Toshkent moliya instituti "moliya" fanidan

 

Shu nuqtai nazardan turli sohalarda risklarning ko‘plab turlari mavjud:

 



 

iqtisodiy va moliyaviy risk;

 



 

kredit riski;

 



 

investitsiya  riski  –  biror  korxona  rentabelligini  baholash  va 

investitsiyaning ishonchliligi;

 



 

sug‘urta va qayta sug‘urtalash riski - da‘volarini riski va ehtimollikning 

biror hajmi bo‘yicha baholash;

 



 

loyiha risklari;

 



 

bozor risklari;

 



 

texnik risklar;

 



 

ijtimoiy risklar;

 



 

operatsion risklar va boshqalar.

 

Risklarni  boshqarish  uchun,  riskni  tahlili  muhim  ahamiyatga  ega.  Risk  

darajasi tahlili kompaniyalarning qay darajada o‘z aktivlarini boshqarishdan kelib 

---

 

chiqib  bir  necha  usullar  asosida  amalga  oshiriladi.  Risklarni  boshqarish  asosiy 

tamoyillarini quyidagi ma‘lumotlari orqali ham ifodalash mumkin:

 

1)

 

har bir inson faoliyati davomida ayrim risklarga duch keladi; 

2)

 

risk  mavjud  bo‘lmagan  tashkilotlarda  risklarni  boshqarish  uchun 

javobgarlik  boshqarish  bo‘ylab  taqsimlanadi.  Eng  yuqori  mas‘uliyat  kompaniya 

egasiga, rahbar va yuqori boshqaruv vakillari o‘rtasida tabiiy taqsimlanadi. 

Har  qanday  korxonada  risk  bilan  birgina  menejrning  o‘zi  kurashishi 

samarasiz,  chunki  kichik  tashkilotlarda  risklarni  boshqarish  uchun  javobgarlik, 

rahbarlar  darajasida  faollashdi.  O‘rta  va  yirik  tashkilotlar  javobgar  individual 

menejerlar orasida taqsimlanadi. (Masalan, banklar, sug‘urta kompaniyalari, neft-

kimyo  va  energetika sanoati, aviatsiya  va kosmik  sanoati, transport kabi)  yuqori 

risk  muhitda  faoliyat  yuritadigan  yirik  tashkilotlar  va  tashkilotlarda  belgilangan 

mutaxassis (riski menejeri) ish olib boradi. Risk (zarar), shuningdek qarshi ta‘siri, 

moliyaviy  faoliyatda  bilinadi  va  moliyaviy  rejalashtirish  ta‘sirga  ega  bo‘lishi 

mumkin,  deb  deyarli  har  doim  menejerlar  tomonidan  takrorlanadi.    Risklarni 

boshqarish  eng  yaxshi  samara  bergan  usullar  va  metodik  orasida  quyidagilarni 

keltirib o‘tishimiz mumkin:

 

1)

 

Bazel  I,  Bazel  II,  Bazel  III  -  banklarning  operatsion  riski  uchun 

kapitalining yetarlilik darajasini ochib beruvchi standartlar

:

 

• CCA (sabab-oqibatlar tahlili) - FTA va ETA;