Умумтаълим мактабларида график таълимни ривожлантириш омиллари

«Oтменить» - «Bekor qilish» so‘zining bosh harfini terib «Enter» bilan qayd etilsa, oxirgi chizilgan kesma ekrandan yo‘qoladi. Bunday amallarni ketma - ket bajarib, bir buyruqda chizilgan kesmalarni birin - ketin ekrandan yo‘qotish (o‘chirish) ham mumkin.

Ekranda tasvirlangan chiziqlarni va kesmalarni yo‘qotish uchun ularni bitta - bitta kursor bilan «Sichqon» yordamida ajratib olinadi va «Delete» yoki «Enter» tugmasi bosiladi.

a) 6-rasm b)

Shuningdek, o’quvchilarni bilim, ko’nikmalarini va fazoviy tasavvurlarini rivojlantirishda albatta, grafik chizmalarni o’rni beqiyos. Dars mashg’ulotlarida chizmalarni amalda bajarish kerak. Yuqoridagi fikrlarni inobatga olgan xolda biz quyidagi ayrim misollarni keltirdik.

Detalning berilgan ko‘rinishlariga qarab uning modelini yasashdan oldin oddiy qisqich (skrepka)dan bittasini olib (1-chizma, a) ichidagi qismini tashqarisidagi qismi bilan to‘g‘ri burchak (90⁰) hosil bo‘lguncha qayriladi. (1-chizma, b). shu vaziyatdagi olddan, ustdan va chapdan ko‘rinishlarini chizib qisqich bilan solishtiriladi. Qisqichni shu holatda saqlab, tik (vertikal) vaziyatdagi qismining har bir uchi 1-chizma, c dagi kabi gorizontal holatga buklab keltiriladi. Shunda qisqichdan yana bitta ko‘rinishdagi model yasalgan bo‘ladi va ular o‘zaro solishtirilib ko‘riladi. Qisqichning ushbu ko‘rinishini o‘zgartirmasdan yana bitta model yasab ko‘riladi (1-chizma, d). Bu yerda qiqich uchta ko‘rinishagi modelga qanday aylantirilganligi bilan tanishib chiqiladi. Simdan model yasashni soddalashtirish va osonlantirish maqsadida oldin kubning modelini yasab olish tavsiya etiladi. Kubning qirralarini yasashda ular orqali ikkinchi bor sim o‘tmasligi lozim, ya’ni ikki qatorli simli qirraga yo‘l qo‘ymasligi kerak.

1-chizma

Simdan yasalgan modelning ko‘rinishlari bo‘yicha uning yaqqol tasvirini chizishda eng oldin kubning yaqqol tasviri bajarib olinadi va ushbu yaqqol tasvirda kub yoqlarida va qirralarida sim qismlari tasvirlari izlab topiladi. Bu yerda kubning qirralarida sim qismlari ikki marta takrorlanmasligi lozim.

1-misol. Simdan yasalgan modelning ko‘rinishlari berilgan (2-chizma, a). uning chapdan kovrinishi yaqqol tasviri aniqlansin.

Yechash. 1. kubning yaqqol tasviri chiziladi.

2. kubning yaqqol tasvirida simning qaysi qirralarida ekanligi belgilab chiqiladi va kontur chiziqda belgilab olinadi.

3. modelning uchinchi (chapdan) ko‘rinishi yaqqol tasviri berilgan ko‘rinishlari o‘zaro solishtirilib aniqlanadi (2-chizma, b).

2-chizma

2-misol. Simdan yasalgan modelning olddan va ustdan ko‘rinishlari berilgan (3-chizma). Uning chapdan ko‘rinishini aniqlash jarayonida u model qancha variantlada bo‘lishi mumkinligi aniqlansin.

Yechish. Javobini kubning yaqqol tasvirida izlash orqali model bir nechta variantlada bo‘lishi mumkinligi aniqlandi (3-chizma, a, b, c, d, e).