Vaqif Quliyev



Yüklə 85,15 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix05.03.2018
ölçüsü85,15 Kb.
#30315
növüYazı


TƏQDİMAT 

 

Hörmətli oxucular! 

Bu kitab beynəlxalq mühasibatlığı öyrənən zaman əldə etdiyiniz bilik-

lərin praktikada da tətbiq edilməsinə kömək məqsədi ilə yazılmışdır.  

Fikrimizcə, müasir dövrdə Azərbaycanda mühasibatlığın öyrədilməsi 3 

istiqamətdə həyata keçirilir: 

I. Ənənəvi (sovet) mühasibat uçotunun tədrisi

II.  Mühasibatlıq  sahəsində  mövcud  olan  beynəlxalq  sertifikasiya 

imtahanlarına hazırlığın aparılması; 

III. Beynəlxalq mühasibat uçotunun yerli qanunvericiliyə uyğun tətbiqi 

üzrə tədrisin həyata keçirilməsi. 

Ənənəvi  mühasibat  uçotunun  tətbiqinin  başlıca  səbəbi  müəssisələrdə 

hələ  də  sovet  mühasibat  uçotunu  tətbiq  edən  çoxsaylı  mühasiblərin  olması-

dır. Bu da həmin mühasiblərdə  yeni mühasibat sisteminin daha çətinliyi və 

onun Azərbaycanda tətbiqinin mümkünsüzlüyü kimi  yanlış  fikrin  formalaş-

ması  ilə  bağlıdır.  Əslində  bu  bəzi  insanların  fitrətindəki  yeniliyə  keçmək 

qorxusundan  irəli  gəlir.  Yaxşı  olardı  ki,  onlar  yeni  mühasibat  sistemini 

öyrənməyə cəhd etsinlər və sonda görərlər ki, beynəlxalq mühasibatlıq sovet 

uçotuna nisbətən dəfələrlə asan və tətbiqi sadədir. 

Mühasibatlıq sahəsində mövcud olan beynəlxalq sertifikasiya imtahan-

larına hazırlıq üzrə tədrisə meyliliyin səbəbi xarici şirkətlərin və son zaman-

larda  yerli  şirkətlərdə  də  geniş  vüsət  alan  mühasib  vəzifəsi  üzrə  vakansiya 

elanı zamanı qoyulmuş tələblərdən irəli gəlir. Bu gün kifayət qədər çoxsaylı 

tələbələr həmin imtahanları vermək üçün çoxlu pul xərcləyir. Çünki azərbay-

canlı tələbələrdə beynəlxalq sertifikata qarşı yüksək bir maraq vardır. Hətta 

bu marağı dərk edən iş adamları ingilis və rus dillərini bilməyən tələbələrin 

tələbatını  ödəmək  üçün  həmin  sertifikatların  milli  formalarını  da  qurmağa 

məcbur  oldular.  Halbuki,  sertifikasiya  yönümlü  imtahanların  əksəriyyəti 

praktikadan  daha  çox  tələbələrdə  məntiqi  biliklərin  formalaşmasına  istiqa-

mətlənmişdir.  

Beynəlxalq mühasibatlığın yerli qanunvericiliyə uyğun tətbiqi ilə bağlı 

tədris isə hələ ki, Azərbaycanda çox az sayda qurumlar və şəxslər tərəfindən 

həyata keçirilir. Fikrimizcə, bu cür qurumlardan biri də məhz İqtisadi Araş-

dırmalar və Tədris Mərkəzi (İATM) dir.  




İATM tərəfindən sizə təqdim olunun bu kitab beynəlxalq mühasibatlı-

ğı öyrənən şəxslərin biliklərinin tətbiqi üçün vacibdir. 

Kitab İATM-in nəşri olan “Beynəlxalq mühasibatlığa giriş” kitabı əsa-

sında hazırlanmışdır.  

Nəzərinizə  çatdırmaq  istərdik  ki,  kitab  özündə  nəzəriyyə  və 

praktikanın  qarşılıqlı  əlaqəsini  birləşdirir.  Bu  baxımdan  kitabdan  düzgün 

istifadə etdiyiniz təqdirdə sizdə müstəqil şəkildə maliyyə hesabatlarını hazır-

lamaq  bacarığı  formalaşacaqdır.  Ona  görə  də  nəşrdən  səmərəli  bir  şəkildə 

yararlanmaq  üçün  “kitabdan  istifadə  qaydaları”nı  da  diqqətlə  oxumağınızı 

tövsiyə edirik. 

Qeyd edək ki, kitabda verilmiş məsələlərdə tərtibat və texniki nöqteyi-

nəzərdən müəyyən qüsurlar da ola bilər. Ona görə də hər zaman oxucuların 

irad və təkliflərini qəbul etməyə hazırıq. Sizin irad və təkliflərinizi inşaAllah 

növbəti nəşrlərimizdə nəzərə almağa çalışacağıq. 

 

Əlaqə telefonları: 



012 480 28 45, Mob: (050) 531 03 81, (055) 203 07 85, 

(070) 511 77 31; 

 

 

office@iatm.az



,  

radilfatullayev@gmail.com

 

 

MÜƏLLİFLƏRDƏN 



 

 



TƏŞƏKKÜRLƏR 

 

 



Kitabın  II  nəşrinin  sadələşdirilməsi,  genişləndirilməsi,  buradakı  səhvlərin 

düzəldilməsi, yeni məsələlərin yazılması işində yaxından dəstək göstərən aşağıdakı 

şəxslərə İATM adından dərin təşəkkürümüzü bildiririk: 

Mehdi  Babayev  –  “Professional  mühasib”  jurnalının  baş  redaktoru,  audit 

mütəxəssisi; 

Elvin  Abdullayev  –  Azercell  şirkətinin  aparıcı  mühasibi,  İATM-ın 

mühasibatlıq üzrə müəllimi; 

Mədinə  Yaqubova  –  S.C.Pişəvəri  adına  Respublika  Humanitar  Fənlər 

Gimnaziyasının baş mühasibi, İATM-ın mühasibatlıq üzrə müəllimi; 

Elşad Tağızadə – Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin aparıcı 

məsləhətçisi,  İATM  məzunu.  Elşadın  17-ci  fəsildəki  büdcə  təşkilatları  üzrə 

məsələlərin hazırlanmasında xüsusi rolu olmuşdur; 

Əli Oruclu – İATM məzunu; 

Mesed Toholiyeva – Avrasiya Universitetinin baş mühasibi, İATM məzunu; 

İlyas Şabiyev – Atlas Mühəndilk MMC nin maliyyə müdiri, İATM məzunu; 

Elnur Yusibov – Azərbaycan Respublikası Energetika Nazirliyinin Maliyyə-

mühasibat şöbəsinin müdir müavni;  

Elçin  Mehrəlıyev  –  Azərbaycan  Respublikası  Energetika  Nazirliyinin 

Maliyyə-mühasibat şöbəsinin baş məsləhətçisi; 

Elmar Ağamirzəyev – SR Group Co MMC-nin mühasibi, İATM məzunu; 

Eldar  Allahverdiyev  –  Performans  Center  Co  MMC-nin  mühasibi,  İATM 

məzunu; 


Kamilə Əlizadə – Mazarina MMC-nin mühasibi, İATM məzunu; 

İsmayıl  Həmzəyev  –  Gədəbəy  Mineral  Suları  MMC-nin  aparıcı  mühasibi, 

İATM məzunu;  

Həmid Mustafayev – Bay-So Soğutma Sistemleri MMC-nin mühasibi, İATM 

məzunu;  

Müşfiq Bayramov –  İATM məzunu; 

Nigar  Quliyeva  –  AMEA  Mərkəzi  Elmi  Kitabxanasının  baş  iqtisadçısı, 

İATM məzunu;  

Qafqaz Eyvazov – İATM məzunu; 

Elvin Nəcəfli – İATM müdavimi; 

Fəridə  Seyidova  –  Sinam  şirkəinin  maliyyə  və  mühasibat  proqramlarının 

tətbiqi üzrə mütəxəssisi, İATM məzunu; 

Səmra Hacıyeva – İATM məzunu. 

 



M Ü N D Ə R İ C A T 

 

Kitabdan istifadə qaydaları ................................................................. 11-12 

 

Fəsil 1. Mühasibat bərabərliyində əməliyyatların qeydiyyatı .......... 13-20 

Məsələ 1.1. Azot şirkəti (Nümunə) ............................................................... 13 

Məsələ 1.1-in həll cədvəli ............................................................................ 14 

Məsələ 1.2. Fosfor şirkəti ............................................................................. 14 

Məsələ 1.3. Arsen şirkəti .............................................................................. 15 

Məsələ 1.4. Stibium MMC ........................................................................... 15 

Məsələ 1.5. Bismut şirkəti ............................................................................ 16 

Məsələ 1.6. Sirkonium şirkəti  ..................................................................... 17 

Məsələ 1.7. Polonium QSC .......................................................................... 18 

Məsələ 1.8. Niobium ASC  .......................................................................... 19 

Məsələ 1.9. Torium firması .......................................................................... 20 

 

Fəsil 2. Əməliyyatların jurnalda və T-hesablarda əks etdirilməsi 



əsasında Sınaq balansının (dövriyyə cədvəlinin) hazırlanması ........ 21-36 

Məsələ 2.1. Renium şirkəti (Nümunə 1) ....................................................... 21 

Məsələ 2.1- in həlli ....................................................................................... 22 

Məsələ 2.2. Berillium şirkəti (Nümunə 2) .................................................... 24 

Məsələ 2.2- nin həlli ..................................................................................... 25 

Məsələ 2.3. Radium MMC ........................................................................... 28 

Məsələ 2.4. İridium MMC ............................................................................ 29 

Məsələ 2.5. Kalsium MMC .......................................................................... 30 

Məsələ 2.6. Maqnezium şirkəti .................................................................... 31 

Məsələ 2.7. Stronsium MMC ....................................................................... 32 

Məsələ 2.8. Barium MMC ............................................................................ 34 

Məsələ 2.9. Terbium MMC .......................................................................... 36 

 

Fəsil 3. Sınaq balansından maliyyə hesabatlarına keçid ................... 37-58 

Məsələ 3.0. Uran şirkəti (Nümunə 1) ........................................................... 37 

Məsələ 3.0-ın həlli ........................................................................................ 38 

Məsələ 3.1. Silisium şirkəti (Nümunə 2) ...................................................... 43 

Məsələ 3.1-in həlli ........................................................................................ 44 

Məsələ 3.2. Tallium MMC ........................................................................... 52 

Məsələ 3.3. İndium MMC  ........................................................................... 53 

Məsələ 3.4. Qallium MMC .......................................................................... 54 

Məsələ 3.5. Bor Şirkəti ................................................................................. 55 

Məsələ 3.6. Alüminium MMC ..................................................................... 56 

Məsələ 3.7. Qurğuşun Şirkəti ....................................................................... 58 

 

Fəsil 4. Düzəliş qeydləri və köməkçi hesabların bağlanması ............ 60-79 

Məsələ 4.0. Neptun şirkəti (Nümunə 1) ........................................................ 60 



Məsələ 4.0-ın həlli ........................................................................................ 61 

Məsələ 4.1. Flüor şirkəti (Nümunə 2) ........................................................... 67 

Məsələ 4.1-in həlli ........................................................................................ 68 

Məsələ 4.2. Xlor MMC ................................................................................ 76 

Məsələ 4.3. Brom MMC .............................................................................. 77 

Məsələ 4.4. Yod MMC ................................................................................. 78 

Məsələ 4.5. Astat MMC ............................................................................... 79 

 

Fəsil 5. Uzunmüddətli maddi aktivlər (əsas vəsaitlər) ....................... 81-91 

Məsələ 5.1. Adana şirkəti (Nümunə 1) ......................................................... 81 

Məsələ 5.1-in həlli ........................................................................................ 81 

Məsələ 5.2. Nargin MMC (Nümunə 2) ........................................................ 82 

Məsələ 5.2-nin həlli ...................................................................................... 83 

Məsələ 5.3. Samarium MMC (Nümunə 3) ................................................... 84 

Məsələ 5.3-ün həlli ....................................................................................... 85 

Məsələ 5.4. Pluton şirkəti ............................................................................. 86 

Məsələ 5.5. Venera şirkəti ............................................................................ 86 

Məsələ 5.6. Şəfa firması ............................................................................... 87 

Məsələ 5.7. Karvan MMC ............................................................................ 87 

Məsələ 5.8. Betta şirkəti ............................................................................... 88 

Məsələ 5.9. Çestor şirkəti ............................................................................. 88 

Məsələ 5.10. Yupiter MMC ......................................................................... 89 

Məsələ 5.11. Propan MMC .......................................................................... 90 

Məsələ 5.12. Evropium MMC ..................................................................... 91 

 

Fəsil 6. Qeyri-maddi aktivlər ............................................................... 92-98 

Məsələ 6.1.Rito şirkəti (Nümunə 1) ............................................................. 92 

Məsələ 6.1-in həlli ........................................................................................ 92 

Məsələ 6.2. Lava MMC (Nümunə 2)............................................................ 93 

Məsələ 6.2-nin həlli ...................................................................................... 93 

Məsələ 6.3. Samir MMC .............................................................................. 94 

Məsələ 6.4. Turan MMC .............................................................................. 95 

Məsələ 6.5. Qoca MMC ............................................................................... 96 

Məsələ 6.6. Qobustan şirkəti ........................................................................ 96 

Məsələ 6.7. Qlobal Soft ................................................................................ 97 

Məsələ 6.8. Reyban şirkəti ........................................................................... 98 

 

Fəsil 7. Ticarət əməliyyatları və ticarət ehtiyatları (mallar) ........... 99-107 

Məsələ 7.1. Astor şirkəti (Nümunə 1) .......................................................... 99 

Məsələ 7.1-in həlli ...................................................................................... 100 

Məsələ 7.2. Damla şirkəti (Nümunə 2) ....................................................... 100 

Məsələ 7.2-nin həlli .................................................................................... 101 

Məsələ 7.3. Supermarket ............................................................................ 105 

Məsələ 7.4. Minimarket ............................................................................. 105 




Məsələ 7.5. Rodium şirkəti ........................................................................ 106 

Məsələ 7.6. Texnesium şirkəti .................................................................... 106 

 

Fəsil 8. Ticarət ehtiyatlarının maya dəyərinin hesablanması  

metodları ............................................................................................ 108-111 

Məsələ 8.1. Zəfər market (Nümunə) ........................................................... 108 

Məsələ 8.1-in həlli ...................................................................................... 109 

Məsələ 8.2. Kayzer şirkəti .......................................................................... 109 

Məsələ 8.3. Şah MMC ................................................................................ 110 

Məsələ 8.4. Total şirkəti ............................................................................. 110 

Məsələ 8.5. Qalay MMC ............................................................................ 111 

 

Fəsil 9. Debitor borcları, ümidsiz borclar və sair debitor xarakterli 



aktivlər ............................................................................................... 112-127 

Məsələ 9.1. Helium MMC (Nümunə) ......................................................... 112 

Məsələ 9.1-in həlli ...................................................................................... 114 

Məsələ 9.2. Osmium MMC ........................................................................ 121 

Məsələ 9.3. Palladium MMC ..................................................................... 122 

Məsələ 9.4. Ksenon MMC ......................................................................... 122 

Məsələ 9.5. Radon MMC ........................................................................... 123 

Məsələ 9.6. Kripton MMC ......................................................................... 124 

Məsələ 9.7. Neon MMC ............................................................................. 125 

Məsələ 9.8. Arqon MMC ........................................................................... 126 

 

Fəsil 10. Valyuta məzənnələri .......................................................... 128-135 

Məsələ 10.1. Fermium MMC (Nümunə 1) ................................................. 128 

Məsələ 10.1-in həlli .................................................................................... 128 

Məsələ 10.2. Kükürd MMC (Nümunə 2) ................................................... 129 

Məsələ 10.2-nin həlli .................................................................................. 130 

Məsələ 10.3. Selen MMC ........................................................................... 131 

Məsələ 10.4. Karbon şirkəti ....................................................................... 131 

Məsələ 10.5. Skandium şirkəti ................................................................... 132 

Məsələ 10.6. Germanium MMC................................................................. 132 

Məsələ 10.7. Gümüş MMC ........................................................................ 133 

Məsələ 10.8. Molibden şirkəti .................................................................... 133 

Məsələ 10.9. Neodium MMC ..................................................................... 134 

Məsələ 10.10. Nobelium şirkəti ................................................................. 134 

Məsələ 10.11. Rutenium şirkəti .................................................................. 135 



 

Fəsil 11. Qiymətləndirilmiş öhdəliklər ............................................ 136-139 

Məsələ 11.1. Titan Telekom (Nümunə) ...................................................... 136 

Məsələ 11.1-in həlli .................................................................................... 137 

Məsələ 11.2. Rəngsaz şirkəti ...................................................................... 137 

Məsələ 11.3. Günəş Telekom ..................................................................... 138 



Məsələ 11.4. Xrom MMC .......................................................................... 138 

Məsələ 11.5. Ferrium Sığorta ..................................................................... 139 



 

Fəsil 12. Kreditor borcları, avans ödənişləri və sair kreditor  

xarakterli öhdəliklər ......................................................................... 140-150 

Məsələ 12.1. Hidrogen şirkəti (Nümunə) ................................................... 140 

Məsələ 12.1-in həlli .................................................................................... 142 

Məsələ 12.2. Oksigen şirkəti ...................................................................... 149 



 

Fəsil 13. Vergilər ............................................................................... 151-159 

Məsələ 13.1. Memar MMC (Nümunə 1) .................................................... 151 

Məsələ 13.1-in həlli .................................................................................... 152 

Məsələ 13.2. Azəri Konsaltinq (Nümunə 2) ............................................... 153 

Məsələ 13.2- nin həlli ................................................................................. 154 

Məsələ 13.3. Merkuri ................................................................................. 155 

Məsələ 13.4. Serium MMC ........................................................................ 156 

Məsələ 13.5. Muğan MMC ........................................................................ 156 

Məsələ 13.6. İmir MMC ............................................................................. 157 

Məsələ 13.7. Lantan şirkəti ........................................................................ 157 



 

Fəsil 14. Əmək haqqı və işçilərlə bağlı sair ödənişlər .................... 160-170 

Məsələ 14.1. Litium MMC (Nümunə) ........................................................ 160 

Məsələ 14.1-in həlli .................................................................................... 161 

Məsələ 14.2. Natrium MMC ...................................................................... 166 

Məsələ 14.3. Kalium MMC ....................................................................... 166 

Məsələ 14.4. Rubidium MMC ................................................................... 167 

Məsələ 14.5. Sezium MMC ....................................................................... 168 

Məsələ 14.6. Fransium MMC .................................................................... 169 



 

Fəsil 15. İstehsal əməliyyatları və istehsalat məsrəfləri ................. 171-185 

Məsələ 15.1. Civə şirkəti (Nümunə 1) ........................................................ 171 

Məsələ 15.1-in həlli .................................................................................... 172 

Məsələ 15.2. Berklium şirkəti (Nümunə 2) ................................................ 173 

Məsələ 15.2-in həlli .................................................................................... 174 

Məsələ 15.3. Erbium şirkəti ....................................................................... 179 

Məsələ 15.4. Aktinium şirkəti .................................................................... 180 

Məsələ 15.5. Vanadium şirkəti ................................................................... 181 

Məsələ 15.6. Volfram şirkəti ...................................................................... 182 

Məsələ 15.7. Platin şirkəti .......................................................................... 183 



 

Fəsil 16. Pul vəsaitlərinin hərəkəti haqqında hesabat ................... 186-194 

Məsələ 16.1. Manqan MMC (Nümunə 1) .................................................. 186 

Məsələ 16.1-in həlli .................................................................................... 187 

Məsələ 16.2. İttrium MMC (Nümunə 2) .................................................... 188 




Məsələ 16.2-nin həlli .................................................................................. 190 

Məsələ 16.3. Kuprium MMC ..................................................................... 191 

Məsələ 16.4. Kobalt MMC ......................................................................... 192 

Məsələ 16.5. Tellur MMC .......................................................................... 193 



 

Fəsil 17. Büdcə təşkilatlarında əməliyyatların qeydiyyatı və  

maliyyə hesabatı formalarının hazırlanması .................................. 195-226 

Məsələ 17.1. Xankəndi təşkilatı (Nümunə 1) ............................................. 195 

Nümunə 1-in həlli ....................................................................................... 196 

Məsələ 17.2. Xocalı təşkilatı (Nümunə 2) .................................................. 197 

Nümunə 2-nin həlli ..................................................................................... 197 

Məsələ 17.3. Şuşa büdcə təşkilatı (Nümunə 3) ........................................... 198 

Nümunə 3-ün həlli ...................................................................................... 199 

Məsələ 17.4. Laçın büdcə təşkilatı ............................................................. 215 

Məsələ 17.5. Xocavənd büdcə təşkilatı ...................................................... 216 

Məsələ 17.6. Kəlbəcər büdcə təşkilatı ........................................................ 217 

Məsələ 17.7. Ağdərə büdcə təşkilatı .......................................................... 218 

Məsələ 17.8. Ağdam hava qüvvələri təşkilatı ............................................ 219 

Məsələ 17.9. Cəbrayıl büdcə təşkilatı ........................................................ 221 

Məsələ 17.10. Füzuli büdcə təşkilatı .......................................................... 222 

Məsələ 17.11. Qubadlı büdcə təşkilatı ....................................................... 224 

Məsələ 17.12. Zəngilan büdcə təşkilatı ...................................................... 225 



 

Fəsil 18. Qarışıq məsələlər ................................................................ 227-238 

Məsələ 18.1. Tulium MMC ........................................................................ 227 

Məsələ 18.2. Sellen şirkəti ......................................................................... 228 

Məsələ 18.3. Qamma MMC ....................................................................... 229 

Məsələ 18.4. Alfa MMC ............................................................................ 230 

Məsələ 18.5. Tantal MMC ......................................................................... 231 

Məsələ 18.6. Prazedium şirkəti .................................................................. 232 

Məsələ 18.7. Prometium şirkəti .................................................................. 233 

Məsələ 18.8. Holmium MMC .................................................................... 234 

Məsələ 18.9. Murad (Fiziki Şəxs) .............................................................. 235 

Məsələ 18.10. Disprozium MMC ............................................................... 236 

Məsələ 18.11. Aslan firması ....................................................................... 237 



 

CAVABLAR ...................................................................................... 239-258

 

Əlavələr (Mühasibatlığa dair formalar) ......................................... 259-286 



Kommersiya təşkilatları üçün yeni hesbablar planı ...................... 287-299

 

İstifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısı ................................................. 300-302 

 



KİTABDAN İSTİADƏ QAYDALARI 

KİTABDAN İSTİFADƏ QAYDALARI 

 

Kitab  mühasibatlığı  öyrənən  və  tədris  edən  şəxslərin  ilkin  uçotun  aparıl-



ması, sınaq balansının və maliyyə hesabatlarının hazırlanması, o cümlədən ayr-

ayrı  əməliyyatların  mühasibat  yazılışlarının  verilməsini  öyrənmək  məqsədi  ilə 

nəşr  olunmuşdur.  Kitabdan  həm  sərbəst  öyrənmə  vasitəsi,  həm  də  müəllimlə  - 

fərdi və ya qrup şəklində təlimlərin keçirilməsi zamanı dərs vəsaiti kimi istifadə 

edilə bilər. 

 

Kitabın strukturu: 

 

“Mühasibatlığa dair məsələlər toplusu” kitabının II nəşri 17 fəsildən və 124 



məsələdən ibarətdir. Hər fəsildə orta hesabla 7-8 məsələ və hər bir mövzu üzrə 

1-2 və ya 3 nümunəvi məsələnin həlli verilmişdir. Nümunəvi çalışmaları öyrən-

məklə siz növbəti məsələləri həll etmək bacarığına yiyələnə bilərsiniz. 

Kitabın  strukturu  əsasən  “Beynəlxalq  mühasibatlığa  giriş”  kitabının 

mövzuları əsasında tərtib edilmişdir. Burada verilmiş məsələlərdəki şərti şirkət 

adları  əsasən  Mendeleyev  cədvəlinin  elementlərindən  istifadə  olunmaqla 

göstərilmişdir.  Fikrimizcə,  bu  cür  adlandırma  sizə  məsələləri  rahat  şəkildə 

tapmaqda köməklik göstərəcəkdir.  

Kitabın 17-ci fəslinə büdcədən maliyyələşən təşkilatların uçot və hesabatına 

aid  10-dan  çox  məsələ  daxil  edilmişdir.  Bu  məsələlərə  Azərbaycanın  işğal 

olunmuş  ərazilərinin  adları  verilmişdir.  Burada,  büdcə  təşkilatlarında  işləyən 

mühasiblər həlli verilmiş məsələrə baxmaqla biliklərini artıra bilərlər. 

Əgər  siz  təcrübəli  mühasib  kimi  yalnız  işinizə  aid  olan  əməliyyatlarla 

maraqlanırsınızsa,  onda  kitabdakı  bütün  məsələləri  deyil,  yalnız  özünüzə  aid 

olan  mövzuların  tapşırıqlarını  həll  edə  bilərsiniz.  Lakin  uçot  və  hesabatın 

məntiqini  daha  dərindən  mənimsəməniz  üçün  bütün  məsələləri  həll  etməyinizi 

tövsiyyə edirik.   

 

Kitabda verilmiş qısaltmalar  



 

Kitabda  bəzi  sözlər  qısaldılmış  şəkildə  verilmişdir.  Bu  ifadələrin  geniş 

açıqlamasına  “Beynəlxalq  mühasibatlığa  giriş”  kitabında  rast  gələ  bilərsiniz. 

Bəzilərini  burada  qeyd  edək.  Məsələn,  MZHH-Mənfəət  və  zərərlər  haqqında 

hesabat, KDHH-Kapitalda dəyişikliklər haqqında hesabat, PVHH-Pul vəsaitləri-

nin  hərəkəti  haqqında  hesabat,  MVHH-Maliyyə  vəziyyəti  haqqında  hesabat 

(Balans) deməkdir. 

 

Sərbəst hazırlaşərkən kitabdan necə istifadə etmək olar? 

 

Kitabdakı məsələləri sərbəst şəkildə etməyə çalışan şəxslərə məsləhət görü-

rük ki, paralel olaraq İATM-in nəşri olan “Beynəlxalq  Mühasibatlığa  Giriş” 



kitabındakı mövzuları da oxusunlar. Bunun üçün ilk olaraq mündəricatdan sizin 

üçün maraqlı olan mövzunu seçin, sonra “Beynəlxalq mühasibatlığa giriş” ki-

tabındakı həmin fəsli tam oxuduqdan sonra burada o mövzuya aid məsələləri ca-

vablandırmağa çalışın. 

Həll etdiyiniz məsəllərin cavabının düz olub-olmadığını yoxlamaq üçün ki-

tabın  arxasında  verilmiş  “CAVABLAR”  bölməsinə  baxa  bilərsiniz.  Qeyd  edək 

ki,  cavablar  bölməsində  yalnız  hesablanma,  yekun  çıxarma,  hesabata  çıxma 

tələb  olunan məsələlərin cavabları  verilmişdir.  Məsələdə  sadəcə  əməliyyatların 

qeydiyyatı  ilə  bağlı  tələblər  olduqda,  onların  cavabları  böyük  olduğu  üçün 

verilməmişdir.  Bunun  üçün  həlli  verilmiş  nümunəvi  məsələlərə  baxmağınız  və 

ya “Beynəlxalq mühasibatlığa giriş” kitabında o tip tapırıqların həllinə baxmağı-

nız tövsiyyə olunur.   

Kitabın 14-cü fəsilində təqdim edilmiş məsələlərin həlli 2017-ci il tarixinə 

qüvvədə  olan  Azərbaycan  Respublikasının  Vergi  Məcəlləsinə  əsasən  ha-

zırlanmışdır.  Ona  görə  də,  sizin  də  bu  fəsildəki  digər  məsələləri  həll  edərkən 

həmin tarixə olan Vergi Məcəlləsindən istifadə etməyiniz məsləhət görülür.  

Kitabda  verilmiş  məsələlərin  həllini  kompüter  proqramlarında  da  (excel, 

word,  və  digər  mühasibat  proqramlarında)  yerinə  yetirmək  sizin  hazırlıq 

səviyyənizi bir qədər də artıra bilər. Verilmiş nümunələrdə hesab nömrələrindən 

demək  olar  ki,  istifadə  olunmamışdır.  Bu  hal  hesab  nömrələrinin  hər  zaman 

dəyişmə  ehtimalının  olması,  hesabın  orijinal  adlarının  isə  heç  zaman 

dəyişməməsi  ilə  əlaqədardır.  Əgər  siz  istəsəniz  məsələləri  həll  edərkən  kitabın 

arxasında  verilmiş  “Kommersiya  təşkilatları  üçün  Yeni  Hesablar  Planı”ndan 

istifadə edə bilərsiniz.  

Məsələləri  həll  edərkən  həmçinin  kitabın  arxasına  əlavə  edilmiş  “Mühasi-

batlığa dair hesabat formaları və cədvəllər”dən də istifadə edə bilərsiniz.    

 

Video dərslərdən necə istifadə etməli? 

Məsələ  və  tapşırıqları  edərkən,  əlaqəli  olaraq  İATM  tərəfindən 

www.youtube.com

  internet  səhifəsinə  daxil  edilmiş  “Mühasibat  uçotu”  dərslə-

rindən  istifadə  etməyiniz  faydalı  olar.  Xüsusi  ilə  də  “Mühasibat  uçotunu 

öyrənməyin  və  öyrətməyin  4  əsas  qaydası”  adlı  video  dərslər  sizin  məsələləri 

daha asan şəkildə həll etməyinizə kömək ola bilər. 

 

Kitabın imkanları: 

“Mühasibatlığa  dair  məsələlər  toplusu”  kitabındakı  praktiki  məsələ  və 

tapşırıqları həll edə bilən şəxs beynəlxalq səviyyədə tanınan ACCA, CIMA və 

CIPFA  kimi  təşkilatların  sertifikatlarını  əldə  etmək  üçün  vacibbilikləri  əldə 

etmiş  olur.  Kitab  həmçinin  mühasibatlıq  sahəsində  kommersiya  və  büdcə 

təşkilatları  üçün  yerli  sertifikatların  əldə  olunmasında  daha  yaxşı  əyani  vəsait 



hesab oluna bilər. 


 

Yüklə 85,15 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə