VəLİyev dünyamali əMİr oğLU

 
97 
verir.  
İqtisadiyyat  sahələrinə  yönəldilən  investisiyalar  90-cı  illərin  əvvəllərinə  nisbətən  onilliyin 
sonlarına  yaxın  xeyli  artmışdır.  Cədvələ  nəzər  salsaq,  görərik  ki,  ən  çox  investisiya  yönəldilmiş  sahə 
sənayedir. Həmin sahəyə yönəldilmiş investisiyalar ümumi investisiya həcminin 70-80%-ni təşkil edir.  
 90-cı illərdə iqtisadiyyat sahələrinə yönəldilmiş investisiyaların xüsusi çəkisi aşağıdakı kimidir.                  
C
ə
dv
ə
l 4. 6 
İqtisadiyyat sahələrinə investisiya qoyuluşlarının xüsusi çəkisi 
(faizlə) 
                    
 
1990 
1991 
1992 
1993 
1994 
1995 
1996 
1997 
İqtisadiyyat 
sahələri üzrə, 
cəmi 
100 
100 
100 
100 
100 
100 
100 
100 
O cümlədən, 
sənaye 
37, 4 
35, 7 
36, 6 
39, 4 
79, 2 
46, 4 
72 
71 
Kənd 
təsərrüfatı 
14 
15 
6, 2 
5, 3 
0, 9 
1, 9 
1, 5 
0, 5 
meşə təsərrüfatı 
0, 04 
0, 1 
0, 01 
0, 01 
0, 01 
 
 
 
Nəqliyyat 
6 
7, 2 
4, 4 
8, 5 
3, 2 
4, 7 
2, 3 
3, 4 
rabitə 
1, 4 
1, 1 
1, 1 
0, 8 
0, 2 
0, 6 
1, 1 
0, 9 
Tikinti 
2, 3 
2, 7 
1, 3 
0, 8 
0, 2 
0, 3 
0, 2 
0, 5 
ticarət, ictimai 
iaşə, maddi-
texniki təchizat 
və satış 
2, 5 
2, 5 
0, 9 
1 
0, 3 
0, 3 
0, 5 
0, 9 
Mənzil tikintisi 
18, 5 
23, 3 
36, 8 
28, 8 
11, 8 
21, 9 
15, 9 
11, 5 
Kommunal 
4, 5 
4, 4 
6, 9 
5, 9 
1, 1 
6, 7 
3 
2, 9 
təhsil 
3, 5 
4, 2 
2, 1 
2, 9 
0, 3 
0, 3 
0, 2 
0, 3 
Sair 
9, 9 
3, 8 
3, 7 
6, 6 
2, 8 
16, 9 
3, 3 
8, 1 
 
Onu da göstərmək lazımdır ki, sənaye sahəsi ümumi investisiya həcminin 70-80%-ni təşkil etdiyi 
halda,  kənd  təsərrüfatı  sahəsinə  qoyulmuş  investisiya  1994-cü  ildən  1997-ci  ilə  qədər  maksimum  2% 
olmuşdur.  
Göstərilən  dövrdə  sənaye  sahələrinə  yönəldilmiş  investisiyaların  statistik  göstəricilərinə  nəzər 
salsaq görərik ki, həmin sahələrdə xeyli dəyişikliklər özünü göstərir (cədvəl 4. 7). 
 
C
ə
dv
ə
l 4. 7 
Sənaye sahələrinə investisiya qoyuluşları. (faizlə) 
 
  
1993 
1994 
1995 
1996 
1997 
Sənaye, cəmi  
100 
100 
100 
100 
100 
o cümlədən:  
 
 
 
 
 
Elektroenergetika  
9, 6 
1, 1 
2, 5 
1, 6 
2, 4 
neft və qaz sənayesi 
66, 5 
95, 8 
87, 4 
92, 6 
83 
qara metallurgiya 
1 
0, 03 
0, 03 
0, 01 
 
əlvan metallurgiya 
1, 1 
0, 3 
0, 1 
0, 03 
0, 2 
kimya 
və 
neft 
kimya 
sənayesi  
6, 9 
1 
1, 9 
0, 5 
0, 3 
maşınqayırma 
4, 9 
0, 6 
0, 7 
0, 5 
0, 4 
meşə, ağac emalı sənayesi 
0, 4 
0, 01 
0, 03 
 
 
tikinti materialları sənayesi  
1, 3 
0, 1 
1, 6 
0, 3 
4, 3 
Yüngül sənaye  
1 
0, 1 
0, 2 
0, 05 
0, 1 
Yeyinti sənayesi  
2, 4 
0, 4 
0, 3 
4, 2 
3, 2 
 

---

 
98 
Ümumilikdə  sənayedə  cəmi  investisiya  qoyuluşları  1997-ci  ildə  1991-ci  ilə  nisbətən  təxminən  4 
dəfə çox olmuşdur. Neft və qaz sənayesinə qoyulmuş investisiyalar  ümumi investisiyaların 85-90%-ni 
təşkil  edirdi.  İkinci  yerdə  elektroenergetika,  sonra  kimya  və  neft  -  kimya  sənayesi  və  maşınqayırma 
sənayesi  durur.  Həmin  illərdə  ən  az  investisiya  qoyulmuş  sahələr  isə,  qara  və  əlvan  metallurgiya 
sahələridir .  
Дахили  йыьыm  вя  капиtал  гойулушу  иmканларынын  mящдудлуьу  ясас  капиtала  гойулан 
инвесtисийаларын  ялавя  9-да  эюрцндцйц  киmи  90-cı  illərdə  исtещсал  вя  tехнолоъи  сtрукtурунун 
дяйишmясиня сябяб олmушдур. Sonrakı illərdə bu prosesdə ciddi irəliləyişlər özünü  göstərir.  
Ясас капиtалын вя пассив (tикинtи гурашдырmа ишляри) вя акtив (mашын вя аваданлыг) щиссяляринин 
нисбяtи  биринжинин  хейриня  хейли  дяйишmишдир.  Юлкянин  глобал  tясяррцфаt  сисtеmиня  гошулmасы 
зярурилийи mювжуд исtещсал апараtынын кюклц суряtдя йениляшmясини tяляб едир.  
1998-1999-жу иллярдяn sonra ясас еtибариля харижи капиtалын жялб едилmяси щесабына ясас сянайе 
исtещсал  фондларынын  йениляшmяси  яmсалынын  ашаьыдакы  mялуmаtлардан  эюрцндцйц  киmи  mцсбяt 
исtигаmяtдя дяйишmяси сянайе поtенсиалынын перспекtиви бахыmындан ящяmиййяtлидир  
 
Фондларын йениляшmяси яmсалы (фаизля) 
 
 
1998 
2000 
2003 
2004 
2006 
Сянайе цзря жяmи  
О жцmлядян 
2, 8 
4. 8 
21. 9 
19. 2 
13, 2 
Хаm нефt вя tябии газ щасилаtы 
иля ялагядар хидmяtляр  
4, 9 
5. 1 
29. 4 
25. 9 
15, 5 
    
[44, 2005 с. 558]. 
 
Son illərdə iqtisadiyyat sahələrinə yönəldilmiş investisiyaların həcmi durmadan artır. 2002-2007-
ci illər ərzində iqtisadiyyata yönəldilmiş investisiyaların statistik göstəriciləri cədvəl 4. 8-dən daha aydın 
görünür.  
C
ə
dv
ə
l № 4. 8 
 
Azərbaycan iqtisadiyyatına yönəldilən investisiyalar* 
 
 
1995 
2000 
2002 
2003 
2004 
2005 
2006 
2007 
Cəmi  
 
 
 
 
 
 
 
 
Mln. 
(AZN)  
228. 0 
1289. 8 
2718. 0 
4249. 2 
5820. 4  6733. 4 
7415. 6 
9902. 7 
mln. 
dollar 
544. 4 
1441. 4 
2796. 6 
4326, 2  
5922, 7   7118. 5 
8300. 4 
11540. 3 
Xarici 
inves-
tisiyala
r: mln. 
manat  
78. 7 
829. 5 
2172. 0 
3310. 9 
4496. 4  4628. 5 
4514. 2 
5801. 0 
mln. 
dollar  
375, 1 
927 
2234, 9 
3371, 0 
4575, 9  4893, 2 
5052. 8 
6760. 3 
Xüsusi 
çəkisi 
(%) 
34, 5 
64. 4 
80. 0 
77. 9 
77. 3 
68. 8 
60. 9 
58. 4 
Daxili 
investis
i-yalar:  
 
 
 
 
 
 
 
 
Mln 
manat 
149, 3 
460. 3 
546, 0 
938, 3 
1324, 0  2104, 9 
2901, 4 
4101. 7 
mln. 
dollar  
168, 9 
514. 4 
561, 7 
955, 2 
1347, 2  2225, 3 
3247, 6 
4780. 0 
Xüsusi 
çəkisi 
(%) 
65, 5 
35. 6 
20. 0 
20. 1 
22. 0 
31. 2 
39. 1 
41. 6 
*[43, 2008, s. 124] 
 
Bütün maliyyə mənbələri hesabına investisiyalar ümumilikdə 2002-2007-ci illər arasında iki dəfə 
artmışdır.  

---