TarġXĠ 1941-2002-ci illər yeddġ CĠlddə
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
152
verilirdi. Azərbaycan sənayesi bu illərdə ən yüksək keyfiyyət nəticələrinə nail olmuşdu. Elmi-texniki nailiyyətlərin geniş tətbiqi nəticəsində ən yüksək keyfiyyətli məhsulların xüsusi çəkisi həmin dövrdə 1,3 faizdən 17,2 faizə qalxmışdı. Müəssisələrin texniki cəhətdən yenidən qurulması, elektrotexnika, radiotexnika, dəzgah istehsalı üçün güclü müəssisələr tikmək proqramının həyata keçirilməsi nəticəsində təcrübə-eksperiment zavodu istismara verildi, neft maşınqayırma, elektrotexnika və başqa müəssisələrin çoxu yenidən quruldu. 15 ildə maşınqayırmada istehsalın həcmi 5,3 dəfə artdı, yüzlərlə yeni maşın, aqreqat, avadanlıq, alət mənimsənildi. 42
Respublika elektrotexnika sənayesinin flaqmanı Sovet İttifaqının ən böyük zavodlarından biri - Bakı məişət kondisionerləri zavodu idi. Bu zavod 1975-ci ildə H.Ə.Əliyevin təşəbbüsü ilə tikildi. Bu zavodun tikilməyə başlanmasının birinci günündən onunla bağlı bütün məsələlər şəxsən H.Ə.Əliyevin daimi diqqəti və inadlı əməyi sayəsində həll olunurdu. Zavod ildə 400 min kondisioner istehsal etmək gücünə malik idi. 70-ci illərin axırlarında radiomaşınqayırma, elektrik sobaları istehsal edən zavodlar, alət istehsalı zavodunun ikinci növbəsi və başqa müəssisələrin tikintisinə başlandı. Respublikada iri maşınqayırma kompleksi ölkə üçün vacib olan neft-mədən texnikasının 70 faizdən çoxunu istehsal edirdi. 70-ci illərdə neft sənayesinin inkişafında da yeni dəyişikliklər
baş verdi. Həmin illərin ikinci yarısında 42 yeni perspektivli sahələr açıldı, 6 km və daha dərin quyuları istismar imkanları yarandı, neftçilər ilk növbədə dənizin 84 m dərinliyindən neft çıxaran buruqları yaratdılar, yer səthindən 15 km dərinlikdə nadir quyu qazdılar. Geoloji kəşfiyyatın effektivliyi xeyli yüksəldi, 22 neft və qaz yatağı kəşf olundu. 43 60-cı illərə nisbətən neftin sənaye ehtiyatları 3 dəfə, qazıntı isə 2 dəfə artdı. Bulla - dəniz, Muradxanlı, Kəmaləddin, 28 Aprel adına yeni neft yataqları neft və qaz verməyə başladı. Neft mədənlərinin yarıdan çoxu avtomatlaşdırıldı. 44
Üzən buruqlardan "Azərbaycan", "Xəzər", "Oktyabrın 60 illiyi" vasitəsilə dəniz suyunun 60-70 m qatı altında dərinliyi 6000 m-ə çatan quyular qazılırdı. 70- ci illərdə dərin dəniz özülləri hazırlayan iri zavodun tikintisinə başlanıldı. Zavod 1986-cı ildə fəaliyyətə başladı. 45 Bu istiqamətdə yeniliyin tətbiqi nəticəsində xeyli yüksək keyfiyyətli Azərbaycan nefti əldə edildi. Lakin bir çox müəssisələrdə yeni texnologiya zəif tətbiq edilir, neft məhsullarının itkisi baş verirdi. Qazıntıda, xüsusən kəşfiyyatda hələ çatışmazlıqlar var idi. Bunun nəticəsində neft hasilatını artırmaq kimi əsas vəzifə həyata keçirilmirdi. Bakı şəhərindəki 18 neft-qaz çıxaran və qazıntı ilə məşğul olan müəssisədən 8-i öz vəzifəsinin öhdəsindən gəlmirdi. 46
153
Neft çıxarılmasının azalması prosesi bütün yanacaq kompleksinin inkişafına mənfi təsir göstərirdi. Neft emalı sahəsində 1971-ci ildən geniş miqyaslı yenidənqurma işi həyata keçirildi. 1976-cı ildə YBNZ-də rcspublikada ən iri neft emalı kompleksi ELOU-AVT qurğusu istismara verildi, texnoloji proseslər təkmilləşdirildi, neft emalı üsulu yaxşılaşdırıldı, yüksək keyfiyyətli benzin istehsalı bir yarım dəfəyə qədər, yüksək keyfiyyətli sürtkü yağları istehsalı isə 7,5 dəfə artdı.
47
70-80-ci illərdə kimya və neft-kimya sənayesinə xlor, kaustik soda, kükürd turşusu, sulfanol istehsal edən iri müəssisələr əlavə olundu, sintetik yuyucu vasitələr, superfosfat istehsalı üzrə iri müəssisələr işə düşdü. Mineral gübrə, plastik kütlə, sintetik kauçuk və sulfanol, kükürd turşusu, məişət kimyası malları istehsalı çoxaldı. Respublikada energetika sənayesi sürətlə inkişaf edirdi. Araz üzərində İran İslam Respublikası ilə müştərək su-elektrik stansiyası, Sumqayıt elektrik stansiyasının ikinci növbəsi, "Qırmızı ulduz" elektrik stansiyasında iki iri boru generatoru işə düşmüşdü. Şamxor enerji kompleksinin və Azərbaycan Dövlət rayon elektrik stansiyasının tikintisinə başlanılmışdı. Əgər 1970-ci ildə Elektrik Stansiyalarının gücü 2741 min kilovat idisə, 1985-ci ildə bu, 4649 min kilovata bərabər olmuşdu, elektrik enerjisi istehsalı 12.027 milyon kilovat-saatdan 20.702 kilovat-saata çatmışdı. 48
Polad istehsalı 1970-ci ildə 441,4 min tondan 1980-ci ildə 575,0 tona çatmışdı. 49
Azərbaycan boru-prokat zavodunda II mexanikləşdirilmiş və avtomatlaşdırılmış xətlər istismara verilmiş, "252-2" boru-prokat dəzgahı yenidən qurulmuş, boru istehsalı 2,1 dəfə artmışdı. 50 Zavodun məhsullarından SSRİ-dən başqa 17 xarici ölkənin neft rayonlarında geniş istifadə olunurdu. 70-80-ci illərdə respublikada əlvan metallurgiya sənayesinin coğrafi sərhədləri genişləndi. 80-ci ildə bu istehsal sahəsi üzrə Bakıda, Naxçıvanda və Gəncədə müəssisələr yaradıldı. Yüngül sənaye məhsulları 1985-ci ildə əvvəlki illərə nisbətən artdı, pambıq lifi istehsalı 251,1 min ton, xam ipək sapı 456 ton, yun iplik 8,2 min ton, alt trikotaj paltarı 27,9 milyon ədəd, üst trikotaj paltarı 12,9 milyon ədəd, xalça-palaz və xalça məmulatı 4045 min kv.m-ə bərabər oldu. Azərbaycanın ənənəvi sənayesi - yeyinti sənayesi ən sürətlə inkişaf edən sahələr sırasında idi. Yeyinti məhsulları istehsalının həcminə görə Azərbaycan yüksək rekorda malik idi. Məsələn, 1985-ci ildə respublikada 76,8 min ton ət, 29,1 min ton kolbasa məmulatları, 219,6 min ton üzlü süd məhsulları, 54,8 min ton bitki yağı, 619,9 milyon şərti banka müxtəlif konservlər, 94,9 min ton qənnadı məmulatları, 164,1 milyon yarımlitrlik şüşə mineral sular, 117,9 min ton duz, 18,6 Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|