The gabala archaeological expedition
Yüklə 14,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
222 2011-2012 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon oval formada (150x200 sm) dağıntını xatırlatsa da tədqiqatların gedişi fərqli nəticə verdi. Burada biri digərindən dayaz olmaqla iki quyu qeydə alındı. Birinci quyunun ağzı oval formada olmaqla 2.2m dərinlikdə, dairəvi ağızlı digər bir quyu ilə 5.6m dərinliyə qədər davam edirdi. İlk baxışdan quyuların biri digərini kəsdiyi ehtimal olunsa da məhz bir qu- yunun iki mərhələli qazılması daha məqsədəuyğun görünür. Qeyd olunan quyuların ölçüləri aşağıdakı kimidir: - Hər iki quyu yer səthində ovallıq əmələ gətirir - 150x200sm - Quyunun birinci mərhələsinin dərinliyi 220sm, yuxarıdan diametri 110sm, dib diametri 85-90sm - Quyunun ikinci mərhələsinin dərinliyi 340 sm, ağzının diametri 116-118 sm, ortada diametri 105 sm, dibinin diametri 75 sm. Digər quyulardan fərqli olaraq, bu quyunun di- varlarında düşüb-qalxmaq üçün nəzərdə tutulan boş- luqlara təsadüf olunmadı. Buradan X əsr üçün səciyyəvi olan xeyli sayda şirsiz və şirli saxsı məmulatları aşkar edildi (şək.2- 3).
Hər iki quyu həmdövr olduğundan aşkar edilən tapıntılar da birlikdə qeydiyyata götürülmüşdür. Qu- yudan aşkar edilən tapıntılar zənginliyinə görə ma- raq doğurduğundan onların statistik göstəricilərini xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır:
Qeyd olunan tapıntıların bəziləri bərpa edilmiş və inventarlaşdırılmışdır. 1 saylı quyudan şərqdə, şimal profili dibində yerləşən 2 saylı quyunun da təmizlənməsi başa çat- dırıldı. Bu quyunun da yarısı qazılmayan hissəyə düşdüyündən 2011-ci ildə onun qazıntısı da da- the research yielded different results. Two different pits, one shallower than the other, were found there. The surface of the first pit is oval and the depth of it is 2.2 m. The second pit’s surface is round and the depth of it is 5.6 m. At first sight, it was supposed that one pit crosses the other. However, it is more logical that the pits were dug in two stages. Both pits are oval-planned and measure 150x200 cm on the surface. The depth of the pit’s first stage is 220 cm; the upper diametre is 110 cm; the bottom diametre is 85-90 cm. The depth of the pit’s second stage is 340 cm; the surface diametre is 116-118 cm; the middle part diametre is 105 cm; the bottom diametre is 75 cm. Unlike in the other pits found, no cavities for stepping up and down were detected in the walls of these pits. Many glazed and simple pottery products that are typical of the 10th century were found there (Fig.2-3). Both pits belong to the same period and thus the finds were registered together. As the pits’ finds are rich and interesting, it is important to note particu- larly the statistical indices: six flat tile fragments; one flat tile fragment belonging to the Late Ancient Period; the rim of a big agricultural pitcher; six pan fragments; eight lid fragments; a jug fragment with a zoomorphic lip; a green-glazed jug (restored com- bining the fragments); three glazed salt dishes; 12 glazed bowls (restored combining the fragments); a lot of iron and copper fragments; a paste bead. Some of the above-mentioned artifacts were restored and inventoried. The cleaning of pit No.2, which is located east of pit No.1, at the bottom of the north profile, was completed. Half of that pit also belongs to the un- excavated area and, therefore, the excavation was canceled in 2011. Pit No.2 starts at a depth of 78-80 cm from the surface and it ends at a depth of 224 cm from the surface. The pit’s surface is 85 cm in diametre and the diametre of the bottom part is 65 cm. During removal of the partition, a burnt layer was detected at the top of pit No.2 at a depth of 70 cm from the surface (Fig.4). 2012-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Selbir site, Gabala in 2012 SEBA
223 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon 2011-2012 yandırılmışdır. 2 saylı quyu yer səthindən 78-80 sm dərinlikdə qeydə alınmış və 224 sm dərinlikdə başa çatır. Quyunun ağzının diametri 85 sm, dibi- nin diametri isə 65 sm-dir. Arakəsmə götürülərkən 2 saylı quyunun üst hissəsində (yer səthindən 70 sm dərinlikdə) yanıq qat qeydə alındı (şək.4). Qeyd olunan yanıq qat 7-ci kvadratda izlənilmiş, üst təbəqəyə aid olan gil möhrə tikili döşəməsinin bir hissəsidir. Quyunun üzərinin yanıq qatı ilə müşahidə olunması, həmin quyunun, məhz üst təbəqədə qeydə alınmış tikilinin dövründə doldurulduğunu və onun üzərinin tikilinin döşəməsi ilə eyni səviyyədə oldu- ğunu göstərir. Arakəsmələrin götürülməsi ilə 7-ci kvadratın üst qatında qeydə alınmış gil möhrə tikilinin şərq diva- rının ardı da izlənildi. Hələ 2011-ci ildə 1B kvadra- tında təyinatı məlum olmayan və şərti olaraq adlan- dırdığımız istehsalat qurğusu qeydə alınmışdır. Bu qurğunun kənarlarında ikiqat əhəng məhlulu ilə örtül- müş çökəklik və ön hissəsində çiy kərpiclərdən ibarət döşəmə vardır. Qurğunun yarısı şimal profilində ya- nıq ləkələri ilə izlənilirdi. Qurğunun şimal hissəsini təyin etmək məqsədilə şimal profilinin qeyd olunan yanıq qatına düşən 2 m-lik hissəsi də götürüldü. Nəticədə, profildə izlənilən yanıq qatı 7-ci kvadrat- da qeydə alınmış gil möhrə tikilinin şərq divarı altına düşdü. Beləliklə, arakəsmə götürülməklə gil möhrə tikilinin şərq divarının 1 m uzunluqda hissəsi də təyin olundu. Qeyd olunan tikilinin şərq, qərb və qismən də şimal divarı təyin olunduğu halda, onun cənub hissəsini izləmək mümkün olmadı. Divarla yana- şı, qeyd edilən tikilinin döşəməsi arakəsməyə düşən hissədə yoxlanılarkən üzəri küfi xətlə yazılmış şüşə əşya aşkar edildi (yer səthindən 52 sm dərinlikdə). Bu əşyanın pul və ya çəki vahidi olması ehtimal olunur (şək.5, 5a. (X-XI əsrlər). 2-ci və 4-cü kvadratların arakəsməsinin də götürülməsi maraqlı nəticələr verdi (Bu arakəsmə plana görə 4-cü kvadratın hissəsinə aiddir). Əsas məqsəd qeyd olunan kvadratlarda izlənilən tikililərin bir-biri ilə əlaqəsini müəyyənləşdirməkdən ibarətdir. Tədqiqatlar zamanı 4-cü kvadratda yanaşı qoyul- The above-mentioned burnt layer is part of a clay fence floor (studied in square VII) belonging to the upper layer. The top of the pit is covered with a burnt layer and this implies that it was filled in at the same period as the building which was detected in the up- per layer and the pit’s top and building’s floor are at the same level. The rest of the clay fence’s east wall, which was detected in the upper layer of square VII, was seen after the partitions were removed. In 2011, an indus- trial unit was found in square IB. The term “indus- trial unit” is provisional as it is not known what it was used for. Hollows covered with double limestone mortar are located around the edges of the unit. The front part is cobbled with raw bricks. Half of the unit, in the north profile, has burn spots. In order to study the north part of the unit, the above-mentioned 2 m burnt layer was also removed. As a result, the burnt layer which is seen in the profile dropped under the eastern wall that was detected in square VII. There- fore, on removal of the partitions, the eastern wall (1 m in length) of the clay fence was studied. Whilst the structure’s east, west and partially northern walls were studied, the southern wall could not be exam- ined. While the construction floor which remained under the partitions was being studied, a glass object bearing a Kufic inscription was found at a depth of 52 cm. This object is thought to be a coin or a unit of measurement (Fig.5, 5a, 10th-11th centuries). Removal of the partition between squares II and IV produced interesting results (according to the plan, this partition belongs to square IV). The aim was to clarify the relationships between the structures in both squares. The south edge of the hearth built of baked bricks in square IV was studied during the research. The rest of the wall (1 m in length, consisting of baked brick fragments) running southwards at the east of the hearth was also studied. The dimensions of the bricks which were used in the construction of the south- ern edge are as follows: 24x25x5cm, 24x25x5.5cm, 24.5x24.5x5cm, 25x25x6.5cm, 25x25.5x7cm. The bricks were covered with a 5-8 cm-thick ash layer. 2012-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Selbir site, Gabala in 2012 SEBA
Yüklə 14,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|