Urmaiov N. J., R o ‘ziyev O. A., Gulmatov J. Q., Berdiyev S. R. Qishloq xo‘jaligiiqtisodiyoti «tafakkur»

14.2.  Mamlakatimizda  chorvachilik  tarmoqlarining  hozirgi  rivojianish
 
holati.
Mamlakatimizda  qoramollami  aholiga  va  fermer  xo‘jaliklariga 
kimoshdi  savdolari  orqali  sotish,  ularga maqsadli va imtiyozli  kreditlar berish, 
veterinariya  xizmati  ko‘rsatishning  sifati  va  hajmini  oshirish,  ozuqa  bilan 
ta'minlash  bo'yicha  samarali 
mexanizmlar  yaratilgan. 
Chorvachilikni 
rivojlantirish  dasturining  ijrosi  doirasida  2008-yili  kimoshdi  savdolarida  20,3 
ming bosh, 2009-yilda yana 24,6 ming bosh  qoramol sotilildi. Agar 2007-yilda 
qoramol  sotib  olish  uchun  42,5  mlrd.  so‘mlik  imtiyozli  kreditlar  ajratilgan 
bo‘lsa,  2008-yilda  bu  raqam  48,2  mlrd.  so‘mni  tashkil  etdi.  Ma'lumki, 
mamlakatimizda  kam  ta'minlangan  oilalami  bepul  sigir  ajratish  yo‘li  bilan 
qo‘llab-quwatlashga  alohida  e’tibor  qaratilmoqda.  2006-yildan  2008-yilga 
qadar ana shunday oilalar uchun  103 mingdan ziyod qoramol berildi.
273
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

N a t i j a d a   2 0 0 9 - y i l n i n g   1 - y a n v a r i g a c h a   s h a x s i y   y o r d a m c h i   v a   d e h q o n  
x o ‘j a l i k l a r i d a   q o r a m o l   b o q u v c h i   s i f a t i d a   r o ‘y x a t g a   o l i n g a n   f u q a r o l a r n i n g  
u m u m i y   s o n i   1,1  m i l l i o n d a n   k o 'p r o q n i   t a s h k i l   e td i .  S h u l a r d a n   5 4   m i n g   lc is h ig a  
y a n g i   m e h n a t   d a f t a r c h a s i   b e r i l d i ,   1 1 1   m i n g   f u q a r o n i n g   e s a   m a v j u d   m e h n a t  
d a f t a r c h a s i g a   i s h   s t a ji   t e g i s h l i   t a r t i b d a   q a y d   e ti l d i. 
B u n d a y   t a d b i r l a r l a m i n g  
a m a l g a   o s h i r i l i s h i   q o r a m o l l a r   s o n i n g   o s h i s h i   v a   u l a r d a n   o l i n a d i g a n   m a h s u l o t  
h a j m i n i n g   o s h i s h i g a   i j o b i y   t a ' s i r  k o ‘r s a t m o q d a .
S u r x o n d a r y o   v i l o y a t i d a   h a m   m a m l a k a t i m i z   m i q y o s i d a   b o i g a n i   k a b i  
c h o r v a c h i l i k n i   r i v o j l a n t i r i s h g a   a l o h i d a   e 't i b o r   b e r i h n o q d a .   J u m l a d a n ,   2 0 0 8 -  
y i l d a   v i l o y a t d a   9 9 7 5 2   t o n n a   y o k i   2 0 0 7 - y i l g a   n i s b a t a n   1 0 3 ,9   f o i z   m i q d o r i d a  
g o ‘s h t , 
4 5 4 6 2 9   t o n n a   y o k i   o ‘t g a n   y i l g a   n i s b a t a n   1 0 2 ,6   f o i z   m i q d o r i d a   s u t ,
1 3 1 .3   m l n .   d o n a   y o k i   o ‘t g a n   y i l g a   n i s b a t a n   1 0 4 ,0   f o i z   m i q d o r i d a   t u x u m  
y e t i s h t i r i l d i .   V i l o y a t   b o ‘y i c h a   2 0 0 8 - y i l   1 - y a n v a r   h o l a t i g a   q o r a m o l l a r   s o n i   6 2 5 , 5  
m i n g   b o s h n i   y o k i   2 0 0 7 - y i l g a   n i s b a t a n   1 1 0 ,0   f o i z n i ,   s h u  j u m l a d a n   s i g i r l a r   2 7 3 , 3  
m i n g   b o s h n i   y o k i   o ‘t g a n   y i l g a   n i s b a t a n   1 0 6 ,2   f o i z n i ,   q o ‘y   v a   e c h k i l a r   s o n i
1 5 3 3 .3   m i n g   b o s h n i   y o k i   o ‘t g a n   y i l g a   n i s b a t a n   1 0 5 ,7   f o i z n i   v a   p a r r a n d a l a r   s o n i
1 6 4 0 .4   m i n g   b o s h n i   y o k i   o ‘t g a n   y i l g a   n i s b a t a n   1 2 0 ,6   f o i z n i   t a s h k i l   e td i.
2 0 0 8 - y i l d a   m a m l a k a t i m i z  
b o 'y i c h a  
4 8 7 4 ,1  
m l r d .  
s o 'm l i k   y a l p i  
c h o r v a c h i l i k   m a h s u l o t i   y e t i s h t i r i l g a n   b o i i b ,   2 0 0 7 - y i l g a   n i s b a t a n   1 0 6 ,7   f o i z n i  
t a s h l d l   e t g a n .   Q i s h l o q   x o ‘j a l i g i   y a l p i   m a h s u l o t i n i n g   t a r k i b i d a   c h o r v a c h i l i k  
t a r m o g ‘i n i n g   u l u s h i   2 0 0 8 - y i l d a   4 6 , 5   f o i z n i   t a s h k i l   e t g a n   b o i i b ,   2 0 0 7 - y i l d a   b u  
k o 'r s a t k i c h  
4 4 , 9  
f o i z  
e d i. 
M a m l a k a t i m i z d a  
c h o r v a c h i l i k  
m a h s u l o t l a r i  
y e t i s h t i r i s h d a   d e h q o n   x o ‘j a l i l d a r i n i n g   u l u s h i   a n c h a   y u q o r i d i r .   C h o r v a c h i l i k  
t a r m o q l a r i d a   y e t i s h t i r i l a y o t g a n   m a h s u l o t l a m i n g   a s o s i y   q i s m i   r e s p u b l i k a   a h o l i s i  
t a l a b l a r i n i   q o n d i r i s h  m a q s a d i d a   i c h k i   b o z o r l a r d a ,   c h c k l a n g a n  m i q d o r i   e s a  t a s h q i  
b o z o r l a r d a   s o t i l m o q d a .   U l a r n i   e k s p o r t  
q i l i s h   n a t i j a s i d a   v a l y u t a   t u s h u m i g a  
e r i s h i l m o q d a ,  
l e k i n   b u   m a v j u d   i m k o n i y a t l a r   d a r a j a s i d a n   a n c h a   p a s t d i r .  
I C e la ja k d a   b u   m a s a l a n i   h a l   e t i s h g a   a l o h i d a   e ' t i b o r  b e r i s h   m a q s a d g a   m u v o f i q d i r ,  
b u n i n g   u c h u n   t a r m o q d a   i m k o n i y a t l a r   m a v j u d .   R e s p u b l i k a   c h o r v a c h i l i g i d a  
e k o l o g i k  j i h a t d a n   b a r c h a   t a l a b l a r g a   j a v o b   b e r a d i g a n   g o ‘s h t ,  s u t   m a h s u l o t l a r i n i ,  
t e r i ,   a y n i q s a ,   q o r a k o ‘1  t e r i s i n i ,   j u n   y e t i s h t i r i s h n i   r i v o j l a n t i r i b ,   u l a m i   t a s h q i  
b o z o r d a   s o t i s h   m u m k i n .   B u n d a   a h o l i n i n g   c h o r v a c h i l i k   m a h s u l o t l a r i g a   b o ‘l g a n  
t a l a b i n i   q o n d i r i s h   d a r a j a s i   h a m   y u k s a l t i r i l a d i .   N a t i j a d a   t a r m o q n i n g   m a m l a k a t
i q t i s o d i y o t i d a g i   o ‘m i   y a n a d a   o r t a d i .
C h o r v a c h i l i k   t a r m o g ‘i d a n   d e h q o n c h i l i k   t a r m o g ‘i n i n g   r i v o j l a n i s h i n i  
t a ’m i n l a y d i g a n   m a h s u l o t l a r   h a m   o l i n a d i .   M a s a l a n ,   c h o r v a   c h i q i n d i s i   m a h a l l i y  
o ‘g ‘i t   s i f a t i d a  t u p r o q  u n u m d o r l i g i n i   o s h i r i s h d a   m u h i m   a h a m i y a t g a   e g a .
R e s p u b l i k a d a  
b o z o r  
m u n o s a b a t l a r i n i  
s h a k l l a n t i r i s h  
c h o r v a c h i l i k  
t a r m o q l a r i d a   h a m   d a v l a t   r a h b a r l i g i d a   b o s q i c h m a - b o s q i c h   a m a l g a   o s h i r i l m o q d a .  
J u m l a d a n ,   d a s t a v v a l   d a v l a t   v a   j a m o a   m u l k i   h i s o b l a n g a n   c h o r v a c h i l i k   f e r m a l a r i  
x u s u s i y l a s h t i r i l d i .   N a t i j a d a  b u   s o h a d a   h a m   m u l k d o r l a r   s i n f i   s h a k l l a n d i .
274
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Qoramolchilik  asosan  sug'oriladigan  hududlardagi  xo‘jaliklarda 
joylashtiriladi.  Bu  xo'jaliklarda  yem-xashak  yetishtirilib,  qoramolchilikning 
ozuqa bazasi ta'minlanadi.  Qoramolchilik o‘z navbatida, xo‘jaliklaming boshqa 
sohalarini  rivojlantirishga  hissa  qo'shadi.  Shu  bilan  birga  almashlab  ekishni 
joriy  etish  imkoniyati  yaratiladi.  Demak,  qishloq  xo‘jalik  tarmoqlari  o‘zaro 
bog‘liq holda rivojlantirilishi maqsadga muvofiqdir.
2009-yil 
1-yanvar 
holatiga 
mamlakatimizda 
barcha 
turdagi 
xo'jaliklarda  qoramollar umumiy  soni  to‘g‘risidagi  ma'lumotlar  14.1-jadvalda 
keltirilgan.
14.1-jadval