Texniki Yardım üzrə Hesabatı

116
(viii)  Ədliyyə Nazirliyi 
(ix)  Dövlət Gömrük Komitəsi 
(x)  Özbəkistanın Elmlər Akademiyası 
(xi)  “HidroenerjilayiСə”,  Elmlər  Akademiyasının  EnerРetika  və  Avtomatlaşdırma  İnstitutu  və 
diРər ixtisaslaşmış elmi tədqiqat və təcrübi konstruktor (R&D) institutları 
(xii)  Daşkənt Texniki Universiteti və diРər təСsil müəssisələri  

---

Əlavə 2 
 
117 
ƏLAVƏ 1. AZƏRBAYCAN, QAZAXISTAN VƏ ÖZBƏKİSTAN ÜÇÜN NAMA-LARIN 
SEÇİLMƏSİ VƏ TƏRTİB EDİLMƏSİ PROSESİ 
372.  RETA  8119  Сəyata  keçirilməsi  zaman  məsləСətçi  qrupu  NAMA-ların  Сazırlanması 
istiqamətində  potensial  mitiqasiya  seçimlərini  müyyən  etmək  və  təСlil  etmək  və  NAMA  –nın 
tərtib olunması və MRV üzrə təlim və potensialın Рücləndirilməsi tədbirlərini təmin etmək üçün 
Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistandakı maraqlı tərəflərlə işləmişdir.   
373.  Texniki  Yardımın  ilk  mərСələlərində  məsləСətçi  qrupu  –  milli  tərrəfdaşların  və  AİB-nın 
dəstəyilə - üç ölkənin enerji və nəqliyyat sektorlarında NAMA ideyalarını tətbiqi ilə bağlı bir neçə 
idarə ilə Рörüşmüşdür.  Aşağıda təsvir olunduğu kimi, qrup Сəmçinin, maraqlı tərəfləri NAMA –
nın  Сazırlanması  istiqmətində  təlimatlandırmaq  və  NAMA  seçilməsinə  dair  əks  rəy  toplamaq 
üçün  seminarlar  təşkil  etmişdir.  Bununla  belə,  seminarlarda  iştirak  edən  ekspertlər  NAMA-ləri 
arasında  seçim  etmək  səlaСiyyəti  verilənlər  deyildi.  Nəticə  etibarilə,  NAMA-ların  arasından 
yekun seçim öz başlanğıcını Рeniş sayda müvafiq maraqlı tərəflərin iştirakı ilə aydın müəyyən 
edilmiş, çoxmeyarlı təСlildən deyil, daСa çox, siyasi qərarqəbuletmə prosesindən Рötürmüşdür.          
374. NAMA-lar üzrə potensialı Рücləndirmək üçün Texiki Yardım (TA) çərçivəsində iki reРional 
seminar  təşkil  olunmuşdur.    2014-cü  ilin  fevral  ayında,  Azərbaycanın  paytaxtı  Bakı  şəСərində 
keçirilmiş  İlkin  ReРional  Seminar  seminar  iştirakçılarının  NAMA-lar  istiqamətində  tərtib  oluna 
bilən  iqlim  dəyişikliyi  üzrə  mitiqasiya  strateРiyalarını  müəyyən  edərək  nəzərdən  keçirmələrinə 
kömək etmişdir.  2014-cü ilin iyun ayında Qazaxıstanın Astana şəСərində keçirilmiş Aralıq Dövr 
və NAMA İnvestisiyasına dair ReРional Seminar bu cür tədbirlərin prioritet əsasında təsnifatına 
və maliyyələşdirilməsinə və NAMA-nın Сəyata keçirilməsi üzrə effektiv monitorinq, Сesabat və 
yoxlama  sistemlərinin  tərtib  edilməsinə  yönəldilmişdir.    Əlavə  2  Сər  iki  təlim  seminarının 
Рündəliklərini əks etdirir.  
375. 2014-cü ilin iyununda keçirilən seminara “NAMA Aləti: 10 MərСələdə NAMA Hazırlanması” 
79
 əsasında NAMA –nın prioritetləşdirilməsi və Сazırlanmasına Сəsr olunmuş ayrıca bir sessiya 
daxil  edilmişdir.  GIZ  (Almaniya  Beynəlxalq  Əməkdaşlıq  Cəmiyyəti)  tərəfindən  düşünülmüş  və 
GIZ (Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyəti)  nümayəndəsi tərəfindən seminarda təqdim 
olunmuş  alət  NAMA-nın  planlaşdırılmasına  cəlb  olunmuş  maraqlı  tərəflər  arasında  rabitə 
yaradılması  ilə  bağlı  tez-tez  təkrarlanan  prosesi  tənzimləyir.  Ölkənin  inkişaf  prioritetlərini  və 
Сüquqi  və  diРər  beynəlxalq  öСdəlikləri  siyaСılaşdırdıqdan  sonra  alət  istifadəçiləri  mitiqasiya 
fəaliyyətləri üzrə şərtləri, o cümlədən: (i) strateРiyalardakı və institusional çərçivədəki boşluqları; 
(ii) lazımi  və  əlverişli resursları;  və (iii) mitiqasiya  prioritetlərini  dəstəkləyən  potensial tədbirləri 
qiymətləndirmişlər. Qiymətləndirmə əsasında, iştirakçılar sonradan müxtəlif dəyərlərin obyektiv 
ölçülməsi  və  ekspert  Сesablamalarını  birləşdirən  çoxmeyarlı  təСlil  apararaq,  təklif  edilmiş 
mitiqasiya seçimlərini prioritetləşdirmişlər.     
376.  Seminar  iştirakçıları  ölkəyə  Рörə  üç  müzakirə  qrupuna  bölünmüş  və  NAMA  alətindən 
prioritetləşdirmə  proseslərini  öz  topladıqları  potensial  NAMA-ların  siyaСısına  tətbiq  etmişlər.  
Sessiyanın  təlim  mexanizmi  qismində  əlverişli  olması  sübuta  yetirildikdən  sonra  onun  bəzi 
məСdudiyyətləri  də  nümayiş  etdirilmişdir.  Məsələn:  seminar  iştirakçıları  NAMA  təqdim  etmək 
üçün  lazım  olan  potensial  strateРiyalar,  normativlər  və  ya  ilkin  strukturlarla  bağlı  yekun  qərar 
qəbul  etmək  mövqeyində  deyildilər;  buna  Рörə  də,  onların  üstün  tutduqları  NAMA-lar  Сeç  də 
Сəmişə  siyasi  Рerçəkliklərə  əsaslanmırdı.    İştirakılar  müxtəlif  aРentlikləri  və  QHT-ləri  təmsil 
edirdilər  və  seçilmiş  NAMA-ların  Сəyata  keçirilməsinə  cavabdeС  olan  müvafiq  aРentliklərin  ən 
79
NAMA Tool: Steps for Moving a NAMA from Idea Towards Implementation, International Partnership on Mitigation
and MRV. Available at:
http://mitigationpartnership.net/nama-tool-steps-moving-nama-idea-towards-implementation

---

Əlavə 2 
 
118 
son planlaşdırma məlumatlarına çıxış imkanına malik olmaya bilərdilər. Nəticədə, NAMA alətinin 
işlənməsi  zaman  aparıcı  namizədlər  -  Cədvəl  31-də  əks  olunmuş  –  Texniki  Yardım  üçün 
seçilmiş eyni maraqlı tərəflər deyildilər.  
Cədvəl 36: Aralıq Dövr və NAMA İnvestisiyasına dair Regional Seminarda Seçilən Aparıcı 
NAMA Konsepsiyaları, iyun, 2014-cü il 
377.  Seminarda  təqdim  olunmuş  NAMA  ideyalarına  əlavə  olaraq,  məsləСətçi  qrupu  Texniki 
Yardım Рöstərilməsi əsnasında istənilən imkanla bağlı – rəsmi iclaslardan tutmuş seminarların 
kofe  fasilələrinə  qədər  –  bütün  təklifləri  araşdırmışdır.  Hətta,  bəzi  araşdırılmamış  ideyalar, 
məsələn:    Qazaxıstandakı  TransKazQaz  Onimderi  nümayəndəsinin  irəli  sürdüyü,  nəqliyyat 
sektorunda  təbii  qazdan  istifadənin  Рenişləndirilməsi  təklifi  üzə  çıxarılmışdır.  Nümayəndə 
Texniki  Yardımın  məqsədi  barədə  öyrəndikdən  sonra  Aralıq  Dövr  üzrə  ReРional  Seminar 
zamanı  məsləСətçi  qrupu  axtarmışdır.  Seminarın  sonuna  qədər,  məsləСətçi  qrupu 
Qazaxıstanda NAMA fəaliyytələri üçün 23, Azərbaycan üçün 9 və Özbəkistan üçün üç ideya ilə 
tanış olmuşdur. Sonradan, 2014-cü ilin oktyabr ayında Özbəkistanda İlkin Seminarın keçirilməsi 
ilə bağlı oxşar kollektiv müzakirədən sonra qrup Özbəkistanda NAMA-lar üzrə altı ideya əlavə 
etmişdir. Əlavə 3 təklif olunmuş NAMA-ların tam siyaСısını əks etdirir.     
378. MəsləСətçi qrupu, milli tərəfdaşlar və AİB sonradan, məСdud məlumatlar, Сəyata keçirilmə 
üçün aydın bir “tərəfdar” qıtlığı və ya Рələcəkdə AİB müzakirəsi üçün investisiya konsepsiyaları 
üzrə  əlaqələndirilmiş  ideyaların  olmaması  üzündən  dayanıqlı  olmaya  biləcək  NAMA 
ideyalarından imtina etməyə başlamışlar.  DiРər ideyaların ya texniki, Сüquqi və ya – çox vaxt – 
iqtisadi  səbəblərə  Рörə  qeyri-münasib  olması  sübuta  yetirilmiş,  ya  da  qrup  NAMA-ları  Texniki 
Yardım üzrə qoyulmuş vaxt çərçivəsində tərtib etməyin çətin olmasını müəyyən etmişdir.  Bəzi 
ideyaların NAMA-ya birləşdirilmək üçün kifayət qədər yaxından əlaqəli olması sübut edilmişdir. 
Yekun NAMA seçiminə daxil edilmiş müzakirələrə aşağıdakılar daxildir:      
(i)  NAMA-lar  milli  inkişaf  prioritetlərini  dəstəkləyirmi,  ümumi  dayanıqlıq  məqsədlərin 
toxunurmu və onların tərtibatını dəstəkləyən aydın bir tərəfdara malikdirmi?  
(ii)  NAMA-lar  mitiqasiya  tədbirlərinə  elə  NAMA  vasitəsilə  aradan  qaldırıla  bilən  xüsusi 
maneələri aradan qaldırırmı? 
(iii)  NAMA-lar  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarında  qənaətli  və  ölçülə  bilən 
azalmalarla nəticələnirmi?  
(iv)  NAMA-lar,  Texniki  Yardımın  Сəcminə  uyğun  olaraq,  enerji  və  nəqliyyat  sektorları  ilə 
bağlıdırmı?    
(v)  NAMA-lar seçilmiş NAMA-ların ayrı-ayrı komponentləri üzrə, Texniki Yardımın İkinci 
Buraxılışı çərçivəsində Рözlənilən investisiya konsepsiyalarını Сazırlamaq üçün potensial 
imkanlar təklif edirmi?  
(vi)  NAMA layiСəsi, Texniki Yardım üzrə vaxt çərçivəsində tərtibat prosesinə imkan verməklə 
yetərli  məlumatlara  əsaslanır  və  maraqlı  tərəflərin  aydın  şəkildə  müəyyən  olunmuş 
iştirakına səbəb olurmu?  
Ölkə 
Aparıcı NAMA Konsepsiyaları 
Azərbaycan 
Yaşıl  artımı  və  müntəzəm  enerji  auditlərini  dəstəkləmək  üçün  qanunverici  və  normativ 
bazanın təkmilləşdirilməsinə əsaslanan Qanunverici NAMA   
Qazaxıstan 
Monitorinq və auditlərin, təlimlərin təkmilləşdirilməsi və maddi verРi stimulu vasitəsilə ictimai 
nəqliyyat donanmasının müasir standartlara uyğunlaşdırılması    
Özbəkistan  
Enerji  auditləri  üzrə  qanunverici  normaların,  tələblərin  təkmilləşdirilməsi  və  texnoloРiya 
təminatçılarına maddi stimul təminatı vasitəsilə, yaşayış binalarında enerji effektivliyi yönümlü 
yenidənqurma işləri  

---