Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan Səlcuqların hakimiyyəti dövründə Səlcuq dövlətinin yaranması
- Toğrul bəy və Çağrı bəy
- Qərb və Şərq istiqamətlərində yeni torpaqlar tutmağı
- Xəzərin cənubundakı torpaqları
- Şəddadilər dövləti
- Ərəb xilafətinin tənəzzülündən
- 1066-cı ildə
- QEYD: Səlcuqlara tabe olmaları
türklər İslamın təbliğatçısına çevrildilər. Dastanın ozan qəhrəmanı Dədə Qorqud Məhəmməd peyğəmbərin müasiri idi. Hətta dastanda qeyd olunur ki, oğuz igidlərindən Peyğəmbəri görənlər də olmuşdu. Dastan qəhrəmanlarından biri olan Dəli Domrul müqəddəs kitaba — «Qurani- Kərim»ə əl basıb and içir ki, düşmənə qarşı döyüşəcəkdir.
abidəsidir. Elm aləminə XIX əsrdən məlum olan «Kitabi-Dədə Qorqud»un iki əlyazma nüsxəsi (Drezden və Vatikan) tapılmışdır. Bu dastanlar islamdan öncə Azərbaycanda baş vermiş hadisələrlə səsləşir. Dastandakı hadisələrin əksəriyyəti Dəmirqapı Dərbənd, Bərdə, Gəncə, Əlincə, Göyçə gölü və s. yerlərdə cərəyan edir. «Kitabi-Dədə Qorqud»u yazıya köçürən şəxs Dədə Qorqudu bu dastanların yaradıcısı, həm də iştirakçısı kimi təqdim edir. «Kitabi- Dədə Qorqud» yarandığı dövrün adət-ənənələri, köçəri həyat tərzi və s. haqqında tarixi-etnoqrafik məlumatla zəngindir. Soykökümüzü, tariximizi, dövlətçiliyimizi və Azərbaycan türkcəsini öyrənmək baxımından zəngin mənbə olan «Kitabi-Dədə Qorqud» yalnız Azərbaycanın deyil, bütün türk dünyasının ölməz kitabıdır. HEYDƏR ƏLİYEV
AZƏRBAYCAN XI ƏSRİN ORTALARI – XIII ƏSRİN ƏVVƏLLƏRİNDƏ Azərbaycan Səlcuqların hakimiyyəti dövründə Səlcuq dövlətinin yaranması Səlcuqlar oğuz türklərinin qınıq boyundan idilər. Bu tayfa öz adını Səlcuq bəyin adından götürmüşdü. Qəznəvilərin işğalları dövründə səlcuqlar Xorasan vilayətinə köçdülər. Səlcuqun nəvələri Toğrul bəy və Çağrı bəy qısa zamanda səlcuqları birləşdirdilər. Səlcuqlar 1038-ci ildə Nişapur şəhərini paytaxt seçərək Toğrul bəyin (1038-1063) başçılığı ilə dövlət yaratdılar. Toğrul bəy 1040-cı ildə sultan elan olundu. Çox keçmədi ki səlcuqlar Mərv şəhərində toplanan qurultayda Qərb və Şərq istiqamətlərində yeni torpaqlar tutmağı planlaşdırdılar. İran, Cənubi Qafqaz və Bizansa qarşı hücuma keçmək qərarı alındı.
başladılar. Çox keçmədən səlcuq qoşunu Xəzərin cənubundakı torpaqları tutdular və Arrana daxil oldular. Səlcuqların yürüşü zamanı Azərbaycanda aşağıdakı dövlətlər mövcud idi: •
•
•
1054-cü ildə Sultan Toğrulun hərbi qüvvələri Təbrizi tutdu və Rəvvadi hökmdarı Vəhsudan səlcuq sultanına tabe olduğunu bildirdi. XI əsrin ortalarında Rəvvadilər səlcuqlar tərəfindən asılı vəziyyətə düşdükdən sonra Şəddadilər dövləti də səlcuqlardan asılılığı qəbul etdi. Bundan sonra Sultan Toğrul Gəncəyə hücum etdi. Bu zaman hakimiyyətdə olan Şəddadi hökmdarı Əbuləsvar Şavur da müqavimət göstərmədən səlcuqlara tabe oldu. Rəvvadi hökmdarı Vəhsudan və Şəddadi hökmdarı Əbülüsvar Şavur səlcuqlarla razılığa gələrək Bizansa qarşı
Səlcuqların Azərbaycan torpaqlarını asanlıqla ələ keçirməsinin əsas səbəbi Ərəb xilafətinin tənəzzülündən sonra ölkədə mövcud olan dövlətlərin siyasi dağınıqlıq dövrü keçirməsi idi. XI əsrin 50-ci llərində səlcuqlardsn asılı vəziyyətə düşən Azərbaycan dövlətləri Səlcuqların Şirvanşahlar dövlətini tabe etməsi Səlcuq türkləri Şirvana da yürüş edərkən burada ciddi müqavimətlə qarşılaşdılar. Şirvanşahlar 12 il müqavimət göstərdi. Lakin 1066-cı ildə səlcuqlar çox böyük çətinliklə Şirvanşahlar dövlətinin müqavimətini qırdılar. Şirvanşahlar dövləti 1066-cı ildə Səlcuqlar tərəfindən işğal edildi. Səlcuqlar tərəfindən Şirvanşahlar dövlətinin işğal edilməsi nəticəsində: •
Şirvanşahlar dövlətində hakimiyyətdə olan I Fəribürz səlcuqlara tabe oldu. •
I Fəribürz şah titulundan məhrum edildi. •
Şirvanşahlar səlcuqlardan asılı vəziyyətə düşdü. •
Bütün Azərbaycan torpaqlarının Böyük Səlcuq imperatorluğunun tərkibinə qatılması prosesi başa çatdı.
Şirvanşah hökmdarı I Fəribürzun fəaliyyətində oxşarlıq təşkil edir. Rəvvadilər Şəddadilər
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|