International Symposium on Turkish-Islamic Culture in Sinop From Past to Present / 5-7 October 2018
46
MEHMED EMÎN CELVETÎ B. AHMED SÎNÔBÎ’NİN “RİSÂLE FÎ BEYÂNİ ZEBHİ
İBRAHİM” ADLI RİSALESİNİN TAHLİL VE DEĞERLENDİRİLMESİ
İsmail BULUT
*
Öz
Tarihsel süreçte hemen her kültürde bir ibadet formu olarak yer alan kurban, hayatın dini yönünde
olduğu kadar, psikolojik, sosyolojik, kültürel gibi birçok alanını da etkileyen bir olgudur. Kurban,
insanın tanrıya olan inancını, ona karşı şükür ve minnet duygusunu, geleceğe yönelik isteklerini
dile getirmekte, Tanrı ile iletişim kurmasını da hedeflemektedir. İslam kültüründe önemli ibadet-
lerden biri olan kurban geleneği Hz. İbrahim ile oğlu İsmail arasında yaşanan ibretli olayın tekrarı
mahiyetindedir. Dini ve kültürel açıdan önemli yere sahip olan kurban sadece bir ibadet olmaktan
öte toplumsal dayanışma ve yardımlaşma aracı olarak İslam dininde bayram coşkusuna dönüş-
müştür. Bu çalışmada, Türk-İslam medeniyetinin ilmi birikimine katkıda bulunan Sinop âlimler-
den Mehmed Emîn Celvetî b Ahmed Sînôbî’nin “Risâle fî Beyâni Zebhi İbrahim” adlı risalesinin
tahlil ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Söz konusu risale kapsamında ele alınan kurban olgusu
bağlamında insan psikolojisi, hicret, vefa, şeytan-insan mücadelesi gibi kurbanın sosyal ve psiko-
lojik yönleri incelenmiştir. Müslüman kültürde yerleşmiş bulunan şekliyle İsmail’in yaşadığı kur-
ban tecrübesi risalede oldukça etkili bir dil ile anlatılmış, birçok referansa dayandırılarak akade-
mik bir üslup kullanılmıştır. Müellifin vaiz ve müderris olması nedeniyle yaygın eğitim materyali
olarak bu meselenin risaleye konu edinildiği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Mehmed Emîn Celvetî b. Ahmed Sînôbî, Risâle fî Beyâni Zebhi İbrahim,
kurban, Hz. İbrahim, Hz. İsmail.
*
Doç. Dr., Hitit Üniversitesi, ibulut@msn.com
Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu / 5-7 Ekim 2018
47
The Analysis and Evaluation of Mehmed Emîn Celvetî
b. Ahmed Sînôbî's Work Named "Risâle fî Beyâni Zebhi İbrahim"
Abstract
The sacrifice, which is a form of worship in almost every culture in history, is a phenomenon
affecting many areas such as psychological, sociological and cultural as well as religious aspects
of life. The sacrifice expresses the belief of human being to God, the gratitude and thankfulness
for him, his future desiress from Him. It also aims human being to communicate with God. The
tradition of sacrifice, one of the important prayers in Islamic culture, is a kind of repetition of the
event that took place between Abraham and his son Ishmael. The Sacrifice, which has religious
and cultural significance, has turned into a feast in Islam as a means of social solidarity and as-
sistance, not just a worship. In this study, the analysis and evaluation of Mehmet Emîn Celvetî b
Ahmed Sînôbî's "Risâle fî Beyâni Zebhi Ibrahim" is made. Sinobi is a scholar of Sinop who cont-
ributed to the knowledge accumulation of the Turkish-Islamic civilization. In this subject, the
social and psychological aspects of the sacrifice such as human psychology, hegira, loyalty, devil-
human struggle, have been examined in the context of the sacrifice phenomenon by the work of
Sinobi. In this work, the experience of the sacrifice experienced by Ishmael, as settled in Muslim
culture, was described in a very effective language and was based on many references in an aca-
demic style. It can be said that this subject has been chosen as a non-formal education material
since the author is a preacher and a teacher.
Keywords: Mehmed Emîn Celvetî b. Ahmed Sînôbî, Risâle fî Beyâni Zebhi İbrahim, Sacrifice,
Prophet Abraham, Prophet Ishmael.
International Symposium on Turkish-Islamic Culture in Sinop From Past to Present / 5-7 October 2018
48
SİNOP’TA YAŞAMIŞ OLAN YESARİ VE YESARİ’NİN YENİ ŞİİRLERİ
Mehmet KILIÇ
*
Öz
Batum’da doğan, Sinop’ta Aleviliğin temelini atan ve Sinop’ta vefat eden Batumlu Yesari Baba
önemli bir Alevi-Bektaşi şairidir. Asıl adı Mehmet’tir. Koşmalarını, nefeslerini sazı ile birleştir-
miş; birçok şiir terennüm etmiştir. Söylediği şiirlerden bir eser tertip etmemiş ama şiirleri, şairler
arasında çok tekrar edildiğinden unutulmamış ve oluşturulmuş olan mecmualarda kendine yer
bulmuştur. Bundan dolayı yapılan mecmua çalışmalarında Yesari adlı şairin birden çok şiiri ile
karşılaşılmıştır. Bu konuda birçok araştırmacı çalışma yapmıştır ve tespit edilen bu şiirler yayın-
lanmıştır ama hala bilinmeyen veya mecmuaların içerisinde yeni yeni tespit edilen Yesari mah-
laslı şiirler bulunmaktadır. Bu mecmualardan birisi, Süleymaniye Kütüphanesi Galata Mevlevi-
hanesi Koleksiyonu’nda 170 numarada kayıtlı mecmuadır. Bu mecmuada Yesari mahlaslı 10 şiir
tespit edilmiştir. Bu şiirlerden bazıları Yesari adına yapılan çalışmalarda bulunmuştur fakat 6 tane
şiir yapılmış olan çalışmalarda bulunmamıştır ve bunların Yesari mahlaslı şairin tespit edileme-
miş şiirleri olduğu düşünülmüştür. Yapılan akademik çalışmalar ve diğer çalışmalarda bulunma-
yan bu şiirler şair adına yapılmış olan çalışmalarda bulunan şiirleri ile karşılaştırılmış ve karşılaş-
tırma sonucunda şiirlerin Batumlu Yesari’ye ait olduğu kanaati uyanmıştır. Fakat her zaman müs-
tensihin yapacağı hatalar göz önünde bulundurulmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Yesari, Mecmua, Alevilik, Şiir, Süleymaniye Kütüphanesi Galata Mevlevi-
hanesi Koleksiyonu.
*
Öğr. Gör., Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, mehmetkilic@ibu.edu.tr
Dostları ilə paylaş: |