Alqoritm, xassələri və təsvir üsulları

Kalkulyator 
 Cəld müdaxilə düyməsi 
Cəld müdaxilə düyməsi Delphi-də SpeedButton komponenti ilə təsvir olunur. 
Görünüşü və funksional imkanlarına görə bu düymə şəkilli düyməyə çox oxşayır. Lakin, 
ondan fərqli olaraq, bu düymə TGraphicContrcl sinfindən əmələ gəlmişdir və pəncərəsiz 
idarəetmə elementidir. Ona görə də bu düymə fokus ala bilmir və adətən alətlər paneli 
yaratmaq üçün istifadə olunur. O biri düymələrdən fərqli olaraq, SpeedButton düyməsi 
dəyişdirici kimi də istifadə oluna bilər. Ona görə bu düymə adi və basılmış 
vəziyyətlərdən başqa üçüncü - çökdürülmüş və ya seçilmiş vəziyyətdə də ola bilər. 
Düymənin seçilməsi Boolean tipli Down xassəsi ilə müəyyən olunur. Əgər onun qiyməti 
True olarsa, düymə seçilmiş olur, False olduqda isə seçilmir. 
Cəld müdaxilə düymələri qruplaşdırıla bilər və hər bir düymə müəyyən qrupa mənsub 
ola bilər. Qruplaşdırılmış düymələr avtomatik olaraq öz təsirlərini razılaşdırırlar, yəni bir 
düymənin seçilməsi o birinin seçilməsini ləğv edir. Düymənin qrupa mənsub olması 
Integer tipli Grouplndex xassəsi ilə müəyyənləşdirilir. 
AllowAllUp xassəsi mausun klavişini təkrar basdıqda seçilmiş düymənin seçilməmiş 
vəziyyətə qaytarılmasını müəyyənləşdirir. Əgər bu xassənin qiyməti True olarsa, seçmə 
ləğv edilir, False olduqda isə seçmə qrupa daxil olan başqa düymənin seçilməsi ilə ləğv 
edilir, Susmaya görə AllowAllUp xassəsi qiyməti False olur. 
Əgər düymə qrupa daxil deyilsə, yəni GroupIndex=0 olarsa, onda 
həmin düymə dəyişdirici kimi işləyə bilməz və seçilmiş vəziyyətdədir. 
Düymənin sərbəst işləməsi üçün bir düymədən ibarət qrup yaradılır. 
Onda bu düymə ücün AlIowAllUp xassəsinə True qiyməti, Grouplndex 
xassəsinə isə unikal nömrə mənimsədilir. 
SpeedButton düyməsinin səthində üç yox, dörd ayrı-ayn təsvir ola bilər. 
Ona görə də bu düymə üçün NumGlyph xassəsinin maksimal qiyməti 4-9 bərabərdir. 
Misal. Kalkulyator nümunəsinin hazırlanması. 
Biz yalnız vurma əməliyyatı yerinə yetirən kalkulyator nümunəsinin necə 
hazırlanması prinsipini artıq bilirik. İndi isə bir neçə hesab əməllərini yerinə yetirən 
kalkulyator nümunəsinə baxaq. Əlbəttə, bu kalkulyator da tam mükəmməl kalkulyator 
olmayacaq, lakin, gələcəkdə sizin müstəqil olaraq belə kalkulyatoru yarada bilməyiniz 
downloaded from KitabYurdu.org

---

206 
üçün əsas ola bilər. Forma üzərinə iki Edit, altı SpeedButton və bir Panel komponentləri 
yerləşdirin (şəkil 1). 
Panell komponentini seçərək onun Aligment xassəsinə taLeftJustify, Align xassəsinə 
alTop qiyməti verin və sərlövhəsini pozun. Editl və Edit2 komponentlərinin Text 
xassəsini pozun. Düymələrin sərlövhəsini şəkildəki kimi dəyişin. 
Əvvəlki misalı tam təfsilatı ilə izah etdiyimizdən, burada əlavə izahata ehtiyac 
görməyərək, məsələnin hazır modulunu Sizə təqdim edirik. 
unit Unitl; 
interface 
uses 
Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics,
Controls, Forms, Dialogs, Buttons, StdCtrls, ExtCtrls; 
type 
TForml = class (Tform) 
Panell: Tpanel; 
 Edit1: TEdit;
 Edit2: TEdit; 
 SpeedButtonl: SpeedButton 
SpeedButton2: SpeedButton 
SpeedButton3: SpeedButton 
SpeedButton4: SpeedButton 
SpeedButton5: SpeedButton 
SpeedButton6: SpeedButton 
 
prosedure 
Speed Button4 Click (Sender: TObject:
procedure Editl KeyPress (Sender: TObject; 
 
 
var Key: Char); 
 
prosedure 
Speed Button1 Click (Sender: Tobject); 
prosedure 
Speed Button5 Click (Sender: Tobject);
prosedure 
Speed Button3 Click (Sender: Tobject);
prosedure 
Speed Button6 Click (Sender: Tobject);
prosedure 
Speed Button2 Click (Sender: Tobject);
 
 
end