Termiz davlat universiteti

2.2. Internetning hayotimizdagi o'rni
Internet zamonaviy insonning kundalik hayotining ajralmas qismiga aylandi. Uning yordami bilan siz har doim kerakli ma'lumotlarni topishingiz, istalgan vaqtda video qo'ng'iroq qilishingiz, turli xil xizmatlar uchun to'lovlarni amalga oshirishingiz mumkin. Internet tufayli hayotning barcha sohalarida deyarli cheksiz imkoniyatlar mavjud. Internet bizning hayotimizda muhim rol o'ynaydi. Ammo buni albatta yaxshilik yoki yomonlik deb atash mumkin emas. Shu nuqtai nazardan, siz metaforik ravishda Internet tarmog'ini oshxona pichog'i bilan taqqoslashingiz mumkin. Siz uni mazali taom tayyorlash uchun ishlatishingiz mumkin. Yoki siz odamni o'ldirishingiz mumkin. Va har kim o'z tanlovini qiladi, uning oqibatlari uchun javob beradi. Inson hayotidagi Internet, shaxsning o'ziga qarab, yaxshi yoki yomon. Axir, agar u o'ziga qaramlikni yoki sog'likka zarar etkazishni tanlasa - kelajakda u mustaqil ravishda "hisob-kitoblarni to'lashi" kerak bo'ladi. Internetdan yaxshilik uchun foydalanadiganlar unda ijobiy tomonlarni ko'rishadi.

• 
  Internet - bu ma'lumotlarning ajoyib ombori. Har bir inson o'z resurslariga murojaat qilishi va o'z savoliga javob topishi mumkin. Entsiklopediyalar va ma'lumotnomalar uzoq o'tmishda. Endi har bir savol uchun javobni Internetdan topishingiz mumkin.
  
• 
  Muloqot uchun deyarli cheksiz imkoniyatlar. Inson ijtimoiy tarmoqlarda, xabarchilarda muloqot qilishi, bir xil qiziqishdagi do'stlarni topishi mumkin. O'smir hayotidagi Internet sizning ichki dunyomizni boshqalar bilan bo'lishishning eng muhim usuli bo'ldi.
  
• 
  Internetda siz mutaxassis bilan maslahatlashishingiz, fikringizni bildirishingiz va muloqot qilishingiz mumkin.
  
• 
  Siz musiqa tinglash, rasmlarni ko'rish, o'yin o'ynashdan zavqlanishingiz mumkin.
  
• 
  Shuningdek, siz ish topishingiz mumkin. Dizaynerlar, dasturchilar va boshqa ko'plab odamlar Internetda pul ishlash imkoniyatiga ega.
  
• 
  Siz o'zingizning mahsulotingizni Internetda reklama qilishingiz mumkin. Internet - bu biznesmenlar uchun o'z mahsulotlarini reklama qilish va yangi xaridorlarni topish uchun ajoyib joy. 
  

Internetning zaif tomonlarini ham sanab o'tishingiz mumkin:

• 
  Turli xil ma'lumotlarning nazoratsiz joylashuvi haqiqat ma'lumotlarini ishonchsiz ma'lumotlar bilan aralashtirib yuborishga olib keldi. Axborotni endi o'zlashtira boshlagan yoshlar uchun bu dunyo haqidagi buzuq g'oyalarga olib keladi.
  
• 
  Ijtimoiy tarmoqlarda oddiy odamlar bilan bir qatorda firibgarlar, manyaklar va noqonuniy niyatli boshqa odamlar ham ishlaydi. Internet hayotimizdagi haqiqiy xavf manbaiga aylandi.
  
• 
  Erkinlik sharoitida asotsial xarakterdagi saytlar ko'payib ketdi. Ularning xo'jayinlari firqalar, ekstremistik guruhlardir. Ular zo'ravonlik va tajovuzni targ'ib qiladilar. Ushbu guruhga bolaning psixikasiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan pornografik tarkibga ega saytlar kiradi.
  
• 
  Izohlarning Internetda bepul joylashtirilishi odobsiz so'zlarning hamma joyda bo'lishiga olib keldi. Ko'rinib turgan anonimlik qasamyod qilish odatiy holga aylandi.
  
• 
  O'yinlarning mavjudligi kompyuterga qaramlik kabi falokatga aylandi. Qimorga qaramlik giyohvandlikka o'xshaydi. "Yangi hayot" olish imkoniyati o'yinchilarga virtual hayot va haqiqat o'rtasidagi chegarani yo'q qilish uchun aylandi.
  
• 
  Ijtimoiy tarmoqlarda fotosuratlarni joylashtirish Internetga qaramlikning eng xavfli turlaridan biriga aylandi.O'zining ahmoqligi tufayli kamdan-kam uchraydigan zarbani olishga urinayotgan o'spirinlar ko'pincha o'z hayotlarini xavf ostiga qo'yishadi. 
  

Internetsiz hayot
Bir paytlar kompyuterlar va Internet odamlar uchun hozirgi kabi muhim emas edi. O'yin pristavkalari paydo bo'lishi bilan hamma narsa asta-sekin o'zgarishni boshladi. Ko'p odamlar "Mario", "Counter", "Teenage Mutant Ninja Turtles" va "Tanks" o'yinlarini eslashadi. Bu birinchi qo'ng'iroq bo'ldi - asta-sekin texnologiyalar inson hayotiga kirib bora boshladi. Bolalar va o'spirinlar televizor ekrani oldida soatlab o'tirib, o'yinning keyingi bosqichini bajarishga urinib ko'rishlari mumkin edi, keyin ular g'alabalarini sinfdoshlari bilan ishtiyoq bilan bo'lishishdi. Asta-sekin Internet hayotimizda muhim ahamiyat kasb etdi. Biroq, keyinchalik bu umumiy ommaviy xarakterdan juda uzoq edi. Vaqt tovush tezligida shoshilay boshladi. Kechagi bolalar ulg'ayishdi, darsliklar ustida ishlashdi, tuni bilan imtihonlarga tayyorgarlik ko'rishdi. Hayot har doim ham yoqimli kutilmagan hodisalar keltirmagan. Bolalar o'zgardi, hayotning o'zi ham o'zgardi. Va endi birinchi mobil telefonlar paydo bo'la boshladi. Kompyuter asta-sekin hamma narsani almashtirdi - endi kutubxonalar bo'sh. Endi ko'chalarda yog'och tayoq bilan mushketyor o'ynayotgan bolalar bilan uchrashmaysiz. Bularning barchasi modadan chiqib ketdi. Bizning hayotimizdagi Internet boshqa ma'lumot manbalarini, ko'ngil ochish usullarini almashtira boshladi. Tarmoqlar odamlar o'rtasidagi jonli muloqot tobutidagi so'nggi mixga aylandi. ⁵
Hammasi butunlay teskari o'girildi. Endi biz haqiqiy aloqadan zavq olishni to'xtatdik - hamma narsa virtual dunyoda sodir bo'ladi. Inson o'z his-tuyg'ularini dumaloq sariq rasmlar orqali ifodalaydi, u o'zining ichki fikrlarini blogga joylashtiradi, boshqa Internet foydalanuvchilarining yoqtirishlari va reaktsiyalarini keskin kuzatib boradi. Albatta, odamlar bir-birlari bilan uchrashishni to'xtatmaganlar. Ammo bu aloqa yanada beparvo bo'lib qoldi va ko'pincha uning o'rniga virtual aloqa almashtirilmoqda. Psixo-emotsional ehtiyojlarni tabiiy qondirish uchun deyarli vaqt qolmadi. Har doim taraqqiyot qadimgi zamonlarga intilib, haqorat qilingan edi, deyishimiz mumkin. Biroq, har bir narsada oqilona chegara, muvozanat bo'lishi kerak. Bugungi kunda hayotimizdagi Internet har qanday yoshdagi odamlarda giyohvandlikka olib keladi. Zamonaviy jamiyat dastlab muvozanatning ozgina oqishini, so'ngra asta-sekin bir tomonga burilishini ko'rdi.
Shu bilan birga, kompyuter va Internetga qaramlik kattalar va bolalarga salbiy ta'sir qilishi mumkin. Ammo, internet ko'plab foydali jihatlari bilan bir qatorda salbiy oqibatlarini ham namoyon qilmoqda. Aholida, ayniqsa, yoshlarda axborot iste'moli madaniyatining pastligi, turli xabarlar oqimidan kerakligini ajratib olishda bilim, malaka va ko'nikmaning yetishmasligi ba'zilarning g'arazli kimsa va oqimlar ta'siriga tushib qolishlariga, internet qaramligi kasalligiga yo'liqishlariga sabab bo'lmoqda. Texnologiya eng rivojlangan davlatlardan bo'lmish Xitoy Xalq Respublikasida internetga qaramlik kasallik sifatida e'tirof etilganligi va uni davolovchi maxsus shifoxonalar tashkil etilganligi buning yorqin isboti bo'la oladi. Yoshlarning juda ko'pchiligining internetga qaramligi butunjahon dunyoda global muammo bo'lib ulgurgan.
Bu esa butunjahon dunyo kelajagi uchun fojea, chunki internetga qaram bo'lgan inson o'z qobig'iga o'ralashib qoladi va atrof olamdan bexabar qoladi, virtual-internet olami ularni mas'uliyatsiz, dangasa va loqayd qilib qo'yishidan tashqari sog'lig'iga va ruhiyatiga ham anchagina zarari bor. Agar insonlar, ayniqsa, yoshlar zamonaviy kompyuter o'yinlariga haddan tashqari berilib ketgan bo'lsa, ularni o'ynayotganda u qahramonlar roliga kirishib ketadi, haqiqiy vaqt va hayot tushunchasini yo'qotadi. Masalan, inson o'zini o'rnida tasavvur qilayotgan o'yin qahramoni halok bo'lsa, hatto, bu inson ham o'zini o'ldirishi mumkin. Internetning bunday salbiy tomonlari bo'lsa-da zamonaviy texnologiyalarning foydasi ,albatta, ko'proq bizning hayotimizda va undan unumli foydalanish o'z qo'limizda.
Xulosa
Xulosa o’rnida aytmoqchimizki, hozirgi kunda jamiyatimiz hayoti fan texnologiyalar rivoji bilan tobora uyg’unlashib borayotgan bir davrda yashamoqdamiz. Shunday ekan, har birimiz ijtimoy tarmoqlardan foydalanish madaniyatiga amal qilishimiz, o’z navbatida, uni atrofdagilarga ham o’rgatish foydadan xoli bo’lmaydi. Binobarin, yoshlarning ruhiy-ma’naviy olamini zararli unsurlardan, turli xil buzg’unchi, yod va zararli g’oyalardan himoya qilish orqali taraqqiyot poydevori yaratiladi. Zero, ma’naviy barkamol, intellektual salohiyati yuqori avlod tarbiyasi nafaqat O’zbekistonda, balki butun jahonda eng muhim vazifalardan biri sifatida namoyon bo’lmoqda. Aynan ma’naviy barkamol avlod mamlakat ertasini belgilab beradi. Ma’naviy barkamollik esa jamiyat taraqqiyotining muhim omili.
Zamonaviy texnologiya va internetning ijobiy tomonlari juda ham ko'p va u insonlarning internet va texnologiyadan qanday yo'lda foydalanishiga bog'liq. Hozirgi zamonaviy dunyoda har kuni kompyuterdan foydalanadiganlar soni juda ko'p va ularning aksariyati o'z hayotlarini butunjahon tarmog'i bo'lmish internetsiz tasavvur qila olmaydilar, aksincha, uni dunyodagi eng katta yutuq deb hisoblaydilar. Bu bir tomondan to'g'ri, chunki insonlar endi kutubxonalarga borishi, u yerda bo'lmasligi mumkin bo'lgan ma'lumotlarni qidirishi yoki kimdir undan foydalanishini kutishi shart emas va ,ayniqsa, hozirgi kunda hech kim bir narsani soatlab kutishni xohlamaydi. Ammo, bugungi kunda texnologiya va internet shunchalik rivojlanib bormoqdaki, ular orqali har bir foydalanuvchi o'zi xohlagan hamma narsani topa olishi mumkin va unda ko'p vaqt va kuch sarflanmaydi. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari zamonaviy jamiyatlarning iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va madaniy rivojlanishida muhim va balki hal qiluvchi rol o'ynaydi. Axborot texnologiyalari har qanday zamonaviy jamiyat hayotining barcha jabhalariga ta'sir ko'rsatadigan strategik muhim sanoat hisoblanadi. U alohida shaxslar va umuman jamiyatlarning iqtisodiy o'sishi va ijtimoiy rivojlanishi uchun keng imkoniyatlarni ham yaratadi. Ta'lim jarayonidan kelib chiqqan holda aytadigan bo'lsak, zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish, albatta, o'qituvchi uchun ham o'quvchi uchun ham mavzuni tushuntirish va tushunishda juda samarali va qulay. Masalan, dars jarayonini oddiy tushuntirishdan va doskada bo'r orqali yozishdan ko'ra kompyuterdan slaydlarni namoyish etib o'quvchilarda tasavvur uyg'otish, o'yin texnologiyalari bilan ularni qiziqtirish orqali o'qitish ancha foydali bo'ladi va mavzu haqida tasavvurga ega bo'linganligi uchun xotirada uzoq vaqt muhrlanib qoladi.
Shunday qilib, har bir narsaning me'yori yaxshi deganlaridek, zamonaviy texnologiya asrida yashasak ham internetdan kamroq va foydali yo'llarda foydalanishni o'rganishimiz va o'rgatishimiz kerak va bu bizning kelajagimiz uchun vazifamizdir. To'g'ri, hozirgi kunda hech kim yo'qki biror bir mobil aloqasi va internetdan xabarsiz bo'lsa, ayniqsa yoshlarda kattalarga qaraganda tez o'rganuvchan bo'lganligi uchun bu narsa ular orasida juda tez va keng yoyilib kelyapti. Shuning uchun, bizning kelajagimiz bo'lmish avlodni Internetda muloqot qilishga o'rganib borishida, ularga tarmoqda umuman, o'z shaxsiy ma'lumotlari, uy telefoni raqami, manzili, shuningdek, ota-ona va yaqinlarining shaxsiy ma'lumotlarini berish mumkin emasligini tushuntirish kerak. Virtual «do'stlari» orasida yomon niyatli kimsalarga duch kelish xavfi va ular bilan haqiqiy hayotda uchrashishlari, ishonuvchan odatlariga ko'ra begonalar bilan dildan suhbatlashishlari xavfini alohida ta'kidlash zarur. Bunday muloqotlar ko'pincha kiberjinoyatchilar ya'ni internet orqali jinoyat qiluvchilar uchun juda qulay sharoit ekanligini har bir o'smir bilmog'i lozim va yoshlarning internetdan foydalanishini qattiq nazorat qilish kerak.