The gabala archaeological expedition
Yüklə 14,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
190 2011-2012 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon istiqamətdə olan boru kvadratın şimal-qərbində olan bişmiş kərpicdən hörülmüş hovuzun kənarından keçir (şək.21). Hovuzun dibi bişmiş kərpicdən döşənmişdir. İçərisində bardaq və bu kimi digər su qablarının fraqmentlərindən ibarət olan hovuzun şimal kənarı qazılmamış hissədə olduğundan onun tam ölçüsü müəyyənləşdirilməmişdir (plan 3). 8-ci kvadratın cənub-qərb küncündə də şimal- qərbdən cənub-şərqə istiqamətlənən digər su kəməri də aşkar edildi. Bu kəmər əvvəlkilərdən 0.8 m dərində yerləşir. Əvvəlkilərdən fərqli olaraq, bu kəmərin üzəri və ətrafı gil məhlulu ilə örtülmüşdür. Həmin hissədən bir ədəd mis pul da aşkar olun- muşdur ki, pulun tədqiqi ilə kəmərin dövrünü də müəyyənləşdirməyə kömək edəcək. ix-xii kvadratlar 9-cu kvadratda dağınıqlıq və qarışıqlıq çox oldu- ğundan buradakı işlərin növbəti mövsümdə davam etdirilməsi nəzərdə tutulub. 10, 11 və 12-ci kvadratlar təpənin şimal istiqamətinə doğru enişli hissədə yerləşir. Bu kvad- ratların yalnız 4x9 m-lik hissələri qazılaraq mühüm nəticələr əldə olundu. 10-cu və 12-ci kvadratlarda əvvəlki kvadratlardan aşkarlanmış saxsı boruların istiqamətləri izlənildi. Qeyd edilən sonuncu üç kvad- ratda Son Antik dövrə aid xeyli sayda küpə, tək və üçayaq vaza, dolça və digər qab fraqmentləri qeydə alındı (tablo I, 5, 8). Növbəti qazıntı mövsümündə şimal-şərq istiqamətində və qərb divarına yaxın hissədə tədqiqatların davam etdirilməsi nəzərdə tutulub. 2011-ci il qazıntı mövsümündə 302 (inv.№150- 452) ədəd artefakt inventarlaşdırılmış, 200 ədəd ta- pıntı nümunə kimi götürülmüşdür. 302 ədəd inventar aşağıdakı kimi qruplaşdırılıb: Saxsı məmulatı: 216 ədəd Şüşə məmulatı: 18 ədəd Sümük məmulatı: 8 ədəd Metal əşyalar: 21 ədəd Daş məmulatı: 12 ədəd Sikkələr: 28 ədəd built of baked bricks (Fig.21). The flooring of the pool is also built of baked bricks. The pool contains fragments of cups and pitchers. The north side of the pool is in an unexcavated area; hence the dimensions are not determined at this point (plan 3). Another pipeline system was discovered in the south-west corner of square VIII, running from north-west to south-east. This pipeline is located 0.8 m. deeper in the ground than the others. The sides and the top of the pipeline are covered with a clay substance. A copper coin was discovered along with the pipe, which hopefully will assist in determining the age of the pipe. squares ix-xii As the square IX contains too much destruction and rubble, excavation of it is deferred to next season. The squares X, XI and XII are located towards the north of the hill, in a downward sloping area. Only 4x9 m sections of these squares were studied and yielded important discoveries. The pipe system discovered in the earlier squares also continues in squares X and XII. Numerous artifacts belonging to the Late Antique Pe- riod, such as pitchers, single-footed and tripod vases, clay pots, and other similar fragments were discovered in these squares (table I, 5, 8). Excavations in the north-east and close to the western wall are planned for the next archaeological season.
Three hundred and two artifacts were found and registered during the 2011 archaeological season (inventory Nos. 150-452) . Two hundred finds were taken as samples. The 302 registered artifacts are classified as follows: Clay items: 216 units; Glass items: 18 units; Bone items: 8 units; Metal objects: 21 units; Stone items: 12 units; Coins: 28 units. 2011-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Selbir site, Gabala in 2011 SEBA
191 2011-2012 Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon aşkar olunmuş tapintilarin təsnifati Maddi-mədəniyyət nümunələri içərisində saxsı məmulatı üstünlük təşkil edir. Bunlar şirsiz və şirli ol- maqla, süfrə, məişət və təssərrüfat qablarından ibarətdir. Şirsiz saxsı məmulatına çıraqlar, qazanlar, küp və küpələr, kasalar, bardaq və süddan formalı qablar daxil- dir. Şirli saxsı məmulatı əsasən şərti adlandırılan duzqa- bıları, kiçik və irihəcmli kasalarla təmsil olunurlar. Şirli qabların naxışlanmasında marqans, mis və dəmir oksiddən geniş istifadə olunmuşdur (tablo VI). Tapıntılar içərisində sümük məmulatı da diqqət çəkir (tablo IX). Sümük məmulatı cızma və pərgar üsulu ilə bəzədilmiş tutacaq, düymələr və üzükdən ibarətdir. Üzərində oyma ilə insan təsviri verilmiş üzük də var- dır ki, hazırlanma texnikasına və formasına görə V-VI əsrlər üçün səciyyəvidir (tablo IX, 2). Aşkar olunmuş tapıntılar içərisində dəmir bıçaqlar və ox ucluqları da vardır (tablo VIII). Ox ucluqları iki, üç və dördtilli formasına görə seçilirlər. Arxeoloji qazıntılar zamanı müxtəlif qatlardan xeyli sayda mis sikkə aşkar edilmişdir. Laborator təmizlənmədən sonra pulların bir qismi təyin olunmuş və onlar VIII-IX əsrin əvvələrinə aid edilmişdir (tablo XI). Pullar prof. Əli Rəcəbli tərəfindən təyin edilmişdir. 3-cü qazıntı sahəsində ümumi uzunluğu 50 metr olan 4 saxsı boru xətti qeydə alındı. Bu kəmərlərdən birində eyni forma və naxışlı tünglər, digər xətlərdə isə 6 fərqli borulardan istifadə olunmuşdur (tablo XII).
Beləliklə, 2011-ci il tədqiqatları zamanı Səlbirin 3-cü qazıntı sahəsinin ən alt qatında I-III əsrlərə aid seyrək Son Antik dövr təbəqəsi, daha sonra V-VI əsrlərə aid təbəqə müəyyənləşdirilmişdir. Burada daha intensiv yaşayış və təbəqə VIII-X əsrin ikinci yarısına aiddir. X əsrin sonları və XI əsrin əvvəllərinə aid maddi-mədəniyyət nümunələrinə təsadüf olunsa da bu olduqca azlıq təşkil edir.
Tapıntılar Qəbələ Dövlət Tarix-Bədii Qoruğunda saxlanılır. Among the material cultural samples, clay elements are observed the most. These are glazed and unglazed finds, equipment used in household and agricultural ac- tivities. Simple pottery include: lamps, pots, jugs, pitch- ers, bowls, and dishes such as milk-jugs. Glazed clay goods are mostly so-called saltcellars, and large and small bowls. The decorations on the glazed dishes are mostly made by using potassium permanganate, copper and iron oxide (table VI). Items made of bone are among the attractive discov- eries (table IX). These include a carved-decorated hold- er, buttons and a ring. A ring with a human face carved on it is another discovery and it is assumed to belong to the 5th-6th centuries judging from the method of manu- facture (table IX, 2). Iron knives and arrowheads are also observed among the artifacts discovered (table VIII). The arrowheads dif- fer according to the number of angles, with two, three and four angles. During the archaeological excavations, numerous copper coins were discovered at different layers. After the initial laboratory cleaning, a number of the coins were studied and dated to the 8th and early 9th centu- ries (table XI). The coins were dated by Professor Ali Rajabli. In excavation area III, four clay pipelines with a to- tal length of 50 m were discovered. The pipes in one of the pipelines were similarly decorated and have a similar shape, while six different pipes were used in the other pipelines (table XII).
In conclusion, during the excavations in excavat- ed area III of Selbir in 2011, a Late Antique Period layer belonging to the 1st-3rd centuries and a layer belonging to the 5th-6th centuries were discovered. The most intensive inhabitation assumedly occurred in the area during the VIII - second half of the 10th century. Though material cultural items belonging to the end of the 10th and early 11th centuries were found, these are rather rare. submission of the finds The finds are preserved in the Gabala State Histor- ical-Artistic Preserve. 2011-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış arxeoloji tədqiqatların hesabatı Report on the archaeological investigations on the Selbir site, Gabala in 2011 SEBA
Yüklə 14,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|