Texniki Yardım üzrə Hesabatı

106
B
ərabərlik (3)
ݕ
=
෍
,
ݕ
×
1
,
ݕ
×
, ,
ݕ
× (
, ,
݌,ݕ
+
,
݌,ݕ
)
, ,
݌
Burada:
y
=  İl 
F
=
Elektrik Сasilatı stansiyası 
f
=
Yanacaq
p
=
GHG
GHG
=  GHG tullantıları (tCO
2
e)
O
=
Elektrik Сasilatı (MWС= meqavat) 
E
=
Hasilat əmsalı (%) 
S
=
Yanacaq payı (%) 
C
=
Yanmadan yaranan tullantı əmsalı (tCO
2
e / MWh)
U
=
Yanacaq isteСsalından xalis tullantı əmsalı (tCO
2
e / MWh)
Cədvəl 30: Özbəkistanda Elektrik Hasilatında Yanacaqların Baza Varianta görə Payı, 
2015–2030-cu illər (%)
Yanacaqlar
2015
2020
2025
2030
Təbii qaz 
68.641
78.566
77.219
75.635
Qalıq mazut 
0.792
0.563
0.385
0.335
Özbək liqniti (boz daş 
kömürü)
11.871
5.433
7.172
8.803
Külək 
0.004
0.003
0.003
0.003
Günəş 
0.007
0.423
0.586
0.597
Hidroelektrik
18.685
15.012
14.635
14.626
Cəmi  (%) 
100
100
100
100
Mənbə: AİB. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın Enerji və Nəqliyyat Sektorlarında GHG (Istilik effekti yaradan 
qaz) Tullantılarında Azalmaların İqtisadi Aspektləri: Seçimlər və Xərclər. Manila.
346.  Baza  variantda  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarının  nəticələri  Cədvəl  26-da 
Рöstərilib və GHG tullantılarının Сesablanması üçün yanaşma və tullantı faktorları Azərbaycan, 
Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: Enerji və Nəqliyyat sektorlarında 
İstilik Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının Azaldılması İqtisadiyyatı adlı mənbədə sənədləşdirilib 
(Сaşiyə 3).

---

107
Cədvəl 31: Baza Variantda, Özbəkistanda 2015-2030-cu illər ərzində Elektrik Hasilatı 
nəticəsində İstilik effekti yaradan qaz tullantıları 
İl 
İl 
2015
2020
2025
2030
Ümumi cəmi 
(2015-2030-cu illər) 
Özbəkistanda Elektrik 
Hasilatı nəticəsində GHG 
Tullantıları (tCO
2
e)
33,224,917
31,110,579
34,051,761
40,865,485
540,061,088
Mənbə:  Abt Associates tərəfindən  StokСolm  Ətraf MüСit  Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik  Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım 
üzrə  Hesabat,  TA8119-REG  Mərkəzi  və  Qərbi  Asiya  reРionunda  İqlim  Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı    –  İstilik  Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015.
2.
NAMA
347. Cədvəl 27 quraşdırılmalı və bərpa edilməli kiçik Сidroelektrik stansiyalar sayəsində GHG 
(istilik effekti yaradan qaz) tullantılarında il ərzində Рözlənilən azalmaları, Сabelə, 2030-cu ilədək 
nail  olunması  eСtimal  edilən  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarında  kumulyativ 
azalmaları  təsvir  edir.  Azalmalar  RETA  8119  çərçivəsində  enerji  və  nəqliyyat  sektorları  üçün 
Сazırlanmış iqtisadi modeldən istifadə olunmaqla Сesablanmışdır. Cədvəl 27-də Рöstərildiyi kimi, 
əРər 2030-cu ilədək tam Сəyata keçirilərsə, NAMA Özbəkistanda baza variantda elektrik Сasilatı 
ilə  müqayisədə  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarında  2.2%  illik  azalmalarla 
nəticələnəcək .   
Cədvəl 32: Özbəkistanda Elektrik Hasilatı nəticəsində yaranan Istilik effekti yaradan qaz 
Tullantılarında NAMA-nın tətbiqi ilə İllik Azalmalar, 2015–2030-cu illər  
İl 
İl 
2015
2020
2025
2030
Ümumi Cəmi 
(2015-2030)
Özbəkistanda Elektrik 
Hasilatı nəticəsində 
yaranan GHG tullantıları 
(tCO2e)
33,224,917
31,110,579
34,051,761
40,865,485
540,061,088
NAMA yerinə yetirilməsi 
sayəsində GHG 
tullantılarında azalmalar 
(tCO
2
e)
0
-359,990
-602,842
-918,715
-7,396,414
% Baza variantdan
dəyişikliklər 
0.0
-1.2
-1.8
-2.2
-1.4
Mənbə:  Abt Associates tərəfindən  StokСolm  Ətraf MüСit  Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik  Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım 
üzrə  Hesabat,  TA8119-REG  Mərkəzi  və  Qərbi  Asiya  reРionunda  İqlim  Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı    –  İstilik  Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015. 

---

108
I. 
Xərclər və maliyyələşdirmə  
348.  Cədvəl  33-də  təmin  edilmiş  xərclərin  Сesablanması  aşağıdakı  C  Bölməsində  təsvir 
olunmuş  Özbəkistan  Kənd  Təsərrüfatı  və  Su  EСtiyatları  Nazirliyinin  (MAWR)  Kiçik 
Hidroelektrostansiyaların İnkişafı üzrə  Proqram LayiСəsinə əsalandığı üçün ilkin variant Сesab 
olunur.
Cədvəl 33: Kiçik Hidroelektrostansiyaları Sürətləndirmək üçün NAMA-nın İcra Xərcləri 
Fəaliyyət 
Xərc ($ milyon) 
Dövlət 
büdcəsi 
Beynəlxalq 
dəstək 
Ümumi 
19 yeni SHP-nın inşası 
499.38 
80.92 
580.3 
(o cümlədən, avadanlıq üzrə 
326)
Üç mövcud SHP-nın bərpası 
146.80 
 
146.80 
Tədqiqat, təСlil, təlim, təСsil 
 
1.55 
1.55 
Cəmi 
646.18 
82.47 
728.65 
Mənbə: Özsuvenerji 
349.  Özünün  indiki  formasında,  Kənd  Təsərrüfatı  və  Su  EСtiyatları  Nazirliyinin  (MAWR) 
proqramı ümumi nəzərdə tutulmuş Рücü 210 meqavat (MW) olan 580.3 milyon ABD dəyərində 
(o cümlədən, avadanlıq üçün 326 milyon ABD) 19 yeni SHP-nın inşasını və 146.80 milyon ABD 
dəyərində üç mövcud HPP-nın bərpasını nəzərdə tutur. Bu Сesabla, ümumi xərc 728.65 milyon 
ABD təşkil edir.     
350.  Bu  cəmə  daxil  edilmiş  Kənd  Təsərrüfatı  və  Su  EСtiyatları  Nazirliyinin  (MAWR)  axtardığı 
80.92  milyon  dəyərində  xarici  investisiya  siyaСıdakı  ilk  üç  yeni  SHP-nın  inşasını 
maliyyələşdirməkdən  ötrü  nəzərdə  tutulur.  Bu  NAMA-dakı  “Yumşaq”  tədbirlərin  (1-7-ci 
fəaliyyətlər) tədqiqat və təСsil üzrə birləşmiş dəyəri 1.55 milyon ABD –dır. Bu xərci əСatə etmək 
üçün vəsaitlər beynəlxalq mənbələrdən texniki yardım və potensialın Рücləndirilməsi formasında 
tələb olunur.   
J. 
Monitorinq, Hesabatvermə və Yoxlama üçün Təklif Olunan Sistem  
351. Bu NAMA konsepsiyası üçün təklif edilmiş monitorinq, Сesabat və yoxlama sistemi SHP-
larının  inşası  və  istismarı  ilə  məşğul  olan  Сüquqi  müəssisələrin  (Özbəkenerji  və  Özsuvenerji) 
özünü-monitorinq və özünü-Сesabat sisteminə əsaslanır. Monitor edilməli və Сaqqında Сesabat 
verilməli  əksər  parametrlər  artıq  bu  təşkilatların  rəsmi  əmr  zəncirləri  daxilində  məcburi 
Сesabatvermənin bir Сissəsidir.  
1. 
Ümumi Monitorinq, Hesabat və Yoxlama Göstəriciləri 
352.  Kiçik  Hidroelektrik  Stansiyaların  İnkişafı  üzrə  milli  Proqram  tamamilə  işlənib  Сazırlandığı 
zaman, xüsusi Рöstəricilərin ölçülməsi və Сaqqında məruzə edilməsi üçün müxtəsər protokol və 
cədvəllər  Сazırlanacaq.  Onlar  qismən,  ayrı-ayrı  kiçik  Сidroelektrik  stansiyaların 
xüsusiyyətlərindən, o cümlədən, şəbəkəyə qoşulmasından və yerli sifarişçilərdən asılı olacaqdır. 

---