A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
e t d i r ə n v ə ş ü a l an d ı r a n g ü z g ü o b r a z - s i m v o l u sə c i y y ə v i d i r . İ s k ə n d ə r d ə b e l ə b i r i d ea l g ü zg ü y ə , T a n r ı n u r u n u ö z ü n d ə n k e ç i r ə n v ə ə k s e t d i r ə n i n s a n a ç e v r i lə r ə k m ü d r i k v ə ə d a l ət l i h ö k md a r a d ı n a l a y i q o l u r . İ s k ə n d ə r ə d a l ə t g ü z g ü s ü n ə ç ev r i l i r , a l i i d e a l l a r ı i n i k a s e d i r v ə h ə m d ə ö z n ö v b ə s i n d ə b a ş q a h ö k m d a r l a r ü ç ü n i d e a l ( g ü z g ü ) o l u r . B e lə l i k l ə i s l a m m ə d ə n i y y ə t l ə r i b i z ə b ü t ö v b i r g ü z g ü lə r s i s t emi t ə q d i m e d i r k i , b u n l a r ı n h ə r b i r i n d ə s ə m a v i n u r ə k s o l u n u r . Y e r i g ə l m i ş k ə n q ey d e d ə k k i , o r t a ə s r mü t ə f ə k k i r l ə r i v ə ş a i r lə r i b el ə f i k i r d ə i d i l ə r k i , i ş ı q e l ə b i r c ö v h ə r d i r k i , o n d a n h a n s ı s a b i r h i s s ə n i n a y r ı l ma s ı o n u n m i q d a r c a a z a l m a s ı n a s ə b ə b o l m u r . A . A . İ q n a t e n k o ö z m o n o q r a f i y a s ı n d a i s l a m mə d ə n i y y ə t l ər i n i n a n l aş ı l ma s ı ü ç ü n ço x v a c i b o l an " g ü z g ü l ə r q a l e r ey as ı n ı " t ə h l i l e d i r . T a n r ı y a r a d ı l ı ş a l ə m i n i e l ə b i r g ü z g ü y ə ç e v i r i r k i , o r a d a İ l a h i o b r a z – k a mi l İ n s a n z ü h u r e d i r . B u z a m a n K a m i l İ n s an M ə h ə m mə d p ey ğ əmb ə r i n v a r i s i k i mi ç ı x ı ş e d i r . M ə h ə m mə d g e r ç ə k l i y i i s ə ə b ə d i d i r . A d ə md ə n M ə h ə m mə d ə q ə d ə r p e y ğ ə m b ə r l ə r d ü n y a g ü zg ü s ü n d ə ə k s o l u n m u ş K a m i l İ n s a n o b r a z ı n ı G ü z g ü d ə n G ü zg ü y ə b i r - b i r i n ə ö t ü r ü r v ə e y n i z a m a n d a M ə h ə m mə d g e r ç ə k l i y i n i – h ə q i q ə t i ak t u a l l aş d ı r ı r l ar . B u m i n v a l l a s u f i m ü q ə d d ə s l ə r i v ə mü r ş i d l ə r i Gü z g ü l ə r i n v ə y a K ami l İ n s a n o b r a z ı n ı t ə k r a r l a y a n g ü z g ü o b r a z l a r ı n ı n a r d ı c ı l l ı ğ ı n ı y ar a d ı r l a r . M ü r i d l ə r , s u f i mü q ə d d ə s l ə r i n i n v ə mü r ş i d l ə r i n i n a r d ı c ı l l a r ı i s ə g ü zg ü v ar i ə k s e t d i r mə y o l u i l ə mü r ş ü d l ə r i t ə q l i d e t mə k l ə K a m i l İ n s a n o b r a z ı n ı n d a ş ı y ı c ı l a r ı n a ç e v r i l i r l ə r . M o n o q r a f i y a m ü ə l l i f i y a z ı r : " Bu n u n l a y u x a r ı d an a ş a ğ ı y a T a n r ı t ə z a h ü r ü g e r ç ə k l əş i r , a ş a ğ ı d a n y u x ar ı y a i s ə T a n r ı d ə r k i y e r i n ə y et i r i l i r . " ( 1 1 9 , s . 2 1 7 ) " D ü n y a – g ü zg ü d ə k i T a n r ı o b r a z ı d ı r " d ü s t u r u n a g ə t i r i b ç ı x a r an d ü ş ü n cə l ə r ə Ə l - Q ə z a l i y a r a d ı c ı l ı ğ ı n d a d a r a s t g ə l mə k o l ar . " K i ç i k c ə v a h i r " t r a k t a t ı n d a a l i m Y a r a d a n ı n h ə y a t v e r d i y i h ə r b i r g e r ç ə k l i y ə – h ə q i q ə t ə v a r l ı ğ ı n mə n ş ə y i o l an T a n r ı s ə x a v ə t i n i n e m a n a s i y a s ı n ı - ş ü a l an ma s ı n ı a n l a d ı r . B u e m a n a s i y a g ü n ə ş i ş ı ğ ı n ı n y a y ı l ma s ı n a , g ü n ə ş ş ü a l ar ı n ı n c i l v ə l ə n mə s i n ə v ə e y n i z a m a n d a d ü n y a G ü z g ü s ü n d ə i l a h i o b r a z ı n ə k s o l u n m a s ı n a b ə n z ə y i r . A n c a q b u n u n ü ç ü n G ü z g ü x ü s u s i ş ə k i l d ə h a z ı r l a n m a l ı , t ə k mi l l əş d i r i l mə l i , p o et i k d i l d ə d e y i l s ə , p a s d a n t ə m i z l ə n mə l i , p a r ı l d a y a n a q ə d ə r c i l a l a n ma l ı d ı r . A . A. İ q n a t e n k o b u b a r ə d ə y a z ı r : " D ü n y a g ü zg ü s ü n ü n c i l a s ı , a y d ı n l ı ğ ı , T a n r ı n ı n y e r d ə k i v a r i s i o l a n b ə ş ə r ö v l a d ı A d ə m i n y a r a n ı ş ı i l ə q o ş a me y d a n a g ə l m i ş d i r . " A l i m s ö z ü n ü n d a v a mı n d a h a q l ı o l a r a q g ö s t ə r i r k i : " B u g ü z g ü d ə A d ə m o b r a z ı g ö r ü n ə n d ə n s o n r a o t a ma mi l ə c i l a l an ı r , y ə n i o n u n h a z ı r l an ma s ı b a ş a ç a t ı r , k a m i l l ə ş i r ( b i z d e y ə r d i k k i , mü ə y y ə n mə n a d a g ü z g ü l ü k s ı n a ğ ı n d a n k e ç i r ) . " ( 1 1 9 , s . 2 1 7 ) D ü n y a o n d a y a r a n ı r k i , Y a r a d a n g ü z g ü m a t e r i y a s ı n d a ö z o b r a z ı n ı g ö r ü r . A n c a q A d ə m i n g ü n a h ı d ü n y a g ü z g ü s ü n ü t u t q u n l aş d ı r ı r , b u n a g ö r ə d ə d ü n y a d a i n s a n ı n v ə z i f ə s i ö z ü n ü n q ə l b g ü zg ü s ü n ü k a m i l l ə ş d i r mə k , c i l a l a ma q d ı r . M a r a q lı d ı r k i , N i z a m i G ə n c ə v i A d ə mi h ə m " b u l a n ı q s u c ö v h ə r i " , h ə m d ə " s a f s u c ö v h ə r i " a d l an d ı r ı r . B u i k i l i t ə y i n – c i s mi n b u l a n ı q l ı ğ ı n ı , r u h u n i s ə s a f l ı ğ ı n ı g ö s t ə r i r . İ s l a m t ə l i mi n ə u y ğ u n o l a r a q , b ə ş ə r n ə s l i n i n a t a s ı o l a n A d ə m g ü n ah s ı z – " s a f su c ö v h ə r i " k i mi y a r a d ı l mı ş d ı r . S o n r a A d ə m s ı n ağ a d ö z m ə mi ş , g ü n a h i ş l ə d ə r ə k c ə n n ə t d ə n q o v u l m u ş d u r . B i r ç o x b ə d b ə x t l i k l ə r d ə n , s ə r g ə r d an l ı q v ə s ı n a q l a r d a n s o n r a T a n rı mə h ə b b ə t i i l k i n s an a q a y t a r ı l mı ş v ə b u l a n ı q s u c ö v h ə r i y e n i d ə n s a f l aş mı ş d ı r . Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|