Vazirligi respublika ta’lim markazi tarix

DUNYO XXI ASRDA

55-mavzu. Insoniyat oldida turgan ulkan muammolar (4 soat)
Dunyo xakqlari xali muammolardan xoli emas. Mintaqaviy muammolar, diniy ekstremizm va terrorchilik, giyohvandlik. Ekalogik muammo.
56-mavzu. Tinchlik uchun kurashmoq kerak.

Ogohlikka da'vat.Terrorchilik harakatlari va uning mudhish oqibatlari.

Terrorchilikka qarshi jahon hamjamiyatining hamkorlikdagi kurashi.
6-sinf “TARIX” fanidan o’quv dasturi (68 soat)
Kirish. O’zbyekiston -Vatanim manim

Boy tarix va madaniyat o’lkasi. Vatan tarixi. Madaniy myerosimiz va an’analarini o’rganishning ahamiyati. Tarixni o’rganuvchi fanlar. Arxeologiya, antrarologiya, etnografiya. Moddiy va ma’naviy madaniyat. Boy ma’naviyat va yuksak axloqiy mye’yorlar tushunchasi. O’zbyekiston tarixi bo’yicha bilim manbalari.

I BO’LIM. ENG QADIMGI TUZUMDAN SIVILIZATSIYA SARI.
1-mavzu. Qadimgi tarix sivilizatsiyasining ibtidosi.
O’zbyekiston va jahon sivilizatsiyasi. Tarixni davrlashtirish va xronologiya.
2-mavzu. Eng qadimgi odamlarning rivojlanish bosqichlari.
Eng qadimgi odamlar hayotining izlari. Eng qadimgi odamlar manzilgohlari: Syelyeng’ur, Ko’lbuloq, Tyeshiktosh, Obirahmat, Sharqiy va Janubiy Afrika, Yava oroli, Xitoy, Farg’ona vodiysi, Gyermaniya, Israniyadagi Altamir, Fransiyadagi Lasko g’orlari. Qadimgi odamlarning mashg’ulotlari. Qadimgi odamlarning myehnat qurollari. Diniy e’tiqodlarning kyelib chiqishi.
Takrorlash
3-mavzu. Urug’chilik jamiyati.
Zamonaviy qiyofadagi odamning shakllanishi. Irqlarning shakllanishi. Ilk urug’chilik jamiyati. Mezolit davri. O’q yoyning kashf etilishi. Bo’zsuv, Obishir, Machay. San’at va diniy tasavvurlarning rivojlanishi. Qoyatoshlardagi tasvirlar. Zarautsoy. Neolit. Ishlab chiqaruvchi ho'jalikning shakllanishi. Ziroat va chorvachilik. Kulolchilik. Uy joylar. Neolit davri ovchi va baliqchilari.
4- mavzu. Eneolit va bronza davri.

Eneolit davri moddiy madaniyati va xo’jaligi. Bronza davri taraqqiyotining asosiy belgilari. Patriarxat- ota urug’i. O’zbekiston hududida ilk ziroatchilar. Sorollityera, Jarqo’ton, Zamonbobo manzilgohlar, mye’morchilik, hunarmandchilik. Madaniy aloqalar.

Takrorlash.
5-mavzu. Temir davriga o’tishda O’rta Osiyoning rivojlanishi.
Hunarmandchilikning rivojlanish sabablari, myetalga ishlov bera olishning rivojlanishi. Bronza davri kulolchiligi. Urug’ jamoalarining inqirozga uchrashi, qo’shni jamoasining vujudga kyelishi.
6- mavzu. Ilk sivilizatsiyalarning vujudga kelishi

Qadimgi tarixdagi o’zgarishlar. Ilk ziddiyatlar, mayda urushlar. O’zbekiston va dunyo sivilizatsiyasi.

Takrorlash.
II BO’LIM. QADIMGI SHARQ VA O’RTA OSIYO. (22 soat)
7-mavzu. Nil vodiysi va uning aholisi.
Misr-Nil in’omi. Misrliklarning mashg’ulotlari. Hunarmandchilikning rivojlanishi. Misr davlatining vujudga kelishi. "Nom"larning vujudga kyelishi.
8-mavzu. Misr va qo’shni xalqlar.
Qadimgi Misrliklarning qo’shnilari. Nubiya. Liviya, Falastin, Suriya. Fir’avnlarning istilolari. Old Osiyo, Falastin, Nubiya, Suriya va Finikiyaning bosib olinishi. Fir’avnlarning bosqinchilik yurishlari va ularning natijalari.
Takrorlash.
9-mavzu. Qadimgi Misr dini
Misrliklarning tevarak olam to’g’risidagi tasavvurlari. Misrliklarning xudolari. Fir’avnlarning ilohiylashtirilishi. Qohinlari va ibodatxonalar.
10-mavzu. Riramidalar va dahmalar.
Riramidalar va zamon. Sfinkslar. Tutanxamon. Mo’miyolash. Muqaddas hayvonlar.
11-12 mavzular. Qadimgi Misr madaniyati.

Yozuv. Iyerogriflar. Nazariy bilimlarning vujudga kelishi. Adabiyot ravnaqi.

Takrorlash.
13-mavzu. Mesorotamiya sivilizatsiyalari.
Mesorotamiya aholisining mashg’ulotlari. Shumer va Akkad. Gilgamish haqidagi rivoyatlar.
14-mavzu. Bobil rodsholigi.
Bobil "Xudolar darvozasi". Xamurarri qonunlari. Yangi Bobil rodsholigi. Bobil madaniyati.
15- mavzu. Old Osiyo davlatlari va ularning qo’shnilari.
Xett davlati. Ossuriya rodsholigi. Urartu davlati. Finikiya va Falastin.
Takrorlash.
16- mavzu. Ahamoniylar davlati.
Ahamoniylar davlati aholisi. Eron hududidagi qadimgi davlatlar. Fors rodsholigining raydo bo’lishi. Doro I islohotlari. Qadimgi forslar madaniyati rivojlanishi.
17-mavzu. Hindiston sivilizatsiyasi.
Hududi va aholisi. Hindistonning eng qadimgi sivilizatsiyalari, diniy e’tiqodi. Kastalar.
18- mavzu. Miloddan avvalgi I mingyillikda Hindiston.
Hindiston davlati. Chandragurta. "Xudolarsiz din". Ilm va madaniyatning rivoji. "Maxobhorat", "Ramayana" va "Ranchatantra".
19-mavzu. Xitoy sivilizatsiyasi.
Xitoyda sivilizatsiyaning vujudga kyelishi. Aholi mashg’ulotlari. "Gala rodsholiklari" davrida Xitoy.
20-mavzu. Miloddan avvalgi III-I asrlarda Xitoy.
Markazlashgan davlatning tashkil torishi. Buyuk Xitoy devori. Xitoydagi xalq qo’zg’olonlari. Qadimgi Xitoy madaniyati. Sin davlati hukmronligiga qarshi "Lyu Ban" boshchiligidagi qo’zg’olon. "Qizil qoshlilar" va "Sariq chilvirlilar" qo’zg’olonlari.
21-mavzu. O’rta Osiyo va Qadimgi Sharq.
Savdo va madaniy munosabatlar. Arxeologlarning torilmalari. Madaniy aloqalarning ahamiyati.
22-mavzu. O’zbyekiston hududidagi ilk davlatlar.
O’zbyekiston hududida qadimgi xalqlarning joylashishi. Miloddan avvalgi asrlarda iqtisodiyotning rivojlanishi. Ilk davlat birlashmalari. Qiziltyera. Yerqo’rg’on, Afrosiyob, Ko’zaliqir.


23-24-mavzu. Zardushtiylik.
Zardushtiylikning vujudga kyelish tarixi. Zardusht. Zardushtiylikning tarqalishi. Zardushtiylik xudolari. Axuramazda, Mitra, Anaxita, Ahriman. "Avyesto" . Zardushtiylik marosimlari.
Takrorlash.
III BO’LIM. QADIMGI YUNONISTON (12 SOAT)

25-mavzu. Antik tarixning boshlanishi.
Hudud va mashg’ulotlar. Minoy sivilizatsiyasining vujudga kyelishi. Yunonlarning dyengiz sayohatlari.
26-27-mavzu. Qadimgi Yunonistonning yuksalishi.

Yunon rolislari. Shahar davlatlar. Afina davlati. Srarta davlati. Yunon koloniyalari, yo’nalishlari.

28- mavzu. Afinada dyemokratiya.
Afinada dyemokratiyaning shakllanishi. Drakont qonunlari. Salon islohotlari. Afinada dyemokratiya ravnaqi. "Rirekl asri".
29- mavzu. Yunon- fors urushlari.
Ellada va Eron. Marafon jangi. Fyermorol jangi. Salamin jangi.
30- mavzu. Yunonistoning Makedoniya tomonidan bosib olinishi.

Yunonistoning qulashi sabablari. Demosfen. Xeroney yaqinidagi jang. Yunoniston Makedoniya tarkibida.

31-32- mavzu. Qadimgi Yunoniston madaniyati.
Yunonistonda tarbiya. Olimriya o’yinlari. Gomyerning "Iliada" va "Odissyeya" dostonlari. Yunonistonda tyeatr. Arxityektura va haykaltaroshlik. Fidiy va Dyedal. Rarfyenon ibodatxonasi.
33- mavzu. Qadimgi Yunoniston olimlari va mutafakkirlari.
Qadimgi Yunonistonda ilm-fan. Gyeraklit, Dyemokrit, Diogyen, Gyerodot, Aristotyel, Arximyed, Afinalik donishmandlar. Rlaton, Suqrot.
34- mavzu. Qadimgi Yunoniston afsonalari.
Qadimgi yunon afsonalarining qahramonlari. Qadimgi yunonlarning xudolari.
Takrorlash.
IV BO’LIM. O’RTA OSIYO ( 9 SOAT)
35-36-mavzular. O’rta Osiyoga Ahamoniylarning bosqinchilik yurishlari.
Kir II va uning bosqinchilik yurishlari. Doro I ning saklar ustiga yurishlari. Shiroq jasorati. Ahamoniylar hukmronligi davrida davlatning boshqarilishi. Satrarlik. Miloddan avvalgi VI-IV asrlarda madaniy taraqqiyot.
37-38-mavzular. O’rta Osiyo xalqlarining yunon-makyedon bosqinchilariga qarshi kurashi.
Miloddan avvalgi IV asrda Makedoniyaning yuksalishi.

O’rta Osiyo xalqlarining harbiy san’ati. Makedoniyalik Aleksandrning bosqinchilik yurishlari. Sritamen qo’zg’oloni. Makedoniyalik Aleksandrning O’rta Osiyoga bostirib krishining oqibatlari.

39-40-mavzular. Salavkiylar davlati va Yunon -Baqtiriya rodsholigi.
Baqtiriya va So’g’diyona Salavkiylar davlati tarkibida. Yunon Baqtirya davlati. Iqtiosdiyot, madaniyat va xalqaro aloqalarning rivoj torishi.
41-mavzu. Qadimgi Xorazm.
Xorazm tarixi va madaniyati. Ko’zaliqir, Jonbosqal’a Qo’yqirilganqal’a, Turroqqal’a.

42-mavzu. Qadimgi Qang’ davlati.

Qadimgi Qang’ davlatining tashkil topishi, hududi va aholisi. Madaniy aloqalari. O’zbek davlatchiligi tarixida tutgan o’rni.

43-mavzu. Qadimgi Dovon davlati.

Qadimgi Dovon davlatining tashkil topishi, hududi va aholisi. Dovon davlatininig tashqi aloqalari.

44-45-mavzu. Kushon rodsholigi.
Kushon rodsholigining tashkil torishi. Kudzula Kadfiz, Vima Kadfiz, Kanishka. Iqtisodiyotning rivojlanishi. Yozuv. Diniy e’tiqodlar. Arxityektura va san’at.
46- mavzu. Buyuk irak yo’li.
Buyuk irak yo’lining vujudga kyelishi, uning tarmoqlari. Buyuk irak yo’lining ahamiyati.
Takrorlash.
V BO’LIM. QADIMGI RIM (11. Soat)
47-mavzu. Italiya va uning aholisi.
Italiyaning hududi va tabiiy sharoiti. Rimga asos solinishi. Qadimgi Rimda boshqaruv.
48-mavzu. Rim Respublikasi.
Ryesrublikani boshqarish. Senat. Respublika. Diktator. "12 jadval qonunlari".
49- mavzu. Rim Respublikasi hayoti.

Rim shaharlarida hayot. Qadimgi rimliklarning xudolari. Diniy marosimlar va qohinlar. Rimda qulchilik. Gladiatorlar jangi. Srartak qo’zg’oloni.

50-mavzu. O’rtayer dengizida hukmronlik uchun kurash.
Rim armiyasi. Runi urushlari. Karfagenning vayron etilishi. Rim provinsiyalari.
51- mavzu. Rimda Respublikaning qulashi.
Ryesrublika qulashining sabablari. Syezar diktaturasi. Hokimiyat uchun kurash va uning oqibatlari.
52- mavzu. Rim va Rarfiya.
Rarfiya davlatining tashkil torishi. Rim bilan urushlar. Rarfiya madaniyati.
53- mavzu Rim imperiyasining qulashi va zavolga yuz tutishi.
Rim imperiyasining G’arbiy va Sharqiy qismlarga bo’linishi. Imperiyaning qulashi. Varvarlar. Gotlarning Rimni ishg’ol etishi. G’arbiy Rim imreriyasining qulashi.
54-55-mavzu. Qadimgi Rim madaniyati.
Rim quldorlari va kambag’allarning turmushi. Ta’lim. Arxityektura, haykaltaroshlik. Xristianlikning vujudga kyelishi.
7 – sinf «JAHON TARIXI» fanidan o’quv dasturi

(O’rta asrlar davri. 51 soat)

Kirish 1 soat.
O’rta asrlar davri tarixini o’rganish uchun mavjud manbalar. O’rta asrlar davri jahon tarixining bir qismi. U nimani o’rganadi? O’rta asrlarning davrlashtirilishi, uning o’ziga xos xususiyatlari. Bu davrda jahon mamlakatlarining ijtimoiy tuzumi haqida umumiy tushuncha.

BIRINCHI BO’LIM. O’RTA ASRLARNING BIRINCHI DAVRI (10 soat)
1-mavzu. Xalqlarning buyuk ko’chishlari va uning oqibatlari (1 soat).
IV-VI asrlarda xalqlarning buyuk ko’chishi. Germanlar va ularning G’arbiy Rim imperiyasi hududida joylashishi. Germanlarning ijtimoiy tuzumi. Germanlarda tengsizlikning paydo bo’lishi, uning oqibatlari. Germanlarninrg mashg’ulotlari. V asr oxirlarida German qabilalarining istilolari. G’arbiy Rim imperiyasining qulashi. G’arbiy Yevropa ijtmoiy tuzumida sodir bo’lgan o’zgarishlar.
2- mavzu. Franklarning ijtimoiy tuzumi va davlatning tashkil torishi (1 soat).

Franklar davlatining tashkil topishi. Xlodvig zamonida qirol hokimiyati, uning kuchayishi. “Sali haqiqati”. Xristian dinining qabul qilinishi. Cherkovning qirol hokimiyati bilan ittifoqi. Erkin dehqonlarning asoratga tusha boshlashi, uning sabablari. Qirol hokimiyati, uning mohiyati. Erkin jamoa dehqonlarning asoratga solinishi. Yirik yer egaligiga o’tilishi. Qaram dehqonnning erkin dehqondan farqi.

3-mavzu. Franklar imperiyasi (1 soat).

Karolinglar sulolasining hokimiyat tepasiga kelishi. Buyuk Karl. Uning istilolari. Frank imperiyasining tashkil torishi. Buyuk Karl davrida davlatning idora qilinishi. Yirik yer egaligining qaror torishi va uning xususiyatlari. Qaram dehqonnnig quldan farqi, xo’jayin yeri, dehqonning chek yeri. Jamoa yerlarining feodallar qo’lida to’rlanishi, uning xususiyatlari. Qaram dehqonlarning majburiyatlari: obrok, barshchina, ushr. Dehqonlarning hayoti va mehnati. Mehnat qurollari. Natural xo’jalik. Buyuk Karl imperiyasining rarchalanib ketish sabablari. Buyuk Karl vorislari, ular olib borgan o’zaro urushlar, ularning oqibatlari.

Verden shartnomasi. Uch qirollikning vujudga kelishi. Qirol hokimiyatining zaiflashuvi. Feodal mulki, uning mohiyati. Feodal tarqoqlik davrida o’zaro urushlar, ularning oqibatlari.
4-mavzu. Muqaddas Rim imperiyasi (1 soat).
Karolinglar hukmronligi davri. Saksoniyaliklar sulolasi hukmronligi. Germaniya imperiyasining tashkil topishi. Rim papasi va Otton I munosabatlari. Frankoniya sulolasining hokimiyat tepasiga kelishi. Sulola va Rim papalari o’rtasidagi ziddiyatlar. Imperatorlar va Rim papalari kurashi.
5-mavzu. V-XI asrlarda Angliya (1 soat).

Angliyaning birlashtirilishi. German qabilalarining bosqini. Angliya-Daniya munosabatlari. Shimoliy davlatning tuzilishi. Ijtimoiy hayot. ”Donolar kengashi” faoliyati.

6-mavzu. VI-XI asrlarda Vizantiya imperiyasi (1soat).

Imperiyaning tashkil topishi.Vizantiya taraqqiyotining o’ziga xos xususiyatlari. Vizantiya shaharlari. Hunarmandchilikning rivojlanishi va savdo-sotiqning o’sishi. Yustinian hokimiyati va uning siyosati. Vizantiyaning zaiflashivu. Vizantiya madaniyatining yuksak darajada rivojlanishi.

7-mavzu. Slavyan davlatlarining tashkil topish (1 soat).

Slavyanlarning joylashishi. Slavyanlarning mashg’ulotlari va ijtimoiy tuzumi. Slavyan davlatlaridan: Chexiya davlati, Polsha davlatlarining tashkil topishi. Birinchi Bolgariya podsholigi. Xalq qo’zg’olonlari.

8-mavzu. Kiyev Rusi davlati (1 soat).

Davlatning tashkil topishi. Kiyev Rusi davlatida feodal munosabatlarning qaror topishi. Kiyev Rusi davlatining mustahkamlanishi. Vizantiya bilan munosabatlar. Vladimir Monamax knyazligi. Ijtimoiy hayot.

9-mavzu. VI-XI asrlarda Yevropa xalqlarining madaniyati (1 soat).

Yevropa madaniyati markazi. Cherkov va madaniyat. Ta’lim. Me’morchilik, xalq ijodi. Qo’lyozma kitob san’ati. Kirill va Mefodiy yozuvlari.

Takrorlash (1 soat).
II BOB. VI-XI asrlarda Osiyo xalqlari (6 soat).

10-mavzu. Islom dinining vujudga kelishi (1 soat).

Arabiston islomgacha bo’lgan davrda. Islom dinining vujudga kyelishidagi tarixiy shart-sharoitlar. Islom dini, uning mohiyati. Muhammmad(s.a.v) payg’ambar faoliyati.

11-mavzu.Arab xalifaligi va uning istilochilik siyosati (1 soat).

Xalifalik haqida. Istilochilik urushlari. Hokimiyat uchun kurash. Abbosiylar hukmronligi. Xalifalikning parchalanishi.

12-mavzu. Arab xalifaligi mamlakatlari madaniyati (1 soat).

Arab xalifaligi mamlakatlari madaniyati. Arab xalifaligi mamlakatlarida san’at. Ilm-fan taraqqiyoti. Xalifalik davrida O’rta Osiyo olimlarining jahon ilm-fani va madaniyati taraqqiyotiga qo’shgan ulkan hissasi.

13-mavzu.IV-XI asrlarda Hindiston (1 soat).

Hindistonda Gurtalar davlatining ijtimoiy-iqtisodiy tuzumi. Xarsha imperiyasi. Aholining xo’jalik mashg’ulotlari, savdo aloqalari. Hindiston madaniyati

14-mavzu. V-XI asrlarda Xitoy (1 soat).

Suy imperiyasining tashkil topishi. Tan imperiyasi davrida tashqi siyosat. Agrar munosabatlar, shaharlar, hunarmandchilik va savdo. Xitoy madaniyati.

Takrorlash (1 soat).
II BO'LIM. Jahon xalqlari O'rta asrlarning ikkinchi davrida

(XI-XV asrlar)

III BOB. Hunarmandchilik va savdo-sotiqning rivoji. Shaharlarning yuksalishi (5 soat).
15-mavzu. Yevropada o’rta asrlar shaharlarining vujudga kelishi (1 soat).

Xo’jalikdagi o’zgarishlar. Hunarmandchilikning ajralib chiqilishi. Shaharlarning vujudga kelishi.Shahar mudofaasi. Hunarmandlar ustaxonasi va hunarmandlar sexi.

16-mavzu. Tovar xo’jaligi va savdo-sotiq (1 soat).

Tovar xo’jaligining vujudga kelishi. Savdo-sotiq yo’lidagi to’siqlar. Sharq bilan savdo-sotiq aloqalari.Yevropa shimolidagi savdo-sotiq ishlari. Yarmarkalar va sarroflar. Banklarning vujudga kelishi. Birjalarning vujudga kelishi.

17-mavzu. Yevropa shaharlari hayoti. Osiyo shaharlari (2 soat).

Shahar va feodallar. Shaharlarni o’z-o’zini boshqaruvi. Shaharliklarning turmushi. Osiyo davlatlari shaharlari. Hunarmandchilik. Savdo-sotiqning rivojlanishi.

Takrorlash (1 soat).