1 strateji TƏHLİl azərbaycanin daxili və xarici siyasəti, beynəlxalq münasibətlər üzrə analitik jurnal

Say 3 • Noyabr • 2011 | STRATEJİ TƏHLİL 
121
в  президенты  –  РПА»,  Baxın:  www.regnum.ru/news/fd-abroad/
armenia/1372697.html
6. «Официальная oтставка», Baxın: http://www.golosarmenii.am/ru/¬20195/
home/14833/
7.  «Зять  президента  Армении  идет  на  помощь  главе  предвыборного 
штаба РПА»,
  Baxın: www.regnum.ru/news/fd-abroad/armenia/1463544.html
8.   «Российский фактор» в Армении: кому выгодны внеочередные выборы? 
», Baxın: www.regnum.ru/news/fd-abroad/armenia/1432049.html
Hatam Jabbarli
The wave of revolutions in the «Black Continent» and the internal political 
dynamics in Armenia
«Colour  revolutions»  something  like  «Tulip  Revolution»  in  Kyrgyzstan  in 
2005, and revolution in Georgia in 2004 put an end a semicentennial dictatorial 
regime on «Black continent» at the beginning of 2011.
In given article dynamics of Armenia’s political life and also an influence on 
Armenia of still ongoing wave of revolutions of «Black continent» have been 
dissected.
At the same time the article clarifies the assumed events which will take 
place in Armenia on the eve of parliamentary elections in 2012 and presidential 
election in 2013 between ruling party and opposition.
Гатам Джаббарлы,
Волна  революций  на  «Черном  Континенте»  и  внутриполитическая 
динамика в Армении
«Цветные  революции»  на  подобии  «тюльпановой  революции»  в 
Киргизии в 2005 году, а в 2004 – в Грузии, положили конец полувековому 
диктаторскому  режиму  на  «Черном  континенте»  в  начале  2011  года.  В 
данной статье проводится анализ динамики общественно-политической 
жизни Армении, а также влияние на Армению все еще продолжающейся 
волны  революций  на  «Черном  континенте».  В  тоже  время  вносится 
ясность в предполагаемые события, которые произойдут между правящей 
партией и оппозицией в Армении накануне парламентских выборов 2012 
года и президентских выборов 2013-ых годов. 

---

STRATEJİ TƏHLİL | Say 3 • Noyabr • 2011
122 

---

Say 3 • Noyabr • 2011 | STRATEJİ TƏHLİL 
123
Açar  sözlər:  diaspor  erməni  ideologiyası,  torpaq  iddiaları,  Türkiyə,  Dağlıq 
Qarabağ, Naxçıvan 
Key words: diaspora, the Armenian ideology, territorial claims, Turkey, Na-
gorno-Karabakh, Nakhchivan
Ключевые  слова:  диаспора,  армянская  идеология,  территориальные 
претензии, Турция, Нагорный Карабах, Нахчыван.  
Erməni diasporunun 
müasir Ermənistanın 
dövlət siyasətinin 
formalaşmasına 
təsiri və təzyiqi  
Yaqub 
Yaqubov
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası,
Fəlsəfə, Sosiologiya və 
Hüquq İnstitutunun doktorantı
[e-mail]

---

STRATEJİ TƏHLİL | Say 3 • Noyabr • 2011
124 
Giriş
Diaspordan və onun fəaliyyətindən danışmazdan öncə erməni millətinin 
mənşəyi və tarixinə qısa ekskurs etmək məqsədəuyğun olardı. Burada sual 
yarana  bilər  ki,  ermənilərin  həqiqi  tarixi  onların  xülyaları  ilə  üst-üstə  düşə 
bilirmi? Və ermənilər Qafqazın say etibarilə daim üstünlük təşkil edən yerli 
əhalisidirmi? Bu suallara cavab axtarışında məlum olur ki, əslində ermənilərin 
tarixi  vətənləri  Qafqazdan  xeyli  uzaqda  -  Mesopotamiyadadır.  Erməni 
tarixçilərinə istinad edən Qlinka bu barədə öz kitabında yazır ki, ermənilərrin 
ulu babası Hayk Mesopotamiyadan çıxmışdır (8, 4). Buradan belə nəticəyə 
gəlmək olar ki, ermənilərin Qafqazda peyda olmaları elə də qədim bir dövrü 
əhatə etmir. Əslində tarixi tədqiqatlar onu deməyə əsas verir ki, ermənilər bir 
xalq kimi eradan əvvəl birinci minilliyin birinci yarısında Yuxarı Fərat düzündə 
formalaşmışlar (7, 19). 
Eyni zamanda, tarixi faktlara görə ermənilərin tarixi heç də e.ə. III-II minilliklərə 
qədər uzanmır. Həmçinin ermənilər heç də dünyanın ən qədim dövlətlərini ya-
radan xalqlardan deyillər. Əksinə erməni tarixində hər hansı bir böyük dövlətin 
tərkibində  olmaları  müstəqillikdən  çox  olmuşdur.  İndiki  Ermənistan  deyilən 
ərazidə e.ə. VII-VI əsrlərdə Urartu dövləti hakim olmuşdur (1, 251).
Bizim  əsas  yanaşmamız  ondan  ibarətdir  ki,  bu  gün  Qafqazda  yaşayan 
ermənilərin  böyük  bir  hissəsi  müxtəlif  dövrlərdə  böyük  dövlətlərin  maraq-
larına  uyğun  olaraq  bu  yerlərə  köç  etmişlər.  Bunu  təsdiq  edən  aşağıdakı 
nümunəyə  diqqət  yetirək:  “1978-ci  ildə  Azərbaycan  SSR  DQMV-nin  Mar-
dakert rayonunun Marağa, yaxud Marağaşen kəndində Marağa şəhərindən 
Qarabağ torpağına ilk 200 erməni ailəsinin köçürülməsi münasibətilə obelisk 
qoyulmuşdur”(3, 3).
Erməni diasporu: yaranması və fəaliyyəti
Ermənistanda  siyasi  həyata  təsir  edən  başlıca  amillərdən  biri  də  dias-
pordur. Erməni diasporu, əsasən Türkiyəni tərk edənlərdən ibarətdir. 1990-
cı  illərdə  yeni  yaranan  partiya  və  təşkilatların  müvafiq  sənədlərində  sax-
ta  erməni  soyqırımı  məsələsi  xüsusi  yer  tuturdu.  Ermənistan    müstəqillik 
dövründən bu günə qədər xaricdəki ermənilərdən gələn maddi yardımlardan 
faydalanmaqdadır. Erməni diasporunun göstərdiyi həmrəylik, milli ideologi-
yaları olan ənənəvi Haydat (erməni iddiası) anlayışına söykənməkdədir. Hay-
datın XIX əsrin sonlarında və XX əsrin əvvəllərində Ermənistanın xaricindəki 
şərtlərdə  yaradılan,  dəyişməz  əbədi  milli  məqsədlər  olaraq  mənimsənilən 
təməl məqsədləri vardır (6, 25).
Erməni  diasporu,  “birləşmiş  torpaqsız”  bir  millətin  var  ola  bilməyəcəyini, 
varlığını  bir  müddət  davam  etdirsə  belə,  bu  davamlılığın  müddətsiz  ola 
bilməyəcəyini ifadə edərək “diaspor ilə erməni millətinin gələcəyi ola bilməz” 
deyir (9, 137). Məktəblərini, dərnəklərini, fəaliyyətlərini daha nə qədər müddətə 
davam etdirə biləcəklərini öz aralarında sorğulayır və belə nəticəyə gəlir: “Di-
aspor, bizim uca hədəfimiz olan tarixi vətənimizin əldə edilməsi üçün bir vasitə 
olmalıdır. Bütün dünyaya göstərməliyik ki, erməni diasporu vardır və torpaq-

---