Toshkent-2015 1-mavzu: Sug’urtaning mohiyati, funktsiyalari va bozor munosabatlaridagi o’rni

Sug’urta tashkilotlari daromadlarining 
manbalari va tarkibi
Sug’urta tashkilotining mukofot tushumlariga bozor kon’yunkturasi, 
inflyatsiya sur’ati, me’yoriy qonunchilik bazasi, amaldagi soliqqa tortish tizimi, 
sug’urta bozorining monopollashganlik darajasi, kredit foizi dinamikasi, 
mamlakatdagi ijtimoiy himoyaning holati va boshqa qator omillar ham o’z ta’sirini 
ko’rsatadi.
Yuqorida sanab o’tilgan omillar ta’sirining qandayligidan qat’iy nazar 
amaliyotda sug’urta tashkilotining mukofot tushumlari oqimi ortishi yoki 
kamayishi hodisasi kuzatiladi.
O’zaro kelishuv shartnomasiga muvofiq sug’urta tashkiloti sug’urta 
riskining ma’lum ulushi bo’yicha mas’uliyatni o’z zimmasiga oladi. Bu jarayonda 
u sug’urta operatsiyalarini birgalikda sug’urtalash mexanizmi orqali sug’urta 
mukofotining mos bo’lgan qismi o’z hisobiga o’tkazilishidan ham daromad olishi 
mumkin. 
Sug’urta tashkilotining yana bir daromad manbai qayta sug’urta tizimida 
qatnashish orqali mukofotlar ulushini undirishdir. Bu ulushning qanday kattalikda 
bo’lishi qayta sug’urtalashning rivojlanganlik darajasi, unga bo’lgan talab, qayta 
sug’urtalovchilarning kasbiy etukligi kabi omillar hamda birlamchi sug’urta 
bozori ko’lami, sug’urta risklarining hajmi kabilarning ta’siriga bog’liqlikda 
kechadi. 
Sug’urta tashkiloti qayta sug’urtalashni amalga oshirish huquqiga ega bo’lsa, 
u sug’urta hodisasi yuz berganda shartnoma shartlariga binoan qayta 
sug’urtalashga o’tkazilgan risklar bo’yicha zarar qoplamasidagi ulushini ham
Суғурта ташкилотлари даромадларининг манбалари ва таркиби
 
Бошқа фаолиятдан 
даромад
Су
ғу
рт
а 
бил
ан 
бо
ғли
қ 
ф
ао
ли
ят
дан
дар
ом
ад
Су
ғу
рт
а 
бил
ан
бо
ғли
қ 
бў
лм
аг
ан
ф
ао
лия
тд
ан 
да
ро
м
ад
 
Суғурта захирасининг
қайтим суммаси 
Депо мукофотлари 
бўйича тушум 
Регресс тартибида 
олинган суммалар 
Асосий фондларни
сотишдан фойда
Мулкни ижарага
беришдан даромад 
Ўқитиш, маслағат 
беришдан даромад