Universiteti qarsi filiali

---

MUHAMMAD al-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNALOGYALARI
UNIVERSITETI QARSI FILIALI
TT fakulteti
RI 11-21 guruh talabasi
Samadova Sevinchning
“ 
Pedagogiga va Psixologiya
“ 
fanidan tayyorlagan
3-
Mustaqil ish

---

•
Mavzular
•
Talaba shaxsi motivatsiyasi
•
O
’
quv jarayonidagi interaktiv
–
psixologik usullar. 
•
Xarakter, qobiliyat, temperament tiplari va ularni psixologik o
’
rganilishi.

---

---

Talabalarning motivatsiyasi - bu ularni bilimga undash jarayonlari, usullari va vositalari, faoliyati, ta'lim mazmunini
faol rivojlantirish. Mualliflarning fikricha, motivlar hissiyotlar va intilishlar, qiziqishlar va ehtiyojlar, ideallar va
munosabatlar
to‘plamida
harakat qilishi mumkin. Jamoani ijtimoiy-psixologik muhiti - guruhning eng ajralmas
psixologik xarakteristikasidir, bu guruhning birgalikdagi hamkorlikdagi faoliyati bilan bevosita
bog‘liq bo‘lgan
alohida
ob’ektlarni
(hodisalarni, jarayonlarni) aks ettirishning
o‘ziga
xos xususiyatlari bilan
bog‘liq
ijtimoiy
jarayondir. Talaba faoliyatining samaradorligi jamoaning ijtimoiy- psixologik muhiti holatiga
bog‘liq
. 
Sog‘lom
ijtimoiy- psixologik iqlimning eng muhim belgilari: 
• 
guruh
a’zolarining
bir-biriga
bo‘lgan
ishonchi va yuqori talabchanligi; 
• o‘zaro do‘stona
va konstruktiv tanqid qilish; 
• 
butun jamoaga tegishli masalalarni muhokama qilishda
o‘z
fikrini erkin ifoda etish; 
• 
menejerlarning
bo‘ysunuvchilarga
bosimining
yo‘qligi
va ularning guruh uchun muhim
bo‘lgan
qarorlarni qabul
qilish huquqini tan olishlari; 
• 
jamoa
a’zolarining
vazifalari va ularni amalga oshirishdagi ishlar holati
to‘g‘risida
yetarli darajada xabardorligi; 
• 
jamoa
a’zolarida
jamoaga tegishli
bo‘lganidan
mamnunlik hissiyoti; 
• 
jamoaning har qanday
a’zosida ko‘ngilsizlik
holatini keltirib chiqaradigan holatlarda (aldanish, umidsizlik, rejalarni
buzish) yuqori darajada hissiy ishtirok etish va
o‘zaro
yordam; 
• 
guruhning har bir
a’zosi
tomonidan ishlarning holati uchun javobgarlikni
o‘z
zimmasiga olish va boshqalar

---

Ushbu dasturni amalga oshirishda quyidagi
qo’shimcha
tadbirlarni amalga oshirish zarur:
1) rahbarlarning kasbiy mahoratini
oshirish, mehnat jamoasini boshqarish
va psixologik muhitni holatini
normallashtirish
bo‘yicha
adabiyotlarni
o‘rganish
, tashkiliy va tarbiyaviy ishlar
usullari va
chiqish
uslublari; 
3) jamoa bilan
qo‘shma
tajribalarda yutuq va
muvaffaqiyatsizliklarni
aniqlash; 
6) boshqaruv qarorlarini qabul
qilish jarayonida xodimlarning
salohiyatidan foydalanish;
;
2) personal malakasini oshirish, 
kasbiy malakasini oshirish, 
xodimlarning karera rejalashtirish
imkoniyatlarini
ta’minlovchi
kadrlarni rivojlantirish dasturlarini
ishlab
4) agar kerak
bo‘lsa
, rahbarlik
uslubini
o‘zgartirish
orqali
tashkilotdagi
sog‘lom
ijtimoiy-
psixologik muhitni yanada
takomillashtirish; 
5) psixologik muvofiqligi
asosida jamoani shakllantirish;
7) xodimlar
o‘rtasidagi
rasmiy
va norasmiy aloqalar
chastotasining
ko‘payishiga
ko‘maklashish
, ularning
afzalliklarini
ko‘rsatib
, 
ularning kasbiy
o‘sishiga
ko‘maklashish
; 

---

Gorbunova K.Yu., Maslova
T.M. “
muvaffaqiyatga erishish motivatsiyasi insonning turli faoliyat va
muloqotda yuqori natijalarga erishish istagi va muvaffaqiyatsizliklardan qochish, uning faoliyati va
muloqotini baholash bilan
bog‘liq
hayotiy vaziyatlarda muvaffaqiyatsizlikka yo'l
qo‘ymaslik
uchun
doimiy istagi sifatida
ko‘rib
chiqadi. E.A.Lejnevaning fikriga
ko‘ra
, muvaffaqiyatga erishish uchun
motivatsiyani rivojlantirish zarurligini asoslaydi, bu shaxsning professional strategiyasini
shakllantirishga ta'sir qiladi. Zvereva R.G. - shaxsning raqobatbardoshligi maqsadlar va qadriyat
yo‘nalishlarining
ravshanligi, mehnatga ijodiy munosabat, uzlyuksiz
o‘z
-
o‘zini
rivojlantirishga intilish
va boshqalar kabi fazilatlarning sintezini tavsiflaydi. Muallifning fikricha, muvaffaqiyatga erishish
motivatsiyasi harakatlantiruvchi va talaba shaxsining raqobatbardoshligini rivojlantirish omilidir. 
"Motivatsiya" tushunchasining zamonaviy ta'riflariga asoslanib (V.K.Vilyunas, V.I. Kovaleva, 
E.S.Kuzmina, B.F.Lomov, K.K.Platonov va boshqalar) shaxsning motivasion sohasi ma'lum bir
iyerarxiyaga ega
bo‘lgan
doimiy motivlar
to‘plami
sifatida tushuniladi. va shaxsning yo'nalishini
ifodalaydi
.

---

Interaktiv o'rganish nima?
Maktabgacha ta'lim muassasalarida, maktablarda, universitetlarda o'qitish metodikasi ikkita katta
guruhga bo'linadi - passiv va faol. Passiv modeli darslikdagi materialni ma'ruza va o'rganish yo'li bilan
bilimlarni o'qituvchidan o'quvchiga o'tkazishni o'z ichiga oladi. Ma'lumotni sinash so'rovlar, testlar, 
nazorat va boshqa tekshirish ishlari bilan amalga oshiriladi. Passiv usulning asosiy kamchiliklari
quyidagilardir:
•
talabalar tomonidan zaif fikrlar;
•
shaxsiylashtirishning past darajasi - talabalar shaxslar emas, balki guruh tomonidan qabul qilinadi;
•
murakkab baholashni talab qiluvchi ijodiy vazifalarning etishmasligi.
Ta'lim berishning faol usullari talabalarning bilim olish va ijodiy qobiliyatlarini rag'batlantiradi. Bu 
holda talaba o'quv jarayonining faol ishtirokchisi, lekin u asosan faqat o'qituvchi bilan hamkorlik qiladi. 
Faol uslublar mustaqillikni rivojlantirish, o'z-o'zini tarbiyalash uchun juda muhimdir, biroq ular amalda
guruhda ishlashni o'rgatmaydi.
nteraktiv ta'lim - faol o'qitish uslubining turlaridan biri. Interaktiv o'rganish bilan
o'zaro munosabat nafaqat o'qituvchi va talaba o'rtasida, balki barcha tinglovchilar bilan aloqa qilish va birgalikda
ishlash (yoki guruhlar) o'rtasida amalga oshiriladi. Interaktiv ta'lim usullari har doim shovqin, hamkorlik, qidirish, 
muloqot, odamlar yoki odamlar o'rtasidagi o'yin va axborot muhiti hisoblanadi. O'qituvchining mashg'ulotlarda
faol va interaktiv usullarini qo'llash orqali o'qituvchi tomonidan o'rganilgan materialning miqdori 90 foizga etadi.

---

Interaktiv ta'lim vositalari
Interaktiv usullarni qo'llash oddiy oddiy ko'rgazmalar, plakatlar, xaritalar, modellar va boshqalar bilan
boshlandi. Bugungi kunda interaktiv ta'limning zamonaviy texnologiyalari eng so'nggi jihozlarni o'z
ichiga oladi:
•
interfaol taxtalar
;
•
planshetlar;
•
kompyuter simulyatorlari;
•
virtual modellar;
•
plazma paneli;
•
projektorlar
;
•
noutbuklar va boshqalar.
O'qitish jarayonida interaktivlik quyidagi vazifalarni hal qilishga yordam beradi:
•
taqdimot materialining taqdimotini motilliyni kiritish bilan interaktiv muloqot qilish uchun qoldirish;
•
kartada diagrammalar, formulalar va diagrammalar yaratish kerak bo'lmagan vaqtni tejash;
•
O'rganilgan materialni topshirish samaradorligini oshirish, chunki interfaol ta'lim vositalari talabaning
turli hissiy tizimlarini o'z ichiga oladi;

---

Interaktiv ta'limning psixologik va pedagogik shartlari
Muvaffaqiyatli ta'lim olish uchun ta'lim muassasasining vazifasi - shaxsning maksimal muvaffaqiyatga
erishish uchun sharoit yaratish. Interaktiv ta'limni amalga oshirish uchun psixologik va pedagogik
shartlar quyidagilardan iborat: