Urmaiov N. J., R o ‘ziyev O. A., Gulmatov J. Q., Berdiyev S. R. Qishloq xo‘jaligiiqtisodiyoti «tafakkur»

14.2. Mamlakatimizda chorvachilik tarmoqlarining hozirgi rivojianish
holati.
Mamlakatimizda qoramollami aholiga va fermer xo‘jaliklariga 
kimoshdi savdolari orqali sotish, ularga maqsadli va imtiyozli kreditlar berish, 
veterinariya xizmati ko‘rsatishning sifati va hajmini oshirish, ozuqa bilan 
ta'minlash bo'yicha samarali 
mexanizmlar yaratilgan. 
Chorvachilikni 
rivojlantirish dasturining ijrosi doirasida 2008-yili kimoshdi savdolarida 20,3 
ming bosh, 2009-yilda yana 24,6 ming bosh qoramol sotilildi. Agar 2007-yilda 
qoramol sotib olish uchun 42,5 mlrd. so‘mlik imtiyozli kreditlar ajratilgan 
bo‘lsa, 2008-yilda bu raqam 48,2 mlrd. so‘mni tashkil etdi. Ma'lumki, 
mamlakatimizda kam ta'minlangan oilalami bepul sigir ajratish yo‘li bilan 
qo‘llab-quwatlashga alohida e’tibor qaratilmoqda. 2006-yildan 2008-yilga 
qadar ana shunday oilalar uchun 103 mingdan ziyod qoramol berildi.
273
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

N a t i j a d a 2 0 0 9 - y i l n i n g 1 - y a n v a r i g a c h a s h a x s i y y o r d a m c h i v a d e h q o n
x o ‘j a l i k l a r i d a q o r a m o l b o q u v c h i s i f a t i d a r o ‘y x a t g a o l i n g a n f u q a r o l a r n i n g
u m u m i y s o n i 1,1 m i l l i o n d a n k o 'p r o q n i t a s h k i l e td i . S h u l a r d a n 5 4 m i n g lc is h ig a
y a n g i m e h n a t d a f t a r c h a s i b e r i l d i , 1 1 1 m i n g f u q a r o n i n g e s a m a v j u d m e h n a t
d a f t a r c h a s i g a i s h s t a ji t e g i s h l i t a r t i b d a q a y d e ti l d i. 
B u n d a y t a d b i r l a r l a m i n g
a m a l g a o s h i r i l i s h i q o r a m o l l a r s o n i n g o s h i s h i v a u l a r d a n o l i n a d i g a n m a h s u l o t
h a j m i n i n g o s h i s h i g a i j o b i y t a ' s i r k o ‘r s a t m o q d a .
S u r x o n d a r y o v i l o y a t i d a h a m m a m l a k a t i m i z m i q y o s i d a b o i g a n i k a b i
c h o r v a c h i l i k n i r i v o j l a n t i r i s h g a a l o h i d a e 't i b o r b e r i h n o q d a . J u m l a d a n , 2 0 0 8 -
y i l d a v i l o y a t d a 9 9 7 5 2 t o n n a y o k i 2 0 0 7 - y i l g a n i s b a t a n 1 0 3 ,9 f o i z m i q d o r i d a
g o ‘s h t , 
4 5 4 6 2 9 t o n n a y o k i o ‘t g a n y i l g a n i s b a t a n 1 0 2 ,6 f o i z m i q d o r i d a s u t ,
1 3 1 .3 m l n . d o n a y o k i o ‘t g a n y i l g a n i s b a t a n 1 0 4 ,0 f o i z m i q d o r i d a t u x u m
y e t i s h t i r i l d i . V i l o y a t b o ‘y i c h a 2 0 0 8 - y i l 1 - y a n v a r h o l a t i g a q o r a m o l l a r s o n i 6 2 5 , 5
m i n g b o s h n i y o k i 2 0 0 7 - y i l g a n i s b a t a n 1 1 0 ,0 f o i z n i , s h u j u m l a d a n s i g i r l a r 2 7 3 , 3
m i n g b o s h n i y o k i o ‘t g a n y i l g a n i s b a t a n 1 0 6 ,2 f o i z n i , q o ‘y v a e c h k i l a r s o n i
1 5 3 3 .3 m i n g b o s h n i y o k i o ‘t g a n y i l g a n i s b a t a n 1 0 5 ,7 f o i z n i v a p a r r a n d a l a r s o n i
1 6 4 0 .4 m i n g b o s h n i y o k i o ‘t g a n y i l g a n i s b a t a n 1 2 0 ,6 f o i z n i t a s h k i l e td i.
2 0 0 8 - y i l d a m a m l a k a t i m i z
b o 'y i c h a
4 8 7 4 ,1
m l r d .
s o 'm l i k y a l p i
c h o r v a c h i l i k m a h s u l o t i y e t i s h t i r i l g a n b o i i b , 2 0 0 7 - y i l g a n i s b a t a n 1 0 6 ,7 f o i z n i
t a s h l d l e t g a n . Q i s h l o q x o ‘j a l i g i y a l p i m a h s u l o t i n i n g t a r k i b i d a c h o r v a c h i l i k
t a r m o g ‘i n i n g u l u s h i 2 0 0 8 - y i l d a 4 6 , 5 f o i z n i t a s h k i l e t g a n b o i i b , 2 0 0 7 - y i l d a b u
k o 'r s a t k i c h
4 4 , 9
f o i z
e d i. 
M a m l a k a t i m i z d a
c h o r v a c h i l i k
m a h s u l o t l a r i
y e t i s h t i r i s h d a d e h q o n x o ‘j a l i l d a r i n i n g u l u s h i a n c h a y u q o r i d i r . C h o r v a c h i l i k
t a r m o q l a r i d a y e t i s h t i r i l a y o t g a n m a h s u l o t l a m i n g a s o s i y q i s m i r e s p u b l i k a a h o l i s i
t a l a b l a r i n i q o n d i r i s h m a q s a d i d a i c h k i b o z o r l a r d a , c h c k l a n g a n m i q d o r i e s a t a s h q i
b o z o r l a r d a s o t i l m o q d a . U l a r n i e k s p o r t
q i l i s h n a t i j a s i d a v a l y u t a t u s h u m i g a
e r i s h i l m o q d a ,
l e k i n b u m a v j u d i m k o n i y a t l a r d a r a j a s i d a n a n c h a p a s t d i r .
I C e la ja k d a b u m a s a l a n i h a l e t i s h g a a l o h i d a e ' t i b o r b e r i s h m a q s a d g a m u v o f i q d i r ,
b u n i n g u c h u n t a r m o q d a i m k o n i y a t l a r m a v j u d . R e s p u b l i k a c h o r v a c h i l i g i d a
e k o l o g i k j i h a t d a n b a r c h a t a l a b l a r g a j a v o b b e r a d i g a n g o ‘s h t , s u t m a h s u l o t l a r i n i ,
t e r i , a y n i q s a , q o r a k o ‘1 t e r i s i n i , j u n y e t i s h t i r i s h n i r i v o j l a n t i r i b , u l a m i t a s h q i
b o z o r d a s o t i s h m u m k i n . B u n d a a h o l i n i n g c h o r v a c h i l i k m a h s u l o t l a r i g a b o ‘l g a n
t a l a b i n i q o n d i r i s h d a r a j a s i h a m y u k s a l t i r i l a d i . N a t i j a d a t a r m o q n i n g m a m l a k a t
i q t i s o d i y o t i d a g i o ‘m i y a n a d a o r t a d i .
C h o r v a c h i l i k t a r m o g ‘i d a n d e h q o n c h i l i k t a r m o g ‘i n i n g r i v o j l a n i s h i n i
t a ’m i n l a y d i g a n m a h s u l o t l a r h a m o l i n a d i . M a s a l a n , c h o r v a c h i q i n d i s i m a h a l l i y
o ‘g ‘i t s i f a t i d a t u p r o q u n u m d o r l i g i n i o s h i r i s h d a m u h i m a h a m i y a t g a e g a .
R e s p u b l i k a d a
b o z o r
m u n o s a b a t l a r i n i
s h a k l l a n t i r i s h
c h o r v a c h i l i k
t a r m o q l a r i d a h a m d a v l a t r a h b a r l i g i d a b o s q i c h m a - b o s q i c h a m a l g a o s h i r i l m o q d a .
J u m l a d a n , d a s t a v v a l d a v l a t v a j a m o a m u l k i h i s o b l a n g a n c h o r v a c h i l i k f e r m a l a r i
x u s u s i y l a s h t i r i l d i . N a t i j a d a b u s o h a d a h a m m u l k d o r l a r s i n f i s h a k l l a n d i .
274
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Qoramolchilik asosan sug'oriladigan hududlardagi xo‘jaliklarda 
joylashtiriladi. Bu xo'jaliklarda yem-xashak yetishtirilib, qoramolchilikning 
ozuqa bazasi ta'minlanadi. Qoramolchilik o‘z navbatida, xo‘jaliklaming boshqa 
sohalarini rivojlantirishga hissa qo'shadi. Shu bilan birga almashlab ekishni 
joriy etish imkoniyati yaratiladi. Demak, qishloq xo‘jalik tarmoqlari o‘zaro 
bog‘liq holda rivojlantirilishi maqsadga muvofiqdir.
2009-yil 
1-yanvar 
holatiga 
mamlakatimizda 
barcha 
turdagi 
xo'jaliklarda qoramollar umumiy soni to‘g‘risidagi ma'lumotlar 14.1-jadvalda 
keltirilgan.
14.1-jadval