Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
Yüklə 2,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
- Riskə Məruz Dəyər
- Faiz riskinin qiymətləndirilməsi Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
- Müddət FHA payı, % FHÖ payı, % FHA payı, %
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
42 əlaqədardır ki, durasiya qəpi faizlər azalan zaman aktivlərin dəyərinin öhdəliklərin dəyəri ilə müqayisədə daha çox artmasını nəzərə almağa imkan verir. Bu da durasiya qəpi metodunun üstünlüyü hesab edilir. Lakin, bu metodun da bir sıra çatışmazlıqları var:
Gəlir əyrisinin kiçik dəyişdiyi halda tətbiq edilir. Faiz dərəcələrinin çox dəyişməsini, qabarıqlığı dəqiq ölçmür;
almağa imkan vermir;
Bank portfelində bir çox aktiv və öhdəliklər bazarda sərbəst alınıb-satıla bilmirlər və onların bazar qiymətini hesablamaq çətin olur;
vermir. Riskə Məruz Dəyər Faiz riskinin hesablanması üçün tətbiq edilən sonuncu metod isə Riskə Məruz Dəyərdir. Bank Nəzarəti üzrə Bazel komitəsi tərəfindən 1996-cu ildə irəli sürülmüş kapital tələbi standartlarına əsasən bazar risklərini idarə etmək üçün bir sıra analitik metodlar nəzərdə tutulmuşdur. Metodlardan biri kimi RMD-ni göstərmək olar. RMD müəyyən əminlik səviyyəsində gözlənilməyən riskləri qarşılamağa və birbaşa kapital buferini ölçməyə imkan verir (Jorion, səh 49). Bazel komitəsi 1996-ci ildəki razılaşmaya əsasən bazar riski üçün kapital tələbini ticari portfeldəki faiz riskinə, o cümlədən həm ticari, həm də bank portfelindəki xarici valyuta riski və əmtəə riskinə yönəltmişdir. Qeyd edək ki, o dövrdə bank portfelində faiz riski üzrə kapital tələbinin irəli sürülməsi barədə müzakirələr getsə də, bu yanaşma üzrə vahid fikir əldə olunmamışdır. Hazırda qlobal bank sektorunda bank portfelində faiz riski tələbinin də minimum kapital adekvatlığı əmsalında nəzərə alınması üzrə müzakirələr gedir. Artıq bir sıra nəzarət orqanları (məsələn, Avstriya (OENB & FMA, 2008)) bank portfelində faiz riski üzrə metodologiyanı qanunvericiliklə təsbit ediblər. Qeyd edək ki, əvvəlki metodlardan fərqli olaraq, bu metod proqnoz xarakteri daşıyır (əvvəlki iki metod ssenariyə əsaslanır). RMD hesablanan zaman müxtəlif metodologiyalardan (parametrik, tarixi simulyasiya və Monte-Karlo simulyasiyası) istifadə edilir. Hər üç metodun xüsusiyyətləri, üstünlük və çatışmazlıqları nəzərə alınaraq hipotetik bank sistemi üçün tarixi simulyasiya və Monte-Karlo simulyasiyasından istifadə ediləcəkdir. Faiz riskinin qiymətləndirilməsi Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
43 Yuxarıda qeyd edilən metodlardan istifadə edilərək, hipotetik bank sistemində faiz riskinin hesablanması üçün iki şərti bank seçilmişdir. Bu banklar üçün ilkin mərhələdə ödəniş müddətləri bölgüsü cədvəlinə uyğun olaraq FHA və FHÖ təhlil edilmişdir (cədvəl 4).
1 ay
6 13
14 40 1-3 ay
10 8 10 5 3-6 ay
14 18
3 22
6-12 ay 25
38 21
13 12 aydan çox 45 23
52 20
Cəmi 100 100 100 100 Qeyd edilən şərti bankların faiz dərəcələri üzrə statistik göstəricilərinə baxdıqda, məlum olur ki, B bankının faiz dərəcələri üzrə volatilliyi A bankı ilə müqayisədə yüksəkdir (şəkil 1). Təhlildən çıxan ilkin nəticə kimi B bankında faiz riskinin A bankı ilə müqayisədə daha yüksək olduğunu göstərir. Bunun nə dərəcədə düzgün olduğunu növbəti hesablamalar göstərəcəkdir. A bankının balansında uzunmüddətli aktiv və öhdəliklər üstünlük təşkil etdiyindən, əsasən bu mövqe üzrə faiz dərəcələrinin dəyişməsi bankın faiz riskinə təsir edə bilər. Şə kil 1. A və B şərti bankının orta faiz dərəcələrinin dinamikası 1
Ümumilikdə, bu şərti bankların aktivlər üzrə faiz dərəcələrinin volatilliyi passivlər üzrə faiz dərəcələri ilə müqayisədə daha yüksəkdir. Hər iki bankda FHÖ üzrə mövqeyində faiz dərəcələri kiçik diapazonda dəyişirsə, FHA üzrə faiz dərəcələrində dəyişmələr daha volatil olduğundan, böyük diapazonda dəyişir. Şəkil 1-dən məlum olur ki, A bankının öhdəliklər üzrə faiz dəyişmələri aktivlər üzrə faiz dərəcələrinə
1 Orta çəkili faiz dərəcələri 90 şərti müşahidə dövrünü əhatə edir. 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 F ai z d ərə cə si ,% Zaman, ay A bankı 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 F ai z d ərə cə si ,% Zaman, ay B bankı 6-12 ay (aktiv) 1 ildən çox (aktiv) 6-12 ay (passiv) 1 ildən artıq (passiv)
Yüklə 2,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|