi planlanmıĢtır. Ancak Ġran-Irak SavaĢı‟nın gidiĢatı
nedeniyle bu giriĢimden vazgeçilmiĢ, AraplaĢtırma politikaları çerçevesinde
Kerküklü Türklerin arazileri istimlak edilerek, o bölgelere güneyden getirilen
Araplar yerleĢtirilmiĢtir
35
. 8 Nisan 1984 tarih ve 418 nolu karar ile de
Kerkük‟te Türklerin gayrı menkul satın almaları yasaklanmıĢtır. Daha sonra,
27 Eylül 1984 tarihinde alınan 1081 nolu Devrim Komuta Konseyi kararı ile
Irak‟ın güneyinden yüzbinlerce Arap vatandaĢın, Türk bölgelerine
yerleĢmeleri kararlaĢtırılmıĢtır. Bu kararın uygulanması için Araplara
karĢılıksız teĢvik primleri verilmiĢ ve arazi dağıtılmıĢtır
36
.
1980‟li yıllardan sonra Irak‟tan yaĢanan göçlerde büyük bir artıĢ
görülmüĢtür. Bunun en baĢta gelen sebebi Saddam Hüseyin‟in baskı ve
zulümleri iken, Irak-Ġran SavaĢı‟nın da etkileri büyük olmuĢtur. KargaĢa ve
güvensizlik ortamından dolayı Türklerin bir kısmı Türkiye‟ye göç etmiĢtir.
1980-2003 yılları arasında yaklaĢık 50.000 kiĢi Türkiye‟ye göç etmiĢtir
37
.
Irak‟tan yurtdıĢına göç eden Türkmenlerin en çok tercih ettikleri ülke
Türkiye olmuĢtur. Türkmen göçmenlerin Türkiye‟yi tercih etmelerinde;
tarihsel „anavatan‟ algılamasının yanında, Türkiye‟deki eğitimin Türkçe olması,
iĢ imkânlarının çokluğu, etnik ve dini ayrım gibi gayri insani uygulamaların
olmaması, Iraklı Türklerin çok sayıda tanıdığının Türkiye‟de olması, coğrafi
yakınlık, kültürel benzerlik gibi nedenler sayılabilir.
34
ORSAM, “Irak Türkmen…”, s. 47.
35
Davut Hut-Zekeriya KurĢun, “Kerkük‟ün Sosyal ve Demografik Yapısı”, Global Strateji
Dergisi, S. 1, Ġlkbahar 2005, s. 3; Birol Kürekçi,
Körfez SavaĢı Sonrası Iraklı Türklerin Türkiye‟ye
Göçü ve Entegrasyonu, (MÜ. Ortadoğu AraĢtırmaları Enstitüsü, BasılmamıĢ Yüksek Lisans
Tezi), Ġstanbul 2009, s. 38.
36
Aydın Beyatlı, “Dünden Bugüne Iraklı Türklerin Ġnsan Hakları Beyannamesi”, Misak-ı
Millî ve Türk DıĢ Politikası‟nda Musul, Kerkük ve Erbil Meselesi Sempozyumu, 28 Ocak 1997-
Konya, Ankara 1998, s. 43; Bilim AraĢtırma Vakfı, Musul-Kerkük ve Türkmenler Ġçin Gerçek
Çözüm, Ġstanbul 2003, s. 65¸ Ziyat Köprülü, “Irak Türkleri ve Ġnsan Hakları Ġhlalleri”,
Türk
Yurdu, C. XIII, S. 65, Ocak 1993, s. 25.
37
Marino Busdachin, “BM‟de Temsil Edilmeyen Halklar”, Uluslararası Göç Sempozyumu,
Bildiriler, 8-11 Aralık 2005-Ġstanbul, Ġstanbul 2006, s. 59.
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu
/ 167
Ayrıca Türkiye‟deki hukukî mevzuat da Türk soyluların Türkiye‟ye
göçlerini kolaylaĢtırmıĢtır. Zira bu mevzuatta Türkiye‟de ikâmet, çalıĢma izni
ve vatandaĢlık gibi meselelerde Türk soylu yabancıların diğer ülke
vatandaĢlarına nazaran daha avantajlı oldukları bilinmektedir. Mesela Türk
VatandaĢlığı Kanunu‟na göre; yabancı bir ülke vatandaĢının Türk
vatandaĢlığına geçebilmesi için Türkiye‟de 5 yıl ikâmet etmesi ve çalıĢması
Ģartı aranırken, Türk soylu yabancılar için bu süre 2 yıl olarak belirlenmiĢtir.
Ayrıca, zaman zaman Türkmenler için çıkarılan kararlar da, Türkmenlerin
ikâmet ve çalıĢma izni almasını kolaylaĢtırmıĢtır. Türkiye, Türkmenlerin
ülkede barınmasını sağlayacak kolaylaĢtırıcı adımlarla bir anlamda
Türkmenleri kollamıĢtır. Mesela, Türkiye‟de vatandaĢlık, ikâmet ve çalıĢma
izni almak için gerekli olan “Türk Soyluluk Belgesi”, Türkmen kuruluĢların
kefaletiyle DıĢiĢleri Bakanlığı tarafından verilmiĢtir.
Türk soylular, yasadıĢı yollarla gelseler bile, Türkiye‟de yaĢayan bir
Türkmen‟in kefaletiyle Türkiye‟de kalabilmeleri mümkün olmuĢtur. Bu
noktada özellikle 1991‟den sonra Türkiye‟ye gelen ve Kızılay‟ın kurduğu
kamplarda kalan Türkmenler, Türkiye‟deki Türkmen vakıf ve dernekleriyle
Türk vatandaĢı olan Türkmenlerin bireysel çabaları neticesinde ikamet ve
çalıĢma izni alabilmiĢlerdir. Örneğin 1994‟ten sonra 6.500 kadar Türkmen,
Irak Türkleri Kültür ve YardımlaĢma Derneği‟nin kefaletiyle Türkiye‟de kalabilmiĢ
ve çeĢitli dönemlerde çıkan yasalarla Türk vatandaĢı olmuĢlardır. Benzer
Ģekilde, 2005‟te Irak seçimlerinden önce çıkan karar doğrultusunda, Türk
soylu belgesiyle baĢvuru yapan Türkmenlere ikâmet izni verilmiĢ ve bu izinler
sonraki dönemlerde uzatılmıĢtır
38
. Türkmenler bu yasal avantajların yanı sıra,
millî duygularının, aile ve akrabalık bağlarının güçlü olması gibi nedenlerle
kendilerine yakın hissettikleri Türkiye‟yi tercih etmiĢlerdir
39
.
Irak Türkleri, göç edecekleri yeni bölgede yaĢamaları muhtemel
zorlukları aynı dili konuĢtukları bölgelere göç ederek aĢma gayreti içerisinde
olmuĢlardır. Türkiye‟nin seçilmesinde etkili olan temel faktörlerden biri bu
38
23 ġubat 2009 Tarih ve 14699 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı “ÇalıĢma Ġzninden Muaf
Tutulacak Türk Soylu Yabancılara Dair Yönetmelik” de bu konudaki baĢka bir örneği
oluĢturmaktadır. Bahsedilen karara göre; 7 Mart 2009 tarihinden önce ikâmet tezkeresi almıĢ
olup Türkiye‟de ikâmet eden, kamu düzeni, milli güvenlik ve Türk devletinin dıĢ politikası
açısından mahzuru bulunmayan, Batı Trakya, Irak, Doğu Türkistan, Afganistan ve
Bulgaristan uyruklu Türk soylu yabancıların çalıĢma izninden muaf tutularak yasal olarak
çalıĢabilmelerine olanak tanınmıĢtır. Bilgay Duman, “Türkiye‟ye Yönelik Türkmen Göçü ve
Türkiye‟deki Türkmen Varlığı”, ORSAM, Rapor No: 19, Eylül 2010, s. 10.
39
B. Duman, Türkiye‟ye Yönelik..., s. 12.