Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Ağqoyunlu tayfalarının mənşəyi və yaşadığı ərazilər
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dəclə və Fərat çaylarına qədər
- Ağqoyunlu Osmanlı münasibətlərinin gərginləşməsi. Trabzon məsələsi 1453-cü ildə Uzun Həsənin (1453-1478)
- Feodora – Dəspinə xatın
- II Mehmet (1451-1481)
- Ağqoyunlu
- Ağqoyunluların Diyarbəkirdə inşa etdikləri qala
- “ana”,”oğul”
- Osmanli sultanını Ağqoyunlular üzərinə hücum etmək fikrindən daşındırmaq.
- Ağqoyunlu dövləti müttəfiqini və Qara dənizə yeganə çıxış yolunu itirdi.
- Ağqoyunlu dövlətinin Avropa ölkələri ilə diplomatik əlaqələri
- Venesiya respublikası, Böyük Moskva
- Osmanlıya qarşı birgə mübarizə aparmaq üçün müttəfiqlər tapmaq.
- 1472-ci ildə
- Uzun Həsənin İtaliyalı rəssam tərəfindən çəkilmiş portreti
Ağqoyunlu tayfalarının mənşəyi və yaşadığı ərazilər Xalqımızın təşəkkülündə mühüm rol oynamış oğuz türklərindən olan ağqoyunlular əvvəllər Qafqaz dağları ilə Araz çayı arasındakı Azərbaycan torpaqlarında yaşayırdılar. Erkən orta əsrlərdə Azərbaycanın cənubunda da məskunlaşan ağqoyunlular Dəclə və Fərat çaylarına qədər olan ərazilərə, eləcə də Şərqi Anadoluya qədər yayılmışdı. Sonralar onlar Diyarbəkirdə cəmləşmişdilər. Müxtəlif tədqiqatçılar tayfanın adını onların bayrağında təsvir olunan ağ qoç ilə bağlayırlar. Ağqoyunlulara məxsus qoç formasında tapılan məzar daşları bunu sübut edir. Ağqoyunluların siyasi birliyinin başçısı Bayandur tayfasindan olan Pəhləvan bəy olmuşdur. Mərkəzi Diyarbəkr olan Ağqoyunlu bəyliyinin əsasını isə Qara Yuluq Osman bəy (1394-1434) qoymuşdu. Ağqoyunlu Osmanlı münasibətlərinin gərginləşməsi. Trabzon məsələsi 1453-cü ildə Uzun Həsənin (1453-1478) Ağqoyunlu bəyliyinin başına keçməsi ilə Ağqoyunlular daha da gücləndilər. Uzun Həsən vahid və qüdrətli Azərbaycan dövləti yaratmaq siyasəti yeridirdi. O, gələcək planlarını həyata keçirmək üçün ilk addım olaraq Azərbaycanda hakimiyyətə gəlməsindən xeyli əvvəl Trabzon imperiyası (1204-1461) ilə yaxınlaşıb dostluq və qohumluq əlaqələri yaratmış, .imperatorun qızı Feodora – Dəspinə xatın ilə evlənmişdi. Bunun nəticəsində geniş ticarət əlaqələri quran Ağqoyunlular Trabzon vasitəsilə Qara dənizə əlverişli çıxış yolu da əldə etmişdilər. Bu dövrdə Qara dənizdə hegemonluq etmək istəyən Osmanlı dövləti Ağqoyunlularm müttəfiqi olan Trabzonun işğalını planlaşdırdı. Osmanlı sultanı II Mehmet (1451-1481) Ağqoyunlu Uzun Həsənlə mübarizəyə Trabzon üzərinə yürüşlə başladı. Sülh yolunu əsas tutan Uzun Həsən anasını müdrik və uzaqgörən qadın olan Sara Xatunu danışıqlar üçün II Mehmetin hərbi düşərgəsinə yola saldı. O zaman Sara Xatun bütün Şərqdə və Avropa ölkələrində tanınan yeganə diplomat qadın idi. II Mehmetlə Sara Xatunun görüşü
dövlətinin bayrağı
Qarabağdan tapılmış qoç formalı abidə
Ağqoyunluların Diyarbəkirdə inşa etdikləri qala Qaynaqların məlumatına gərə, II Mehmet Sara Xatuni hörmətlə qarşılamış, diplomatik danışıqlar zamanı onlar bir-birinə “ana”,”oğul” – deyə müraciət etmişdilər. Uzun Həsən Sara xatunu sultan II Mehmetin düşərgəsinə göndərərkən onun qarşısına iki çətin vəzifə qoydu:
Uzun Həsənin Osmanlı ilə sülh bağlamağa can atmasının səbəbi Ağqoyunluların hələ kifayət qədər cüclü olmaması idi. Sara Xatun birinci məsələnin öhdəsindən bacarıqla gəldi. Lakin o, ikinci məsələ olan - Trabzonun işğalı planından Sultan II Mehmeti daşındıra bilmədi. I Mehmet Trabzon üzərinə yeridi. 1461-ci ildə Trabzon Osmanlılar tərəfindən tutuldu. Beləliklə, Osmanlılar tərəfindən Trabzonun fəth edilməsi nəticəsində: •
•
•
itirdiyini görən Sara xatun öz gəlininin – Dəspinə xatunun Trabzon taxtına varislik huququnu irəli sürərək Trabzon xəzinəsini sultanla bölüşdürdü. Bundan sonra Ağqoyunlu elçilərinin başında geri qayıtdı.
Azərbaycan tarixində orta əsrlərdə Avropa ilə ilk dəfə ən geniş diplomatik əlaqələr yaradan Ağqoyunlu dövləti olmuşdur. Avropa dövlətləri ilə münasibətləri davam etdirən Uzun Həsən Venesiya respublikası, Böyük Moskva knyazlığı, Kipr krallığı, Rodos dövləti və başqa dövlətlərlə diplomatik əlaqələr yaratmışdı. Uzun Həsənin Avropa ölkələri ilə geniş əlaqələr yaratmaqda əsas məqsədi aşağıdakılar idi: 1. Azərbaycanın beynəlxalq ticarət əlaqələrini və ipək ticarətini sahmana salmaq. 2. Ağqoyunlu dövlətinin ordusunu müasir odlu silahla təchiz etmək. 3. Osmanlıya qarşı birgə mübarizə aparmaq üçün müttəfiqlər tapmaq. Ağqoyunlu sarayına Avropadan gələn elçilərin ardı-arası kəsilmirdi. Avropa dövlətlərinin əsas məqsədi isə qüdrətli Osmanlı imperiyasına qarşı Ağqoyunlulardan istifadə etmək idi. Ağqoyunlu dövlətinin daha geniş əlaqələr saxladığı Avropa ölkəsi Venesiya respublikası idi. 1472-ci ildə Təbrizdə Venesiya hökuməti ilə Osmanlılara qarşı hərbi ittifaq bağlandı.
Rodos dövləti Moskva knyazlığı
Uzun Həsənin diplomatik əlaqələr apardığı dövlətlər Venesiya
Uzun Həsən ... 4 noyabr 1474-cü ildə öz qulamları vasitəsilə məni İosafat Barbaro (I.Barbaro — 1471 — 1473-cü illərdə Uzun Həsənin sarayında Venesiya səfiri olmuşdur) ilə birlikdə öz yanına çağırtdırdı. Onun olduğu otağa daxil olub onu öz məmurları ilə birlikdə gördük. Mən ölkənin adətinə uyğun olaraq, onun qarşısında təzim etdim, səfərimin məqsədini (məqsəd Venesiya və Ağqoyunlu dövlətinin Türkiyəyə qarşı birgə mübarizəsini təmin etmək idi) izah etdim... Sonra o mənə öz məmurlarının yaxınlığında olan xalının üstündə oturmağı əmr etdi. Bunun ardınca bizə oranın adətincə hazırlanmış çoxlu dadlı yeməli şeylər verdilər... Sonra biz əlahəzrətlə xudahafizləşib öz mənzilimizə qayıtdıq. Zahiri görünüşünə görə ona (Uzun Həsənə) təxminən 70 yaş vermək olar. O, zarafat etməyi xoşlayır, çox ünsiyyətcildir... Hündür boyludur, arıqtəhər və qırmızı sifətlidir... Uzun Həsənin hakimiyyəti altında olan ölkə çox böyükdür. Təbriz paytaxt və Uzun Həsənin iqamətgahıdır...
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|