«Тикувчилик ишлаб чи=иш» йыналиши быйича ы=ув амалиёти

Ort bo’lak kengligi

NN1	N nuqtadan chapga gorizontal 	NN1 = GG2 N1 va G2 nuqtalar birlashtiriladi.	Chizmadan
T1		G2N1 bilan T nuqtadan o’tgan gorizontal chiziq kesishgan joyda aniqlanadi.
B1		G2N1 bilan B nuqtadan o’tgan gorizontal kesishgan joyda aniqlanadi.
T1 T2	T1 dan o’ngga.	T1 T2 = 1,5	1,5
Ort bo’lak yon chizig’i
G2T2B2N1 yon chiziq.		G2 G2 T2 B1 N1 nuqtalar mayin egri chiziq bilan birlashtiriladi.
Old bo’lak kengligi
NN2	N nuqtadan chapga 	NN2 = GG4 G4 va N2 to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi.
T2 T4	T2 dan o’ngga 	T2 T4 = T1 T2

5-jadvalning davomi.

Old bo’lak yon chizig’ini topish
G4 T4 B2 N2 (yon chiziq).		G4, T4, B2 va N2 va N2 nuqtalar mayin egri chiziq bilan birlashtiriladi.
SOROChKA YeNG KONSTRUKSIYaSINING ChIZMASI (3-rasm)
Yeng uzunligini aniqlash
O1 O2	O1 nuqtadan pastga 	O1 O2 – okat (eng qiyamasi) balandligi 0,02 = 0,15 Sk + Peng.o’m + 1,5 = 0,15 x 50,0+4,5+1,5 = 13,5	13,5
		O2 nuqtadan o’ngga va chapga gorizontal chiziqlar o’tkaziladi.
O1N	O1 nuqtadan vertikal pastga 	O1N = Dbil = 64 sm N nuqtadan o’nggga va chapga gorizontal chiziqlar o’tkaziladi.	64
Yeng pastki kengligini aniqlash
M1 M2	Gorizontal bo’ylab	M1M2 = Obil + taxlama + bemalollik qo’shimchasi. M1M2 = 18,4 + 2,0 + 12,0 = 32,4	32,4
NM1	Gorizontal bo’yicha o’ngga 	NM1 = M1 M2 : 2 + 1,3 = 32,4 : 2 + 1,3 = 17,5	17,5
NM2	Gorizontal bo’yicha chapga 	NM2 = M1 M2 : 2 – 1,3 = 32,4 : 2 – 1,3 = 14,9	14,9
Yeng qiyamasi kengligini aniqlash
R1 R2		R1R2 = Oel + Pel = 32,2 + 10,8 = 43,0	43,0
O2 R2	O2 nuqtadan o’ngga 	O2 R2 = R1 R2 : 2 + 0,6 = 43,0 : 2 + 0,6 = 22,1	22,1
O2 R1	O2 nuqtadan chapga 	O2 R1 = R1R2 : 2 – 0,6 = 43,0 : 2 – 0,6 = 20,9	20,9
Yeng qiyamasini chizish
R1 O1 R2	To’g’ri chiziq	R1 va O1, O1 va R2 nuqtalar to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi.
1, 2, 3 nuqtalar		R1 O1 : 4  1, 2, 3 nuqtalar belgilanadi.	Chizmadan.
4, 5, 6 nuqtalar		R2 O1 : 4  4, 5, 6 nuqtalar belgilanadi.	Chizmadan.
111 221 331	1, 2, 3 nuqtalardan o’tkazilgan perpendikulyar bo’yicha.	111  R1O1; 11 = 2,2 221  R1O1 221 = 1,5 sm 331  R1O1; 331 = 0,5 sm.	2,2 1,5 0,5
441 551 661	4, 5, 6 nuqtalardan o’tkazilgan perpendikulyar bo’yicha.	441  R2 O1; 441 = 1,5 sm 551  R2 O1; 551 = 0,6 sm 661  R2 O1; 661 = 1,0 sm.	1,5 0,6 1,0
		R1 31, 21, 11, O1 va O1 N1 51 61 R2 nuqtalar mayin egri chiziq bilan birlashtiriladi.
M2 M3	M2 nuqtadan gorizontal bo’yicha o’ngga 	M2 M3 = 4,6	4, 6
M3 M4	Vertikal bo’yicha yuqoriga 	M3 M4 = 10,0 sm.	10,0
M3 M5	Gorizontal bo’yicha o’ngga 	M3M5 = 4,0
M5 M6	Taxlama chuqurligi	M5M6 = 2,0 sm.	2,0
		R1, M2 va R2 , M1 nuqtalarni to’g’ri chiziq bilan o’zaro birlashtiriladi.

2-rasm. 3-rasm.

VIII. KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA ASHYOLAR:

Bitta o’quvchi uchun:

• 
  chizma chizish uchun stol;
  
• 
  texnologik xarita;
  
• 
  chizg’ich, qalam, o’chirg’ich, qora qalam, sm tasma, qaychi;
  
• 
  me’yoriy hujjatlar (GOST).
  

IX. «ERKAKLAR SOROCHKASI KONSTRUKSIYASINI LOYIHALASH» BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA

T а exnologiya asosida faoliyat turlari	Tavsiya etiladigan moslama va uskunalar	Chizma	Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi
I	II	III	IV
Erokaklar sorochkasining konstruktsiyasini qurish uchun o’lchov belgilari qiymatini aniqlash.	Sm.lenta.	1-jadval.	Har bir talaba o’ziga berilgan o’lchovga mos ravishda razmerga belgilari qiymatini tanlaydi. (1-jadval).
Sorochka konstruktsiyasini qurish uchun qo’shimchalar tanlash.		2-jadval.	Qo’shimchalar qiymati 2-jadval yordamida aniqlanadi.
Sorochka konstruktsiyasini qurish uchun dastlabki hisoblarni bajarish.		4-jadval.	Sorochka konstruktsiyasini qurish uchun dastlabki hisoblar 4-jadvalga asosan bajariladi.
Sorochka bazis to’ridan gorizontal chiziqlarni o’tkazish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.	G B N	Sorochka bazis to’ri chiziqlari 5-jadvalga asosan chiziladi. AG1 AT1 TB1 AN bo’laklar.
Sorochka ort bo’yin o’mizini hisoblash va qurish.	Bo’r, qalam chizg’ich.	G	AA1 = Sbo’y : 3 + PShbo’y.o’m = 20,5 : 3 + 1,5 A1A2 = 0,15 Sbo’y + PVbo’y.o’m. = 0,15 x 20,5 + 0,9 Aa = 2,5 aa1= AA1 –1,7 = 8,3 – 1,7 = 2,5
Sorochka old bo’yin o’mizini hisoblash va qurish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		aa3 = aa1 + 1,0 = 6,6 + 1,0 a3a4 = 2,5. A2a5 = a1a5 = A1a1 : 2
Ko’krak chizig’i bo’yicha old va ort bo’laklar kengligini hisoblash va qurish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		GG1 = Short + 30 % Pk = 20,4 + 3,0 = 23,4 G1 G2 = Shel : 2 = 14,4 : 2 GG3 = Shel + 30 % Pk = 19,2 + 3,0 G3G4 = Shel : 2 = 14,4 : 2 G2G4 : 2 G2 g = G1g2 = G4g1 = G3g4 = 6,8
Sorochka ort yelka chizig’ini qurish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		TP = Vel.qiya + 2,5 48,9 + 2,5 = 51,4 A2 P = Shel + 0,9 = 15,5 + 0,9 = 16,4 A2P – to’g’ri chiziq bilan tutashtiriladi. PP2 = PP1 : 2 P2a5 to’g’ri chiziq bilan tutashtiriladi. (5-jadval).
Old yelka chokini qurish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		TP1 = Vpk = 45,5 a1 P1 = Shp + 0,9 = 15,5 + 0,9 = 16,4 P1a1 – tutashtiriladi P2a1 old bo’lak yelka chizig’i.
Ort koketkani loyihalash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		AK = 5,5 KK1 = GG1 + 1,0 = 23,4 + 1,0 = 24,4 K1K2 = 2,5 KK2 egri chiziq bilan birlashtiriladi.

Sorochka yeng o’mizini qurish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		g nuqtadan g G2 radius bilan, g1 nuqtdan 21G4 radius bilan yoy o’tkaziladi. G2 g2K2 – yoy bilan birlashtiriladi. G422P2 bilan birlashtiriladi. K1 P to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. P va P1 nuqtalar to’g’ri chiziq bilan tutashtiriladi.
Ort bo’lak kengligi.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		NN1 = GG2 N1 va G2 nuqtalar birlashtiriladi. T1 nuqta G2 N1 chiziq bilan T nuqtadan o’tgan gorizontal kesishgan joyda aniqlanadi. T1 T2 = 1,5
Ort bo’lak yon chizig’in aniqlash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		G2 G2 T2 B1 N1 nuqtalar mayin egri chiziq bilan birlashtiriladi.
Old bo’lak kengligini aniqlash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		NN2 = GG4 G4 va N2 to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. T2 T4 = T1 T2
Old bo’lak yon chizig’ini aniqlash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		G4, T4, B2 va N2 va N2 nuqtalar mayin egri chiziq bilan birlashtiriladi.
Yeng uzunligini aniqlash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		O1O2 = 0,15 Sk + Peng.o’m + 1,5 = 0,15 x 50,0 + 4,5 + 1,5 = 13,5 O1 N = Deng = 64 sm. N nuqtadan o’ngga va chapga gorizontal chiziqlar o’tkaziladi.
Yeng uchi kengligini aniqlash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		M1M2 = Obil + taxlama + bemalollik qo’shimchasi M1M2 = 18,4 + 2,0 + 12,0 = 32,4 NM1 = M1 M2 : 2 + 1,3 = 32,4 : 2 + 1,3 = 17,5 NM2 = M1 M2 : 2 – 1,3 = 32,4 : 2 – 1,3 = 14,9
Yeng qiyama kengligini aniqlash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		R1R2 = Oel + POel = 32,2 + 10,8 = 43,0 O2 R2 = R1 R2 : 2 + 0,6 = 43,0 : 2 + 0,6 = 22,1 O2 R2 = R1R2 : 2 – 0,6 = 43,0 : 2 – 0,6 = 20,9
Yeng qiyamasini chizish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		R1 va O1, O1 va R2 nuqtalar to’g’ri chiziq bilan birlashtiriladi. R1 O1 : 4 ® 1, 2, 3 nuqtalar belgilanadi. R2 O1 : 4 ® 4, 5, 6 nuqtalar belgilanadi.
Yeng uchidagi qirqim va taxlama o’rnini belgilash.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		M2 M3 = 4,6 M3 M4 = 10,0 sm. M3M5 = 4,0 M5M6 = 2,0 sm.
Yeng yon chiziqlarini chizish.	Bo’r, chizg’ich, o’chirg’ich, masshtabli chizg’ich, sm.lenta.		R1 M2 va R2, M1 nuqtalar to’g’ri chiziq bilan o’zaro birlashtiriladi.