Tasdiqlayman” Koson 2-son kasb-hunar maktabi direktori I. M. Karimov

Taяnch tushunchalar:
Murakkab harakat.Maksimal koʼtarilish balandligi,Tezlikning gorizontal va vertical tashkil etuvchilari
Mashg’ulot shiori:
O’qishga imkon borligi-bu buyuk BAXT!
(S.A.Chapligin)


2-Ilova
“Tushunchalar taxlili” usuli uchun o’quv topshirig’i:

1-Kichik guruh uchun topshiriq

TUSHUNCHA	MAZMUNI
Vertikal tashkil etuvchisi
Murakkab harakat
Erkin tushish tezlanishi
Parabola

TUSHUNCHA	MAZMUNI
aylanma harakat
Sanoq sistemasi
Tangensial tezlanish
Ikki vektorning skalayar ko’paytmasi

2-Kichik guruh uchun topshiriq

3-Kichik guruh uchun topshiriq

TUSHUNCHA	MAZMUNI
Tezlanish
tezlik
Ko’chish
Yo’l

4-Kichik guruh uchun topshiriq

TUSHUNCHA	MAZMUNI
Trayektoriya
Algebraik yo’g’indi
Absolyut qattiq jism
Vektorlarni songa ko’paytirish va bo’lish

1-Slayd

Balandligi h ga teng bo‘lgan stol ustida to‘g‘ri chiziq bo‘ylab harakatlanayotgan sharcha (zoldir)ning harakatini kuzataylik. Dastlab sharcha o‘z inersiyasi bilan stolning ustki qismida to‘g‘ri chiziqli harakat qiladi.Sharcha stolning chetidan yerga yetib kelguncha ikkita harakatda qatnashadi.
Ya’ni, dastlabki yo‘nalishda o‘z harakatini davom ettir ayotganligi hamda vertikal yo‘nal ishda harakatlanib, pastga tushayot ganligini ko‘ramiz. Sharchaning bu harakati biror balandlikdan gorizontal otilgan jismning harakatiga misoldir. Bu harakatni tavsifl ash uchun XOY koordinata sistemasini tanlab olib, uni otilish nuqtasiga bog‘laymiz (1.10-rasm). Havoning qarshiligi hisobga olinmas darajada kichik bo‘lganda, jism gorizontal yo‘nalishda o‘zgarmas V_o tezlik bilan tekis harakat qiladi. Shuning uchun istalgan t vaqtdan keyingi gorizontal yo‘nalishdagi ko‘chishi yoki uchish uzoqligi quyidagicha hisoblanadi:



sarflangan vaqtga bog'liq kattalik. Tezlik nafaqat harakat tezligi, balki uning yo'nalishini ham ko'rsatadigan vektor kattalikdir.

2-Slayd

3-Slayd

4-Slayd

Egrichiziqbo‘ylabharakatlanayotganjismningko‘chishiuningbosibo‘tganyo‘ligatengbo‘lmaydi. Shuningdek, gorizontalotilganjismningharakatidavomidatezlikvektoriningmodulivayo‘nalishiuzliksizo‘zgaribturadi.





Tezlik grafigi.To'g'ri chiziqli tekis o'zgaruvchan harakatda tezlik grafigini chizish uchun ordinata o'qiga tezlik, abssissa o'qiga vaqtni joylashtiramiz

5-Slayd
Slayd

Tekis o’zgaruvchan harakatda yo’l formulasi va grafigi
Demak, gorizontga qiya otilgan jism koordinata boshidan o‘tuvchi parabola bo‘ylab harakatlanar ekan, chunki x = 0 da y = 0 bo‘ladi. Bu tenglamadagi x2 oldidagi koeffi tsiyentning manfi y ishorali bo‘lganligi parabola shoxlarining pastga qarab yo‘nalganligini anglatadi.Real sharoitlarda havoning qarshiligi uchish uzoqligiga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, 100 m/s bilan otilgan snaryad vakuumda 1000 m ga uchib borsa, havoda 700 m ga boradi. Tajribalar, otilish burchagini 30 – 40°
qilib olinsa, otilgan jism eng uzoq masofaga borishini ko‘rsatadi.

5-Ilova

Toifalash sharxini tuzish qoidasi:

4. 
   Toifalash bo’yicha ma’lumotlarni taqsimlashning yagona usuli mavjud emas.
   
5. 
   Bitta mini-guruhda toifalarga ajratish boshqa guruhda ajratilgan toifalardan farq qilishi mumkin.
   
6. 
   Ta’lim oluvchilarga oldindan tayyorlab qo’yilgantoifalarni berish mumkin emas, bu ularning mustaqil tanlovi bo’la qolsin.
   

O’quvchilar uchun yo’riqnoma:
Toifalashda jism harakatlari turlariga ahamiyat bering!


Toifalash jadvali (Eekspert varag’i)

TOIFALAR

6-Ilova
Uyga vazifa uchun masalalar

1-Masala:
Qanday burchak ostida jism uloqtirilsa uzoq masofaga uchib boradi

2-Masala:
72 km/h ni m/s ga aylantiring

7-mavzu. 1-LABORATORIYA ISHI: GORIZONTGA QIYA OTILGAN JISM HARAKATINI
Amaliy mashg’ulotiningo’qitish texnologiyasi
Mashg’ulot vaqti-80 daqiqa	O’quvchilar soni-26 nafar
Mashg’ulot shakli	Amaliy-bilimlarni takrorlovchisinov mashg’uloti.
Mashg’ulot rejasi	1.Opisaniyalar tarqatiladi. 2.Laboratoriya Shartlari tushuntiriladi,texnika xavsizligiga rioya qilgan holatda
O’quv mashg’ulotining maqsadi:Fizikada mustaqil ishlashga o`rgatib tushunchalarni shakllantirish, umumiy tasavvurlarni berish.
O’qitish natijasi:Nazariy olgan bilimlarni amalda qo’llanilishga o’rganadi hayotda qo’llayoladi
Pedagogik vazifalar: Xavfsizlik qoidalari bilan tanishtirish; Zarurat tug`ilganda jismni uzoqqa uloqtirish qoidalari tushuntiriladi Maxsimal balandlikka uloqtirish qoidalari o`rgatiladi Fizika fanining texnika va sport sohasidagi yutuqlarini yoritish;		O’quv faoliyatini natijalari: O`zini-o`zi himoya qilishni o`rganadi Amalda qo`llashni o`rganadilar Amalda qo`llashni o`rganadilar Amalda qo`llashni o`rganadilar Dunyoqarashlari rivojlanadi
O’qitish usullari		Amaliy
O’qitish vositalari		Laboratoriya ishlari matni, doska, bo’r, axborotli ta’minot; Ko’rgazmali materiallar (slaydlar), Laboratoriya jihozlari
O’qitish shakli		Ommaviy, frontal
O’qitish shart-sharoitlari		Maxsu laboratoriya vositalardan foydalanishga mo’ljallangan fizika laboratoriya xonasi
Qaytar aloqaning usul va vositalari		Og’zaki so’rov: tezkor so’rov; Nazorat so’rovlari:

“1-LABORATORIYA ISHI: GORIZONTGA QIYA OTILGAN JISM HARAKATINI

mavzusidagi nazariy va amaliy mashg’ulotning texnologik xaritasi

Faoliyat bosqichlari	Faoliyat mazmuni
	O’qituvchi	O’quvchi
1-bosqich. Mavzuga kirish qismi (15 daqiqa)	1.1.Tashkiliy qism: O’quvchilar bilan salomlashadi. O’quvchilarni darsga tayyorgarligini tekshiradi, Yo’qlama qiladi. Baholash myzonlarini yetkazadi.(1-ilova) 1.2.O’tgan mavzu bo’yicha o’quvchilarning bilimlarini suhbat shaklidagi savollar bo’yicha jonlashtiradi(2-ilova) 1.3.Yangi mashg’ulot mavzusi,uning maqsadlari va rejalashtirilgan natijalarni aytadi,ularning ahamiyati va dolzarbligini asoslaydi. Tekshirish jarayonida talabalarning bilimlari o’quv muammoni hal qilishda va mashg’ulot davomida faol qatnashishda yetarliligini aniqlaydi.	Tinglaydi Tinglaydi va javob oladi Tinglaydi va mavzuni yozib oladi. Tavsiya etilayotgan adabiyotlar ro’yxatini va internetdagi saytlarini yozib oladilar
2-bosqich Asosiy qism ( 50 daqiqa)	2.1 Aqliy hujum usuli yordamida ushbu fan bo’yicha ma’lum bo’lgan asosiy tushunchalarni aytishni taklif etadi. Aqliy hujum usuli qoidasini (4-Ilova)eslatadi. Barcha aytilayotgan takliflarni yozuv taxtasiga yozib boradi. Ushbu ish mashg’ulot yakunida tugatilishini ma’lum qiladi. 2.2. Slaydlarni Power point tartibida (5-Ilova)namoiyishva sharxlash bilan mavzu bo’yicha asosiy nazariy holatlarni bayon qiladi. Jalb qiluvchi savollar beradi. Berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi.2.2. Yozuv taxtasida yozilgan tushunchalarga qaytishni taklif etadi.	Fikrlarini aytishadi; Eshitishadi; yozishadi;Tinglaydilar; Savollar beradilar; Muhokama qiladilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd etadilar
3-Bosqich Yakuniy qism (15 daqiqa)	3.1 Mavzu bo’yicha yakun yasaydi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga o’quvchilar e’tiborini qaratadi. 3.2 O’quvchilarning mustaqil tayyorlanishlari uchun vazifa beradi;Uyga vazifa: Hisobot va xulosalar yozib keladilar Savol beradilar	Topshiriqlarni yozib oladilar