Toshkent davlat moliya universiteti

III. Daromad (foyda) solig‘ini hisoblab chiqarish xususiyatlari
4. Kredit tashkilotlari uchun soliq solish obyekti bo‘lib mazkur Nizomning 1, 2 va 3-ilovalariga muvofiq 02041S-son shakldagi “Foyda va zararlar to‘g‘risidagi hisobot”ga muvofiq jami daromadlar va chegirmalar o‘rtasidagi farq sifatida hisoblangan va mazkur Nizomning 4-ilovasiga muvofiq soliq solish bazasiga kiritiladigan xarajatlar summasiga tuzatilgan foyda hisoblanadi.
Soliq solish maqsadida asosiy vositalar obyektlari va nomoddiy aktivlarning chiqib ketishida mazkur asosiy vositalar obyektlari va nomoddiy aktivlarning qo‘shimcha baholash summasining ushbu asosiy vositalar obyektlari va nomoddiy aktivlarning ilgarigi arzonlashtirishlar summasidan oshgan qismi foizsiz daromadlar tarkibiga kiritiladi.
5. Tijorat banklarining soliq solinadigan daromadi (foydasi) jismoniy shaxslarning muddatli omonatlari, plastik kartochkalar bo‘yicha omonatlari va joylashtirilgan jamg‘arma sertifikatlari hajmlarining ko‘paygan summasiga, mazkur mablag‘larning yuqorida ko‘rsatilgan omonatlar bo‘yicha foiz stavkalarini oshirishga maqsadli yo‘naltirilishi sharti bilan kamaytiriladi.
Bunda jismoniy shaxslarning muddatli omonatlari, plastik kartochkalar bo‘yicha omonatlari va joylashtirilgan jamg‘arma sertifikatlari hajmining ko‘payishini hisoblab chiqarish uchun bazis davri sifatida hisobot yilining boshi qabul qilinadi va ko‘payish 20406, 20606, 22618 va 23604 hisobvaraqlar bo‘yicha hisobot davri (chorak, yarim yil, 9 oy, yil) boshi va oxirining farqi sifatida aniqlanadi.
Mazkur imtiyozni qo‘llash uchun tijorat banklari ko‘payish summasini yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan omonatlar bo‘yicha foiz stavkalarini oshirish uchun maqsadli foydalanilgan holda alohida hisob raqamda aks ettirishi kerak.
Daromad (foyda) solig‘i hisob-kitobiga mazkur Nizomning 5-ilovasiga muvofiq Jismoniy shaxslarning muddatli omonatlari, plastik kartochkalar bo‘yicha omonatlari va joylashtirilgan jamg‘arma sertifikatlari hajmining ko‘payishi hisobiga imtiyozlarni qo‘llash hisob-kitobi ma’lumotnomasi ilova qilinadi. Jismoniy shaxslarning muddatli omonatlari, plastik kartochkalar bo‘yicha omonatlari va joylashtirilgan jamg‘arma sertifikatlari hajmining ko‘payishi hisobiga imtiyozlarni qo‘llashga doir shartli misol mazkur Nizomning 6-ilovasida keltirilgan.
6. Vakolatli banklar uchun jalb etiladigan bo‘sh valyuta mablag‘larini Birlashgan barqarorlashtirish jamg‘armasiga yo‘naltirishda olinadigan marja summasiga soliq solinadigan daromadlar (foyda) kamaytiriladi.
7. Tijorat banklarning Imtiyozli kredit berish jamg‘armasining resurslarini oshirishga yo‘naltiradigan va Jamg‘armaning kreditlari hisobiga olingan daromadlari Imtiyozli kredit berish jamg‘armasi tashkil etilgan paytdan boshlab 5 yil muddatga daromad (foyda) solig‘idan ozod qilinadi.
8. O‘stirmaslik maqomini olgan kredit bo‘yicha hisoblab yozilgan foizlar O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan tartibga muvofiq daromadlar hisobvarag‘idan hisobdan chiqariladi.
9. Kredit tashkilotlari Daromad (foyda) solig‘i hisob-kitobini davlat soliq xizmati organlariga qonunchilikda belgilangan shakl bo‘yicha taqdim etadilar. Hisob-kitobga 02041S-son shakldagi “Foyda va zararlar to‘g‘risidagi hisobot” ilova qilinishi lozim.
10. Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha budjet bilan hisob-kitoblarning buxgalteriya hisobi “Hisoblangan daromad soliqlari — to‘lanadigan” balans hisobvaraqda (tijorat banklari va mikrokredit tashkilotlari uchun 22502 balans hisobvaraqda, kredit uyushmalari uchun 22416 balans hisobvaraqda) “Daromad (foyda) solig‘i” alohida shaxsiy hisobvaraqda yuritiladi.
Soliqni hisoblashda quyidagi o‘tkazmalar amalga oshiriladi:
tijorat banklari va mikrokredit tashkilotlari bo‘yicha:
Debet 56902 “Daromad solig‘ini baholash”;
Kredit 22502 “Hisoblangan daromad (foyda) soliqlari — to‘lanadigan”.
Kredit uyushmalari bo‘yicha:
Debet 56902 “Daromad solig‘ini baholash”;
Kredit 22416 “Hisoblangan daromad (foyda) soliqlari — to‘lanadigan”.
Amalda to‘langanda quyidagi o‘tkazmalar amalga oshiriladi:
tijorat banklari bo‘yicha:
Debet 22502 “Hisoblangan daromad (foyda) soliqlari — to‘lanadigan”;
Kredit 10301 “O‘zRMB vakillik hisob raqamidan olinadigan — Nostro” yoki Davlat soliq inspeksiyasining hisobvarag‘i.
Kredit uyushmalari bo‘yicha:
Debet 22416 “Hisoblangan daromad (foyda) soliqlari — to‘lanadigan”;
Kredit 10503 “Banklarda joylashtirilgan talab qilib olinguncha depozitlar”.
Mikrokredit tashkilotlari bo‘yicha:
Debet 22502 “Hisoblangan daromad (foyda) soliqlari — to‘lanadigan”;
Kredit 10503 “Banklarda joylashtirilgan talab qilib olinguncha depozitlar”.