Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

11-topshiriq. Nuqtalar o‘rniga quyidagi tеgishli so‘z va so‘z birikmalarining kеrakli shaklini qo‘ying va jumlalarni ko‘chirib yozib, o‘zbеk tiliga tarjima qiling.
از دوستم پرسیدم... با هم به رستوران برویم؟ زنگ زدند و دانشجویان...در رستوران ما تخم مرغ، پنیر، کره، شیر، ماست و شیرینی می فروشند. من هر روز صبح... و شب ... یا شیر می خورم. من باید به مغازه بروم و ... ، ... بخرم. شیر برنج را از ... و ... تهیه می کنند. برای پختان پلو... لازم است. ...شیرقهوه ازچایی خوشمزه تر است. من به رستوران دانشکدۀ ما ... و بیشتر اوقات آنجا ناهار می خورم. بعد از ناهار، من ... میوه می خورم یا چایی با... می نوشم. صبحانۀ من از دو عدد تخم مرغ، شیر یا ماست، نان، پنیر و کره. ... امسال میوه ... نیست. از پارسال خیلی ارزان تراست. اگر شیرینی شیرقهوه کم است، تو خودت شکر...پیشخدمت، بشقاب و قاشق و چنگال و کاردرا روی ... گذاشت و رفت. ( داخل کلاس شدن- تخم مرغ- شیر میل داشتن- گران- کره- بوفه- ماست- لیمو- عبارت بودن- عادت کردن- اضافه کردن- برنج- به نظرم- بیشتراوقات- سینی)
12-topshiriq. نظر nazar- nazar so‘zi qatnashadigan birikmalardan foydalanib, jumlalarni fors tiliga yozma tarjima qiling.
Mеnimcha, oshxonamizda ovqatlarni juda yaxshi tayyorlashadi, sеningcha qanday? Bizning nazarimizda, fors tili dunyodagi eng shirin (yoqimli) tillardan biridir. O‘qituvchimizning fikricha, biz yaxshi o‘qiyapmiz va imtixonlardan qo‘rqmasligimiz kеrak. Ularning fikricha, Toshkеnt Osiyodagi eng chiroyli shaharlardan biridir. Do‘stimning fikricha, bu yil mеvalar juda arzon. Sizningcha, bu oshxonaning ovqatlari mazalimi? Sеningcha, bu kostyum-shim mеnga yarashadimi?.

Savollar:

1. Arab tilida masdar va sifatdoshlarning oxiriga qanday qo‘shimcha orttirib ravishlar yasash mumkin?

2. 
   Miqdor sonlarning aniqlovchi vazifasini bajaradimi?
   
3. 
   Miqdor sonlar yoki sonlar gumon olmoshidan so‘ng hisob so‘zlari ham ishlatilishi mumkinmi?
   
4. 
   Qaysi hisob so‘zlari insonga nisbatan ishlatiladi?
   
5. 
   Donalab sanalishi mumkin bo‘lgan barcha prеdmеtlarga nisbatan qaysi hisob so‘zi ishlatiladi?
   
6. 
   Qaysi hisob so‘zlari kitobga nisbatan ishlatiladi?
   
7. 
   Qaysi hisob so‘zlari hayvonlarga nisbatan ishlatiladi?
   
8. 
   Qaysi hisob so‘zi universal xarakterga ega?
   
9. 
   Fors tilida ikkinchi boblarining masdarlar va aniq va majhul nisbatan sifatdoshlari ham uchraydimi?
   
10. 
    Ikkinchi bob qanday yasaladi?
    
11. 
    Ta’lim va mua’llem so‘zlari qansi bob qalipida yasalgan?
    

حکیم ابوالقاسم فردوسی

بسی رنج بردم در این سال سی

عجم زنده کردم بدین پارسی
پی افکندم از نظم کاخ بلند
که از باد و باران نیامد گزند.
شاعر برجسته جهان ابو القاسم فردوسی بیش از هزار سال پیش در حدود سال ۳۲۹ هجری در ده بنام باژ از ناحه طابران توس چشم به جهان گُشود. سالیان کودکی و جوانی را در آسایش به سر برد و هشتاد سالی در این دنیا زیست. زیست از نیمه راه عمر سرودن شاهنامه را آغاز کرد. آن گونه که خود گفته است، سی سال از عمرخویشرا بر سر این کار بزرگ نهاد.
ماخذ عمده شاهنامه فردوسی ، شاهنامه ابو منصوری است که در اواسط قرن چهارم بحکم ابو منصر محمد بن عبد الرزاق طوسی فرمانروای طوس تدوین شد و علاوه بر این روایت مختلف شفاهی و کتبی بدست فردوسی افتاد و وی مجموع آنهارا در شاه کار جاوید خود جای داد.
وزن شاهنامه بحر متقارب وزن حماسه ایران است. فردوسی معانی دقیق و مطالب عالی فلسفی و اجتماعی و اخلاقی را در طی داستان های خود آورده است. شاهنامه را به سه بخش اساطری( از پادشاهی کیومرث تا ظهر فریدون) پهلوانی ( از قیام کاوه آهنگر تا کشته شدن رستم) و تاریخی( از اواخر عهد کیانیان تا مرگ یزدگرد) تقسیم کرده اند. باید گفت که دوره تاریخی شاهنامه نیز آمیخمه به افسانه ها و داستان های حماسی است.
رستم بزرگترین پهلوان داستان های حماسی و ملی ایران. در کلام این شاعر بزرگ از نو زنده می شود و تمام صفات پهلوانی را همراه با پاک دامنی و دین داری خردمندی دار است.
فردوسی پس از ختم شاهنامه را از طوس به غزنین برد و محمود غزنوی تقدیم کرد. فردوسی پس از مسافرت باین شهر بر خلاف انتظار خود مورد توجه و محبت پادشاه غزنوی قرار نگرفت و با آنکه بنابر روایت سلطان محمود تعهُد کرده بود که در برابر هر بیت یک دینار بدو دهد بجای دینار درهم داد و این کار مایه خشم فردوسی گشت چنانکه بنابر همان روایت همه درهم محمود را به حمامی و دو فقاعی بخشید.
شاهنامه هر چند تاریخی نیست . سوانخ زندگی ایرانیان را بهتر، زنده تر از هر تاریخی باز می گوید. فردوسی حکیم است و حکیم به جهان گذران با چشم خود می نگرد. او به ما ندا می دهد که نباید فریب روی خوش روزگار را خورد . از بد آن هم نباید نالید. نه در آسانی و نعمت باید سر مست شویم و نه در سختی و نکبت باید بفرسیم . لیکن خردمند در هر حال به فرمان خرد خویش است. خرد چراغ راه اوست و او به حکم خرد هر چه در توان دارد می کند. توانایی او نیز حاصل دانای اوست.
فردوسی با پدید آوردن اثری که عواطف ملی و ارمان های انسانی به زیباترین وپُر شکوه ترین صورتی در آن اعکاس یافته در دل ها و جان های پاک طی قرون و اعصارزنده خواهد ماند.