Camal Zeynalov

www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 
 
 
269 
onlara  səmimi  bir  sahib  kimi  öz  məsləhətlərini  verirlər. 
Hökumətin özü isə hər hansı bir qərar qəbul etmək qüvvəsində 
olmur  və  tamamilə  maliyyə  quzğunlarının  dimdiyinin  altına 
düĢür.  Və  budur  acı  son:  Ġqtisadiyyatla  siyasəti  tabe  edirlər. 
Klassik janr. 
 ABġ  bu  Ģəkildə  neçə  belə  dövlətin  dizini  yerə  gətirə  bilib. 
Müqavimət  göstərənləri  isə  toz  kimi  sildilər,  bombaladılar, 
çevriliĢlər  etdilər.  VətandaĢ  müharibələrini  alovlandırdılar  və 
sonda iflas etdirdilər. 
 Kimlər  ki  bu  təzyiqlərə  dözə  bildi,  onları  da  zəhərləməyə 
baĢladılar.  Onları  izqoy,  ekisterimist  və  Ģər  məhvəri 
adlandırdılar.  Bu  planlar  qərinələrin  məhsuludur.  Baxın,  bu 
“Liberal  terorizm”  adlanır. Afrikanın  90%,  Asiyanın  bir  çox 
dövlətləri  və  Latın  Amerikası  bu  sistemin  girovlarına 
çevriliblər ki, onlar artıq “Liberal buldozer”lə idarə olunurlar.  
 Venesuelada Çavesin hakimiyyətə gəlməsi ilə, Ġranda 1979-cu 
il  inqilabı  ilə,  bir  sıra  dövlətlər  isə  baĢ  verən  bəzi  hadisələrlə 
özlərində  qüdrət  taparaq  bu  zəhəri  damarlarından  xaric  edə 
biliblər.  Axı  bu  hadisələrə  qədər  ABġ  bu  dövlətlərdə  özünü 
mütləq ağa kimi hiss edirdi. Onun Ģirkətləri bu ölkələrin neftini 
sorur, silah ticarəti milyonlar qazandırır, konsessiyaları isə hər 
kəsi  sıxıĢdırcaq  bir  qüvvə  ilə  fəaliyyət  göstərirdi.  Ġndi  bu 
ölkələr  demək  olar  ki  dünyadaki  müqavimət  hərakatının  Ģah 
damarıdır.  Bu  Ģah  damar  ABġ  qanunsuzluğuna  və  onun 
əlaltılaına qarĢı sarsılmaz halda dayanıblar. Alternatıv qütb isə 
hələ ki dondurulmuĢ haldadır. 
 
 
Demokratiya haqqında mif 

---

www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 
 
 
270 
 
XL  yazı:  Platon  demokratiyaya  xüsusilə  nifrətlə  yanaşırdı 
və onu ən pis idarə forması hesab edirdi 
 
Xalqın hakimiyyəti haqqında söhbət belə gedə bilməzdi 
 
 Demokratiyanı  bu  gün  dünyada  olan  ən  yaxĢı  quruluĢ  kimi 
təqdim  edirlər.  Demokratiya  həqiqətən  də  yaxĢı  siyasi 
quruluĢdur- dövlətin savadlı Ģəkildə bütün xalq tərəfindən idarə 
olunması  yaxĢı  haldır.  Demokratiya  Ģəraitində  iqtisadiyyatda 
kommunizmin  hökmranlıq  etməsi  və  hər  kəsin  öz  tələbatına 
uyğun  alması  daha  yaxĢıdır.  Demokratiyaya  və  kommunizmə 
yerdəki  cənnətin  əlavə  olunması  daha  yaxĢıdır-  bu  vaxt  hamı 
idarə  edir,  tələbatlarına  görə  alırlar  və  əbədi  yaĢayırlar.  Lakin 
bunların hamısı utopiyadır, real həyatda onları həyata keçirmək 
olmaz. Əgər  yerdəki  cənnət  və kommunizmlə bağlı az-çox nə 
isə  aydındırsa  da,  təəssüf  ki  demokratiya  ilə  çox  Ģey  aydın 
deyildir.  
 Ġlk demokratiyanı- ənənəvi olaraq Afina demokratisyası hesab 
edirlər. Ola bilsin ki, bu ilk demokratiya olmamıĢdır, ancaq ən 
məĢhur 
demokratiya  olması  dəqiqdir.  “Quldar  Afina 
demokratiyası”  ifadəsində  “quldarlıq”  sözünün  olması  bəzi 
məsələləri  qarĢıya  çıxarır.  Xalqın  yarısını  təĢkil  edən  qadınlar 
idarəçilikdə  iĢtirak  etmirdilər,  qullar  və  xaricilər  də  təbii  ki, 
idarəçilikdən  uzaq  idilər.  Həmin  dövrün  Afinasında  olan  400 
min  adamdan  yalnız  30  mininin  səs  hüququ  var  idi-  bu  da 
əhalinin 7,5 faizini təĢkil edirdi. Əslində həm də müxtəlif seçki 
senzləri  mövcud  idi,  məsələn,  adam  dəli  və  ya  cinayətkar 
olarsa  onlara  qarĢı  baĢqa  senz  tətbiq  olunurdu.  Sözün  qısası, 

---

www.kitabxana.net – Miilli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 
 
 
271 
demokratik prosesdə real olaraq 5 faizdən çox əhali iĢtirak edə 
bilmirdi.  Bunu  demokratiyanın  tərəfdarları  özləri  də  etiraf 
etməli  olurdular...  respublikalar-  nadir  istisnaları  idi.  Bundan 
baĢqa  onların  hamısı  indiki  “bir  nəfər  –  bir  səs”  prinsipli 
demokratiyadan çox uzaq idilər. Bütün bu hadisələr üçün elitin 
hökmranlığı  xarakterik  idi.  Məsələn,  antik  Afinada  seçki 
hüququna  (həm  passiv,  həm  də  fəal)  Ģəhər  əhalisinin  yalnız  5 
faizi  malik  idi.  Beləliklə,  əhalinin  yalnız  5  faizi  səs 
hüquqlarından  istifadə  edə  bilirdilər.  Bəs  idarəetmədə  real 
olaraq  nə  qədər  əhali  iĢtirak  edirdi?  2,5  faiz?  1  faiz?  Əslində 
bizim  demokratiya  kimi  qəbul  etdiyimiz  idarəçilik  Afinada 
olmamıĢdır. Heç bir məntəqə, heç bir ümumi səsvermə yox idi. 
Adamlar  meydanda  rastlaĢır,  saman  çöpünü  qutuya  salırdılar. 
Bütün  demokratiya  bu  idi.  Demokratik  prosesin  bütün 
iĢtirakçıları  bir-birini  və  öz  səslərini  verdikləri  adamı  yaxĢı 
tanıyırdılar  və  ya  səs  verdikləri  məsələləri  yaxĢı  bilirdilər. 
Beləliklə  səsvermədə  əhalinin  olduqca  məhdud  dairəsi  iĢtirak 
edirdi: meydanda yerləĢə biləcək qədər adam olurdu və onların 
sayı  heç  vaxt  polisin  ümumi  əhalisinin  sayının  bir  faizindən 
çox olmurdu. 
 Burada  onu  da  əlavə  edək  ki,  antik  yunan  fəlsəfəsinin  üç 
nəhəng üzü  - Sokrat,  Platon və  Aristotel demokratiyaya mənfi 
münasibət  bəsləmiĢlər.  Platon  demokratiyaya  xüsusilə  nifrətlə 
yanaĢırdı  və  onu  ən  pis  idarə  forması  hesab  edirdi.  Bu 
baxımdan  Afina  demokratiyasının  görkəmli  nümayəndəsi 
Pereklin fikri daha tədqirəlayiqdir: “Yalnız çox az adam siyasət 
yarada bilir, ancaq onun haqqında hamı fikir söyləyir”. 
 Cəmiyyətin  idarə  olunması  məsələsində  indiki  demokratiya 
Afina demokratiyasından az fərqlənir; yalnız bir fərq var- bun 

---